Xử phạt có dễ ?

Để giữ cho môi trường trong sạch, Nghị định 155/2016/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường đã tăng mức phạt với hành vi gây mất vệ sinh khu chung cư, thương mại, dịch vụ, nơi công cộng. Nhiều ý kiến cho rằng, mức phạt đã đủ sức răn đe, nhưng liệu việc xử phạt có dễ ?

Nghị định số 155/2016/NĐ-CP quy định phạt tiền từ 5 đến 7 triệu đồng nếu vứt, bỏ rác thải sinh hoạt trên vỉa hè, đường phố, vào hệ thống thoát nước thải.

Từ ngày 1-2-2017, Nghị định 155/2016/NĐ-CP chính thức có hiệu lực thi hành và thay thế cho Nghị định 179/2013/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Trong nghị định mới, Chính phủ đã quyết định tăng mức phạt nhiều lần đối với hàng loạt các hành vi vi phạm về vệ sinh nơi công cộng. Cụ thể, hành vi vứt, thải, bỏ rác thải sinh hoạt không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng bị phạt tiền từ 3-5 triệu đồng (mức phạt ở Nghị định 179/2013/NĐ-CP là từ 100.000-200.000 đồng). Các hành vi vứt, thải rác thải sinh hoạt trên vỉa hè, đường phố hoặc vào hệ thống thoát nước thải đô thị hoặc hệ thống thoát nước mặt trong khu vực đô thị sẽ bị phạt tiền từ 5-7 triệu đồng (mức phạt ở Nghị định 179 là từ 300.000-400.000 đồng). Hành vi vệ sinh cá nhân (tiểu tiện, đại tiện) không đúng nơi quy định tại khu vực chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng sẽ bị phạt tiền từ 1-3 triệu đồng (mức phạt ở Nghị định 179/2013 là từ 200.000-300.000 đồng). Đối với hành vi vứt, thải, bỏ đầu, mẩu thuốc lá không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ, nơi công cộng sẽ bị phạt tiền từ 500.000 đến 1 triệu đồng.

Mức phạt nêu trên đã đủ nặng để răn đe những người thiếu ý thức. Tuy nhiên, hiện nay tỷ lệ thu gom chất thải rắn đô thị chỉ ở mức 81% và như vậy có đến 19% còn lại vẫn phải đổ ra môi trường mà chưa qua xử lý. Như ở khu vực 2, phường IV, thành phố Vị Thanh, đến thời điểm này vẫn chưa có xe đến thu gom rác. Người dân ở khu vực này cũng đã kiến nghị đến chính quyền địa phương và đơn vị chịu trách nhiệm tổ chức thu gom rác là Chi nhánh thoát nước - công trình đô thị Vị Thanh nhiều năm qua nhưng tình trạng này vẫn không tiến triển. Trong khi đó, do không có nơi đổ rác nên nhiều người phải đổ xuống sông gây ô nhiễm nguồn nước. Theo một số hộ dân, do không có ruộng vườn, đa phần là đất ở, diện tích hẹp nên họ không thể xây dựng hố chứa rác như những nơi khác. Hơn nữa, khu vực này lại khá gần khu dân cư, lại tiếp giáp với các đường giao thông lớn, thế nhưng không hiểu vì sao lại không bố trí các thùng chứa rác và cho xe đến thu gom rác, dù ngành chức năng đã lập danh sách số hộ dân có nhu cầu và đơn vị công trình đô thị đã cử người đến thẩm định khá lâu. 

Ông Nguyễn Khoa Nam, Chủ tịch UBND phường IV, thành phố Vị Thanh, cho hay: Hiện nay, trên địa bàn phường có 4 hẻm chưa có xe đến thu gom do xe lấy rác không vào được. Chính vì thế, để đảm bảo vệ sinh môi trường, phường đã hướng dẫn người dân đào hố hoặc xây lò đốt rác. Vấn đề cốt lõi ở đây là chỉ nâng cao ý thức của người dân trong việc bảo vệ môi trường. Bởi xử phạt là rất khó, vì đa phần các hộ dân chỉ vứt rác vào ban đêm thì hành vi này càng khó phát hiện. Vì thế, ý thức của người dân mới là vấn đề quan trọng trong giữ gìn nếp sống văn minh đô thị.

Có thể thấy, hiện hầu hết các đô thị của tỉnh đang thiếu nhà vệ sinh công cộng, nhất là tại các điểm vui chơi, giải trí. Nhiều ý kiến cho rằng, quy định về xử phạt vệ sinh bừa bãi nơi công cộng là đúng, tuy vậy, các cơ quan chức năng cũng nên xem xét nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Chị T.T.T., ở phường I, thành phố Vị Thanh, nêu quan điểm: “Quy định này sẽ “trị” được bệnh tiểu “bậy” của cánh đàn ông. Nói thì nói vậy, nhưng trên địa bàn thành phố vẫn cần phải cân nhắc bố trí thêm một số nhà vệ sinh công cộng. Vì như thế, khi nhà vệ sinh tương đối đầy đủ, không có lý do gì để biện minh cho hành vi đi tiểu không đúng nơi quy định”.

Ông Nguyễn Đức Tài, Phó trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Vị Thanh, cho biết: Theo nghị định, tùy vào mức độ, hành vi vi phạm mà mỗi cơ quan sẽ có thẩm quyền xử phạt theo quy định. Hiện nay, Phòng Tài nguyên và Môi trường đã có kế hoạch phổ biến về nghị định đến các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố. Ngoài ra, đầu tháng 3 này, thành phố sẽ tiến hành triển khai kế hoạch cho các xã, phường để địa phương thông báo đến từng hộ dân, gia đình về những hành vi vi phạm theo nghị điịnh. Hiện nay, trên địa bàn thành phố hệ thống thu gom chất thải rắn tương đối đầy đủ. Để giải quyết tình trạng thiếu nhà vệ sinh công cộng, UBND thành phố đã giao Phòng Quản lý đô thị phối hợp cùng Chi nhánh thoát nước - công trình đô thị Vị Thanh tiến hành lắp đặt thêm một số nhà vệ sinh công cộng để đảm bảo nhu cầu, cũng như để người dân ý thức chấp hành quy định trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

Bản chất hành vi vi phạm chủ yếu là vi phạm về nếp sống văn hóa, việc phạt tiền chưa chắc đã mang lại hiệu quả. Xử lý vi phạm hành chính chỉ là phần ngọn chứ không chữa được phần gốc. Vì vậy, để nghị định này đi vào cuộc sống, cần phải giáo dục một cách hiệu quả và nhiều hơn nữa cho các cấp học đầu đời như tiểu học, trung học… và góc độ ý thức trách nhiệm của mỗi người dân mới là điều quan trọng trong vấn đề giữ gìn nếp sống văn hóa, văn minh đô thị.

Bài, ảnh: THANH THÚY