Chủ động vượt qua mùa hạn, mặn

Chủ động vượt qua mùa hạn, mặn.mp3

Dù xâm nhập mặn chưa diễn ra gay gắt, nhưng người dân Hậu Giang đã chủ động triển khai nhiều giải pháp ứng phó. Trong đó, việc tích trữ nước ngọt để vượt qua mùa hạn mặn là giải pháp được nhiều nông hộ lựa chọn.

Người dân chủ động bơm nước tích trữ vào các mương vườn phục vụ sản xuất trong mùa hạn, mặn. Ảnh: T.TRÚC

Áp dụng các mô hình tưới tự động

Canh tác gần 10 công sầu riêng, những ngày qua thấy tình trạng nắng gay gắt ông Lê Vĩ Tuyến, xã Tân Phước Hưng, huyện Phụng Hiệp đã chủ động nạo vét và bơm đầy nước cho các mương ống trong vườn. Đồng thời, ông Tuyến còn cho kiểm tra lại các béc tưới của giàn phun tự động mà gia đình đã đầu tư cách đây 2 năm, cho thay thế các béc hư hỏng, đảm bảo nguồn nước có thể tưới phủ gốc sầu riêng.

Ông Tuyến cho biết: “Cách đây vài năm tuyến kênh Quản lộ Phụng Hiệp có nước mặn đổ về nên hiện nay bà con làm vườn ai cũng cảnh giác. Mỗi vườn cây nơi đây đều có các ao lớn hay các mương ống trong vườn tích trữ nước ngọt kết hợp với việc trang bị các hệ thống tưới tự động hoặc bán tự động để tiết kiệm lượng nước đủ sử dụng trong mùa khô”.

Để giảm chi phí, thời gian và lượng nước tưới trong mùa khô thì hiện nay nhiều nông hộ ở huyện Phụng Hiệp đã mạnh dạn áp dụng mô hình tưới tự động và bán tự động vào sản xuất. Theo thống kê, huyện Phụng Hiệp hiện có gần 12.000ha cây ăn trái, hơn 3.000ha rau màu. Trong đó, có gần 80% nông dân áp dụng mô hình tưới, tương đương khoảng 9.000ha, tăng gần 1.000ha so với năm rồi. Trong đó có khoảng 5.000ha áp dụng mô hình tưới tự động hóa như: nhỏ giọt, phun sương, phun mưa. Đặc biệt trong năm 2024, từ nguồn vốn thực hiện Đề án phát triển nông nghiệp bền vững gắn với du lịch huyện Phụng Hiệp đã hỗ  trợ cho 28 hộ thực hiện mô hình bơm tự động, tưới tự động và tưới tiết kiệm điều khiển bằng điện thoại di động. Mô hình đã góp phần tiết giảm đến 90% lượng nước, 70% thời gian và nhân công lao động. Riêng đối với những mô hình bán tự động, cũng giảm gần 50% lượng nước và thời gian tưới.

Ông Võ Văn Thắng ở xã Phương Phú, huyện Phụng Hiệp, cho biết: “Gia đình canh tác 500m2 rau trong nhà lưới, trước đây mỗi buổi sáng phải mất 2 giờ để tưới xong cho vườn rau. Nhưng sau khi lắp hệ thống tưới tiết kiệm điều khiển bằng điện thoại di động thì mỗi ngày chỉ mất 10 phút để tưới xong vườn rau. Chưa kể quá trình canh tác có thể sử dụng hệ thống để tưới phân cho rau, từ đó giảm được nhân công lao động, thời gian và lượng nước tưới”.

Nâng cấp hệ thống thủy lợi

Bên cạnh việc đầu tư các hệ thống tưới tiết kiệm thì thời điểm này nông dân huyện Phụng Hiệp còn chủ động nạo vét các tuyến kênh nội đồng, để khơi thông dòng chảy, tích trữ nước ngọt. Điển hình như con kênh 6 Nhiễu, thuộc xã Long Thạnh, trước đây khi mùa khô đến thì tuyến kênh gần như cạn đáy. Nhưng mấy năm gần đây, cách 2 đến 3 năm thì chính quyền địa phương lại vận động người dân cùng đóng góp, thuê cơ giới nạo vét tuyến kênh để dẫn nước sâu vào bên trong phục vụ tốt cho hàng trăm héc-ta đất sản xuất khu vực này.

Ông Nguyễn Văn Hiệp, người dân ở xã Long Thạnh, huyện Phụng Hiệp, cho biết: “Khu vực này nông dân trồng cây ăn trái, mùa khô cần nhiều nước để tưới cho vườn cây. Trước đây, con kênh này bị bồi lắng phải canh đêm khuya nước lớn mới có thể bơm vào vườn tích trữ lại. Nhưng hiện nay tuyến kênh được nạo vét sâu, nước thông thoáng, mở cống là nước chảy thẳng vào vườn của gia đình”.

Năm qua, từ nguồn vốn Đề án phát triển nông nghiệp bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu huyện Phụng Hiệp đã huy động gần 4 tỉ đồng để duy tu, sửa chữa, nâng cấp 3 tuyến đê bao phục vụ cho bà con xã Hòa Mỹ sản xuất lúa, canh tác mãng cầu. Như tuyến đê bao kênh Mỹ Hiệp, xã Hòa Mỹ, thời gian qua xuống cấp, không còn đảm bảo công năng khép kín để chủ động tưới, tiêu nước phục vụ sản xuất nông nghiệp cho người dân trong khu vực nói chung và HTX Mãng Cầu Xiêm xã Hòa Mỹ nói riêng. Do đó, sau khi nâng cấp đã tạo điều kiện thuận lợi cho nhà vườn trồng mãng cầu xiêm nơi đây thực hiện chuỗi liên kết, tăng năng suất, lợi nhuận, giảm giá thành bơm tưới trong quá trình sản xuất.

Ông La Văn Nhiều, nhà vườn trồng mãng cầu xiêm ở xã Hòa Mỹ, cho biết: “Khu vực xã Hòa Mỹ là vùng đất thấp, mùa lũ thì hay bị ngập úng, nhưng mùa khô lại gặp cảnh thiếu nước tưới. Do vậy, bà con ở đây nhiều lần kiến nghị để nâng cấp tuyến đê bao kênh Mỹ Hiệp để khép kín chủ động bên ngoài. Bên trong thì người dân sẽ tận dụng các bờ bao cá thể để ngăn nước trong mùa lũ cũng như trữ nước trong mùa khô”.

Theo Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Phụng Hiệp, để đảm bảo tốt công tác phòng chống hạn mặn, đầu năm ngành đã tham mưu cho UBND huyện Phụng Hiệp bố trí nguồn vốn khoảng 20 tỉ đồng để nâng cấp 20 cống hở, cống tròn, trạm bơm điện. Các công trình này sau khi được nâng cấp kết hợp với các công trình được đầu tư trước đó sẽ khép kín cho khoảng 60% diện tích đất sản xuất của huyện. Bên cạnh giải pháp công trình, huyện cũng sẽ tiếp tục tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân thực hiện các giải pháp phi công trình như tích trữ nước, áp dụng linh hoạt các mô hình tưới tiết kiệm. Song song đó, ngành cũng đã phân công cán bộ bám sát địa bàn, thường xuyên quan trắc nồng độ mặn để kịp thời đóng các cống ngăn mặn trên địa bàn đảm bảo cho người dân trong huyện sản xuất an toàn trong mùa hạn mặn năm nay. 

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh cho biết sẽ tiếp tục tăng cường hiệu quả công tác quản lý, khai thác công trình thủy lợi để phát huy tối đa các dự án, công trình được bàn giao đưa vào sử dụng. Ưu tiên đầu tư đồng bộ hạ tầng, xây dựng đồng bộ hệ thống giao thông nông thôn chất lượng đảm bảo thực hiện cho việc đi lại và vận chuyển hàng hóa, tiêu thụ nông sản làm tiền đề hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung với quy mô lớn. Phối hợp xây dựng và thực hiện kế hoạch đầu tư hạ tầng phục vụ sản xuất phù hợp với kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm 2021-2025. Tăng cường xây dựng và đề xuất các giải pháp, các dự án huy động xã hội hóa đầu tư phát triển hạ tầng nông nghiệp, nông thôn. Bên cạnh đó, tăng cường khả năng điều tiết các nguồn nước, sử dụng nước tiết kiệm; tăng cường khả năng tích nước cho mùa hạn mặn, cấp đủ nước sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân. Chủ động các phương án ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai; giảm thiểu tác động tiêu cực của hạn hán, xâm nhập mặn.

Ngành Nông nghiệp và Môi trường tỉnh cũng yêu cầu các địa phương rà soát, kiểm tra hệ thống đê bao, cống bọng, các trạm bơm điện, dầu… có kế hoạch nâng cấp, sửa chữa nhằm trữ nước ngọt trên đồng, ngăn nước mặn xâm nhập lên đồng, bảo vệ tốt cho lúa Đông xuân và Hè thu. Xây dựng đập thời vụ, cải tiến, đập kiên cố đối với các kênh, rạch chưa có cống, khi độ mặn ngoài sông, kênh chính đạt mức 1,5‰ vận hành các công trình thủy lợi, riêng đối với khu vực trồng sầu riêng, cây ăn trái có giá trị cao độ mặn cảnh báo là 0,5‰, ngăn tất cả các dòng kênh vào đồng ở các khu vực bị nhiễm mặn, không cho nước mặn lên đồng. Khuyến cáo người dân trữ nước trong các ao, mương vườn và sử dụng nước tiết kiệm. Có lịch xuống giống tránh hạn, mặn; chuyển đổi mùa vụ, cơ cấu cây trồng phù hợp; xây dựng nhiều mô hình sinh kế phù hợp, nhất là các vùng có khả năng mặn xâm nhập cao.

T.TRÚC - D.KHÁNH