Chuyển đổi cách sản xuất để đưa nông nghiệp vươn xa

Từng bước nâng cao tỷ lệ cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp đang là xu thế chung của các địa phương nhằm hướng tới mục tiêu cơ giới hóa đồng bộ đến năm 2030. Để làm được điều này, đòi hỏi cả một quá trình, bước đi bài bản, tất cả bắt đầu từ người nông dân.

Máy sạ cụm, giúp lúa đều, thẳng hàng, giúp tiết kiệm nhân công lao động, tăng hiệu quả kinh tế.

Thay đổi để thích ứng

HTX Gạo sạch Tân Long, ở huyện Vị Thủy, hiện có 110 xã viên, diện tích khoảng 138ha theo tiêu chuẩn hữu cơ, liên kết với các vùng lân cận khoảng 1.000ha. Ngoài định vị với thương hiệu “Gạo sạch Vị Thủy”, đạt OCOP 4 sao cấp tỉnh, HTX còn mạnh dạn ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất. Nói về quyết định táo bạo này, ông Nguyễn Văn Thích, Phó Giám đốc HTX, nhấn mạnh: HTX nghèo về tài chính nhưng không nghèo về tư duy. HTX mạnh dạn tiếp cận và đổi mới để đạt hiệu quả.

Lý thuyết là vậy, nhưng theo ông Thích, thời gian đầu, việc thay đổi tư duy của bà con là một trở ngại lớn, điển hình là việc chuyển từ phun thuốc bằng tay sang phun bằng máy.

“Đầu tiên, tôi mang máy phun thuốc về đâu ai chịu. Người ta nói phun thuốc bằng máy pha nước rất ít, sợ không tác dụng. Khi đưa vào sử dụng, bà con mới thấy hữu hiệu. Phun thuốc bằng máy bay không ngả lúa, không phải xách nước như phun bằng tay. Bây giờ, ai cũng đăng ký phun thuốc bằng máy nên tôi đang làm tờ trình mua thêm 2 máy phun thuốc loại 20 lít để phục vụ bà con”, ông Nguyễn Văn Thích nhớ lại.

“Mua thêm máy để phục vụ bà con”, điều này cho thấy bà con nông dân đã và đang bắt đầu thay đổi cách làm nông nghiệp với “con trâu và cái cày” của mình. Nhờ sự ủng hộ của bà con cả trong và ngoài HTX, hiện HTX Gạo sạch Tân Long đã có trong tay cấy máy, máy bay phun thuốc đến máy gặt đập liên hợp thu hoạch lúa,… phục vụ đa dạng nhu cầu sản xuất lúa của bà con. Giờ đây, đến Vị Thủy, đi dọc theo những cánh đồng, câu chuyện của bà con nông dân không chỉ đơn thuần là trồng giống lúa gì? Trúng, thất ra sao? Mà còn hỏi thêm vụ này anh, chị có tính thuê máy xịt thuốc, gặt đập thế nào?

Đó không chỉ là câu chuyện của riêng HTX Gạo sạch Tân Long, mà ở huyện Vị Thủy nói riêng và các địa phương khác trong tỉnh nói chung, máy móc đã dần thay thế sức người, khi mà lao động đã dần khan hiếm. Bằng cách này hay cách khác, cơ giới hóa đã từng bước len lỏi vào các khâu sản xuất của bà con.

Gỡ khó cơ giới hóa nông nghiệp

Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), hiện nay số lượng, chủng loại máy móc và thiết bị cơ giới hóa phục vụ sản xuất nông nghiệp tại nước ta đang tăng nhanh và đạt tỷ lệ khá cao. Cụ thể, trong trồng trọt, tỷ lệ cơ giới hóa đã đạt 70-100%, lĩnh vực chăn nuôi đạt 55-90%, lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, các máy móc, thiết bị đã được ứng dụng sâu rộng.

“ĐBSCL là vùng trọng điểm sản xuất nông nghiệp của cả nước, giá trị sản xuất nông lâm thủy sản chiếm 45% tổng giá trị sản xuất nông lâm thủy sản của quốc gia, đòi hỏi phải đẩy mạnh cơ giới hóa góp phần làm tăng năng suất, chất lượng sản phẩm và tăng giá trị cho người nông dân”, đây là nhấn mạnh của ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, Bộ NN&PTNT. Tuy nhiên, ông Thịnh cho rằng, khó khăn hiện nay của ĐBSCL đó là cơ giới hóa phát triển tự phát, chưa được tổ chức một cách đồng bộ.

 “Từ xưa đến nay, máy móc trang bị chủ yếu là cấp nông hộ, công suất nhỏ, thiếu sự quy hoạch vùng. Sử dụng không hiệu quả, không hết công suất. Thiếu các hạ tầng để đồng bộ cho cơ giới hóa vào. Ví dụ phải quy hoạch đồng ruộng như thế nào, đường sá trong vùng sản xuất ra làm sao, đặc biệt là nhân lực. Nhân lực ứng dụng cho cơ giới hóa ở đây chúng ta chưa thật sự quan tâm, đào tạo một cách bài bản”, Lê Đức Thịnh chia sẻ thêm.

Ở một khía cạnh khác, ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia, cho rằng muốn cơ giới hóa được phải bắt đầu từ người nông dân. Phải liên kết với nhau hình thành các vùng sản xuất, cùng một loại sản phẩm, loại quy trình thì ứng dụng cơ giới hóa mới đảm bảo được quy mô nhất định.

Ông Lê Quốc Thanh bày tỏ: “Phải thành hình thức HTX, các tổ sản xuất để liên kết với thị trường làm sao khi đồng bộ hóa thì chúng ta sản xuất, tiêu thụ những sản phẩm đồng bộ hơn. Việc đưa cơ giới hóa vào sản xuất không thể từng nông hộ tiếp cận được vì chi phí đầu tư lớn. Vì vậy, cơ giới hóa phải ở hình thức dịch vụ và phải thúc đẩy sự tham gia của các doanh nghiệp”.

Trước băn khoăn về chi phí đầu tư cho cơ giới hóa, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia cho rằng các ngân hàng phải có cơ chế, chính sách, tổ chức sản xuất thành vùng nguyên liệu lớn, tạo điều kiện cho cơ giới hóa thúc đẩy mạnh mẽ hơn.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam khẳng định, cơ giới hóa đồng bộ không chỉ là máy móc, đó chỉ là công cụ sản xuất. Cơ giới hóa đồng bộ cần được hiểu rộng hơn là toàn bộ quá trình ở các khâu từ sản xuất tới thu hoạch, sơ chế, chế biến, cuối cùng là đưa sản phẩm ra thị trường. Trong đó, có sự tích hợp công nghệ thông minh, công nghệ số. Đây là một quá trình đòi hỏi phải có sự tham gia của các thành phần Nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế, HTX, nông dân.

“Vấn đề tập trung hiện nay là làm sao tăng cường cơ chế vận hành để tạo điều kiện cho người nông dân được đào tạo, tập huấn, nâng cao kiến thức về cơ giới hóa và họ biết sử dụng công nghệ và quy trình cơ giới hóa như thế nào để hiệu quả, tăng năng suất lao động và đảm bảo được chất lượng nông sản…”, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam chia sẻ.

Có thể thấy, đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ kỹ thuật mới vào sản xuất là bước đột phá để thúc đẩy phát triển nông nghiệp hàng hóa. Để đạt được mục tiêu cơ giới hóa đồng bộ đến năm 2030 của nước ta, phải gắn cơ giới hóa với tổ chức lại sản xuất, thay đổi cơ giới hóa đồng bộ. Cùng với đó, xây dựng thể chế kết nối người cung và người cầu; phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật đồng bộ và tổ chức sản xuất nông nghiệp phù hợp với trang bị máy móc; khuyến khích tạo động lực đào tạo nguồn nhân lực… góp phần nâng cao năng suất, chất lượng trong sản xuất.

Bài, ảnh: MỘNG TOÀN