Cao điểm ứng phó xâm nhập mặn

Hiện các tỉnh, thành phố vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang vào cao điểm của những tháng mùa khô nên cũng là lúc tình hình xâm nhập mặn diễn ra gay gắt; do đó, ngành chức năng và người dân đang tập trung ứng phó nhằm tránh thiệt hại và ảnh hưởng đến đời sống do xâm nhập mặn gây ra.

Công tác đo mặn được cơ quan chuyên môn của tỉnh Hậu Giang thực hiện hàng ngày để kịp thời thông báo tình hình xâm nhập mặn cho người dân biết và ứng phó hiệu quả.

Nồng độ mặn đang ở mức cao

Mặc dù là địa phương không giáp biển nhưng vào mùa khô hàng năm, người dân tại nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Hậu Giang, nhất là tại huyện Long Mỹ và thành phố Vị Thanh thường đối mặt với tình hình xâm nhập mặn với nồng độ mặn tương đối cao. Cụ thể, sau thời gian độ mặn ở mức thấp thì bất ngờ trong khoảng 6 ngày gần đây, kết quả đo mặn tại nhiều điểm chính trên địa bàn huyện Long Mỹ đã có nồng độ ở mức khá cao.

Ông Trần Thanh Toàn, Chi cục phó Chi cục Thủy lợi và Môi trường tỉnh Hậu Giang, thông tin: Nếu trong tháng 2, độ mặn cao nhất trên địa bàn huyện Long Mỹ chỉ đạt 3,2‰ thì từ ngày 5 đến 10-3, độ mặn bất ngờ tăng lên nhanh, trong đó độ mặn đo được cao nhất tại UBND xã Lương Nghĩa là 5,4‰ (ngày 8-10), tại cống Hóc Pó, xã Lương Nghĩa là 3,8‰ (ngày 9-10) và tại bến phà Ngan Dừa, xã Lương Tâm là 4‰ (ngày 10-3). Trước tình hình xâm nhập mặn như trên, hiện ngành chức năng huyện Long Mỹ đã và đang tích cực triển khai các biện pháp ứng phó theo kế hoạch đề ra nhằm bảo vệ tốt cây trồng, vật nuôi và nguồn nước sinh hoạt cho người dân.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) cho biết, tình hình xâm nhập mặn tại các cửa sông vùng ĐBSCL từ đầu mùa khô đến nay đã xuất hiện ở mức cao hơn trung bình nhiều năm nhưng không nghiêm trọng. Trong đó, ranh mặn 4‰ đã xuất hiện tại các cửa sông Cửu Long từ 42-60km (tùy từng cửa sông), so với mức lớn nhất mùa khô năm 2023-2024 thì thấp hơn từ 1-13km.

Ông Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ NN&MT, nhận định tình hình xâm nhập mặn tại vùng ĐBSCL từ đầu mùa khô đến nay đã ảnh hưởng đến việc lấy nước của một số công trình thủy lợi cách biển từ 40-60km, nhưng thời gian xuất hiện chỉ 3-5 ngày triều cường. Tuy nhiên, điều bù lại là trong tháng 1 và tháng 2 vừa qua, ở ĐBSCL có xuất hiện mưa trái mùa và các địa phương cũng chủ động vận hành hệ thống công trình thủy lợi tích trữ nước vào kênh mương trước khi mặn tăng cao nên xâm nhập mặn chưa gây thiệt hại đến sản xuất nông nghiệp và ảnh hưởng lớn đến nguồn nước phục vụ dân sinh của người dân vùng ĐBSCL.

“Một nguyên nhân quan trọng khác trong công tác ứng phó xâm nhập mặn hiệu quả là việc cung cấp thông tin dự báo chuyên ngành về nguồn nước và khả năng xâm nhập mặn mùa khô năm 2024-2025 được Bộ NN&MT chỉ đạo cơ quan chuyên môn của bộ cung cấp từ tháng 9-2024 và được cập nhật theo tuần và tháng. Chính việc thực hiện tốt công tác trên đã tạo điều kiện cho khoảng 40.000ha lúa Đông xuân 2024-2025 và 19.000ha vùng chuyên canh cây ăn trái tại vùng ĐBSCL được thực hiện sớm lịch thời vụ và tích trữ nước, bảo đảm chủ động né mặn hiệu quả”, Thứ trưởng Bộ NN&MT Trần Thanh Nam chia sẻ thêm.  

Ông Nguyễn Minh Ca, người dân ở ấp 6, xã Lương Nghĩa, huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang, bộc bạch trong niềm phấn khởi: “Nhờ xuống giống lúa Đông xuân sớm theo lịch thời vụ khuyến cáo của ngành Nông nghiệp và Môi trường tỉnh nên vào cuối tháng 2 vừa qua, nông dân ở cánh đồng ngoài đê bao ngăn mặn của xã Lương Nghĩa đã thu hoạch xong lúa Đông xuân trước khi nước mặn có nồng độ cao xuất hiện. Năng suất lúa đạt 900kg/công (một công 1.300m2), giá bán 6.300 đồng/kg, cho nông dân lợi gần 30 triệu đồng/ha”. 

Theo dự báo của cơ quan chức năng, từ nay đến cuối mùa khô, vùng ĐBSCL còn có các đợt xâm nhập mặn vào các kỳ triều cường trong tháng 3; trong đó có 2 đợt đáng quan tâm là từ ngày 11 đến 15-3 và từ ngày 27 đến 30-3. Sang tháng 4, tình hình xâm nhập mặn giảm dần ở các cửa sông Cửu Long; riêng ở vùng hai sông Vàm Cỏ, xâm nhập mặn có khả năng kéo dài đến hết tháng 4 nếu chưa xuất hiện mưa. Dự báo ranh mặn 4‰ trong tháng 3 ở các cửa sông Cửu Long có thể lấn sâu vào nội đồng từ 42-58km, còn cửa sông Vàm Cỏ ở mức 70-75km, trên sông Cái Lớn từ 50-53km.

Tích cực ứng phó xâm nhập mặn

Mặc dù đến thời điểm này, các vùng ảnh hưởng của xâm nhập mặn trên địa bàn các tỉnh, thành phố ở ĐBSCL (trong đó có tỉnh Hậu Giang) hiện chưa ghi nhận thiệt hại trong sản xuất nông nghiệp và thiếu nước sinh hoạt cho người dân. Tuy nhiên, vào những tháng cao điểm của mùa khô như hiện nay, cộng với dự báo của ngành chức năng về xâm nhập mặn trong tháng 3 này và tháng 4 tới thì nước mặn vẫn là một nguy cơ thường trực, tác động đến sản xuất nông nghiệp, nguồn nước sinh hoạt và đời sống của người dân. Do đó, công tác chủ động thực hiện các biện pháp ứng phó vẫn là nhiệm vụ cấp bách trong lúc này.

Ghi nhận tại tỉnh Hậu Giang, hiện ngành chức năng tỉnh tiếp tục thực hiện tốt công tác đo độ mặn hàng ngày tại các điểm chính trên địa bàn tỉnh, sau đó nhanh chóng thông báo kết quả qua nhiều nền tảng ứng dụng công nghệ số để người dân biết và có biện pháp ứng phó hiệu quả. Đặc biệt, hiện trên địa bàn Hậu Giang được đầu tư trên 120km đê bao ngăn mặn, có 100 cống hở và 18 cống tròn đã đưa vào vận hành, khai thác. Phương án vận hành đóng, mở cống được ngành chức năng thực hiện là nước mặn xâm nhập vượt mức về nồng độ cho phép (từ 1,5‰) đến đâu thì tiến hành đóng cống tại khu vực đến đó. Qua đây, giúp người dân chủ động trong điều tiết nguồn nước, nâng cao năng lực phòng, chống hạn hán, thiếu nước và xâm nhập mặn.

Ông Đỗ Đức Duy, Bộ trưởng Bộ NN&MT, cho biết các cơ quan chức năng của bộ sẽ tiếp tục theo dõi sát sao diễn biến dòng chảy và triều cường khu vực ĐBSCL, từ đó tăng cường công tác dự báo khí tượng, thủy văn, nguồn nước, hạn hán, xâm nhập mặn để tổ chức các giải pháp ứng phó phù hợp, kịp thời. Đối với các địa phương vùng ĐBSCL, cần tăng cường lấy và trữ nước ngọt trong hệ thống kênh mương, ao hồ, vùng trũng; thực hiện các giải pháp tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho lúa và cây trồng cạn, bảo đảm đáp ứng nhu cầu nước tối thiểu vào các thời kỳ nhạy cảm về nước của cây trồng, đặc biệt với cây ăn trái, cây trồng có giá trị kinh tế cao. Bên cạnh đó là xác định, khoanh vùng khu vực có nguy cơ thiếu nước sinh hoạt, từ đó đôn đốc đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các dự án đầu tư xây dựng, sửa chữa, nâng cấp, mở rộng các công trình cấp nước nông thôn tập trung.

“Về lâu dài, Bộ NN&MT tiếp tục nghiên cứu để xây dựng các công trình thủy lợi ngăn mặn, hoàn thiện các hệ thống thủy lợi đã đưa vào sử dụng để kiểm soát xâm nhập mặn hiệu quả, nâng cấp, hoàn thiện các hệ thống thủy lợi lớn và xây dựng các công trình kiểm soát xâm nhập mặn cửa sông, hệ thống chuyển, liên kết nguồn nước. Đồng thời, tiếp tục tăng cường nâng cao năng lực thực hiện và độ chính xác kết quả dự báo nguồn nước, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, đồng thời xây dựng kế hoạch sử dụng nước để hỗ trợ việc tổ chức sản xuất nông nghiệp phù hợp với tình hình nguồn nước tại các địa phương vùng ĐBSCL khi vào những tháng trước, trong và sau mùa khô”, ông Đỗ Đức Duy, Bộ trưởng Bộ NN&MT, cho biết thêm.

HỮU PHƯỚC