Giải bài toán sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hiệu quả

Giải bài toán sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hiệu q.MP3

Theo đánh giá của ngành chức năng và nhà khoa học, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) có nguồn gốc sinh học hoặc hóa học trong phòng trừ sinh vật gây hại cho cây trồng đều có những ưu điểm và nhược điểm; do đó, việc sử dụng hài hòa, đúng cách nhằm tạo ra sản phẩm an toàn thực phẩm đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu là vấn đề mà người dân cần quan tâm thực hiện.  

Ngành nông nghiệp khuyến cáo người dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc “4 đúng” và “5 nguyên tắc vàng”.

Ưu, nhược điểm khi sử dụng thuốc BVTV

Cục Bảo vệ thực vật - Bộ NN&PTNT cho biết, Việt Nam là quốc gia sản xuất nông nghiệp, có khí hậu nhiệt đới nóng và ẩm nên thuận lợi cho sự phát triển của cây trồng nhưng cũng là điều kiện tốt cho sự phát sinh, phát triển của nhiều loại sâu bệnh gây hại mùa màng.

GS.TS Nguyễn Văn Tuất, Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật BVTV Việt Nam, chia sẻ: Trên nhiều loại cây trồng, những loại sinh vật gây hại trước đây chỉ xuất hiện với mức độ phổ biến ở mức thấp hoặc trung bình, nhưng hiện nay, dưới tác động của biến đổi khí hậu đã gia tăng đột biến về mức độ gây hại và diện phân bố. Trong đó có thể liệt kê một số sinh vật gây hại phổ biến hiện nay như: sâu cuốn lá nhỏ, rầy nâu, sâu keo mùa thu, bệnh đạo ôn, bạc lá, đốm sọc vi khuẩn hại lúa, châu chấu tre lưng vàng, lùn sọc đen, khảm lá hại sắn… Ngoài ra, còn hơn 10 loài sinh vật gây hại mới nổi, sinh vật gây hại ngoại lai trên cây trồng. Nổi bật có vàng lùn - lùn xoắn lá, bệnh héo rũ Panama, rầy xanh hại sầu riêng, rệp sáp hại rễ cây có múi, bệnh lùn sọc đen phương Nam, sâu đục thân mía 4 vạch đầu nâu…

Theo ý kiến của nhà khoa học, để phòng trị sinh vật gây hại, ngoài nghiên cứu, sản xuất các giống cây trồng có khả năng kháng hoặc chống chịu thì thuốc BVTV được xem là vật tư quan trọng, không thể thiếu trong phòng trừ dịch hại cây trồng. Tuy nhiên, việc dùng thuốc BVTV có nguồn gốc sinh học hoặc hóa học đều có những mặt ưu điểm và nhược điểm.

Ông Nguyễn Văn Sơn, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Sản xuất và kinh doanh thuốc Bảo vệ thực vật Việt Nam, cho biết: Điểm mạnh của những loại thuốc BVTV có nguồn gốc hóa học là có khả năng phòng trừ sinh vật gây hại nhanh, chặn đứng trận dịch trong thời gian ngắn mà các biện pháp khác không thể thực hiện được. Tuy nhiên, do nhận thấy ưu điểm của thuốc BVTV có nguồn gốc hóa học như trên nên nông dân đã lạm dụng, dùng sai kỹ thuật, bỏ qua các biện pháp BVTV khác. Còn đối với thuốc BVTV có nguồn gốc sinh học thường an toàn và ít độc hại đối với sức khỏe con người, sinh vật có ích và môi trường, nhanh phân hủy trong tự nhiên, thời gian cách ly ngắn, ít để lại dư lượng trong nông sản.

Hiện nay, xu hướng của thị trường đang có nhu cầu ngày càng tăng đối với thực phẩm hữu cơ, an toàn, không bị ô nhiễm các chất độc hại, do đó sử dụng thuốc BVTV sinh học trong sản xuất nông nghiệp là biện pháp phù hợp. Minh chứng là hiện có nhiều tập đoàn, doanh nghiệp lớn trên thị trường thực phẩm của thế giới đang hướng kinh doanh các sản phẩm nông sản sử dụng thuốc BVTV sinh học; từ đó, để đáp ứng nhu cầu trên thì doanh nghiệp, ngành chức năng của Việt Nam đã và đang đẩy mạnh việc khuyến khích người dân sử dụng thuốc BVTV sinh học trong phòng trừ dịch hại trên cây trồng.

“Bên cạnh các ưu điểm an toàn, nhiều loại thuốc BVTV sinh học cũng bộc lộ một số nhược điểm như: giá thành cao, hiệu lực phòng trừ dịch hại chậm hơn các thuốc BVTV hóa học, thời gian bảo quản của nhiều loại thuốc BVTV sinh học ngắn hơn thuốc BVTV hóa học”, ông Nguyễn Văn Sơn, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Sản xuất và kinh doanh thuốc Bảo vệ thực vật Việt Nam, cho biết thêm.

Việc sử dụng thuốc BVTV đúng cách và hài hòa sẽ tạo ra sản phẩm sạch, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu.

Giải pháp sử dụng thuốc BVTV đúng cách, hiệu quả

Từ những vấn đề đặt ra trong việc sử dụng thuốc BVTV có nguồn gốc hóa học và sinh học thì nhiều chuyên gia chuyên ngành đã có những lời khuyên và gợi mở giải pháp để doanh nghiệp và nông dân có thể cân bằng trong việc sử dụng thuốc BVTV hóa học và sinh học một cách hài hòa nhằm đảm bảo chất lượng nông sản trong nước, cũng như thuận lợi xuất khẩu.

GS.TS Trần Văn Hâu, nguyên giảng viên cao cấp Trường Đại học Cần Thơ, cho rằng: Trong phòng trừ sinh vật gây hại cho cây trồng thì giải pháp hóa học được xem là giải pháp cuối cùng. Do đó, người dân cần ưu tiên trước về những biện pháp sinh học. Tuy nhiên, người dân phải tìm hiểu kỹ lưỡng những giải pháp nào thực sự có hiệu quả thì mới áp dụng chứ không nên thấy giải pháp sinh học nào cũng đưa về áp dụng, sẽ không mang lại hiệu quả, gây lãng phí.

Ngoài ra, cũng có nhiều lưu ý khác là khi sử dụng thuốc BVTV, nông dân cần dựa vào tình trạng sâu bệnh, điều kiện môi trường của từng vùng; đồng thời tùy loại cây trồng, loại sinh vật gây hại mà áp dụng thuốc BVTV một lần hoặc lớn hơn một lần trong vụ hay trong năm. Nhìn chung, số lần dùng thuốc BVTV càng ít càng tốt. Trong đó khuyến khích sử dụng luân chuyển các thuốc BVTV có cơ chế tác động khác nhau nhằm giảm thiểu khả năng hình thành tính kháng của sinh vật gây hại đối với thuốc BVTV. Mặt khác, trong thời gian tới, ngành thuốc BVTV Việt Nam cần phát triển việc sản xuất và sử dụng các dạng gia công thuốc BVTV tiên tiến như CS, ME, EW, SC, SE, SW, WG, dạng nano… Bên cạnh đó là thực hiện chọn phụ gia tốt để thay thế các dung môi hữu cơ độc hại bằng các dung môi có nhiều ưu điểm hơn, sử dụng các phụ gia có ở trong nước, phụ gia thân thiện môi trường.

Còn theo khuyến cáo của Cục Bảo vệ thực vật - Bộ NN&PTNT, để phát huy các ưu điểm và hạn chế các nhược điểm của thuốc BVTV, từ đó sử dụng thuốc BVTV hiệu quả tốt, an toàn đối với người, sinh vật có ích và môi trường, nông sản có chất lượng tốt, người dùng thuốc BVTV cần phải thực hiện nguyên tắc “4 đúng”, “5 nguyên tắc vàng” và sử dụng thuốc BVTV hài hòa. Trong đó, một số vấn đề lớn mà nông dân cần thực hiện tốt là sử dụng thuốc phải an toàn, không để trẻ em và người không liên quan đến gần nơi có thuốc; đọc hiểu và thực hiện đúng các hướng dẫn ghi trên nhãn thuốc, thực hiện đúng thời gian cách ly ghi trên nhãn thuốc để đảm bảo an toàn cho người tiêu thụ nông sản, không sử dụng thuốc bất hợp pháp như thuốc chưa đăng ký, không sử dụng thuốc hết hạn sử dụng, thuốc ghi bằng tiếng nước ngoài, hiểu các ký hiệu in trên nhãn thuốc; thực hiện thu gom bao bì thuốc sau sử dụng đem tiêu hủy tại nơi an toàn đúng quy định, tránh gây ô nhiễm môi trường…

Bà Nguyễn Thanh Thúy, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt, Bảo vệ thực vật và Kiểm lâm tỉnh Hậu Giang, cho hay: Thực hiện theo khuyến cáo của Cục BVTV, thời gian qua, ngành nông nghiệp tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp giúp người dân sử dụng thuốc BVTV trong phòng trừ sinh vật gây hại cho cây trồng đạt hiệu quả, đặc biệt là tạo ra sản phẩm an toàn cho người tiêu dùng. Điển hình trên cây lúa, ngành nông nghiệp tỉnh khuyến cáo người dân áp dụng quy trình canh tác tiên tiến như “3 giảm 3 tăng”, “1 phải 5 giảm”, ứng dụng công nghệ sinh thái trong quản lý dịch hại tổng hợp, ứng dụng quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM), sử dụng chế phẩm sinh học để phòng trừ rầy nâu, hạn chế phun thuốc trừ sâu phổ rộng đối với lúa dưới 40 ngày sau sạ...

 Ông Lê Văn Thiệt, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật - Bộ NN&PTNT, thông tin: Hiện cả nước có khoảng 400.000 nông dân, 15.000 đại lý sử dụng hiệu quả thuốc BVTV sinh học, xây dựng được 1.300 bể chứa thu hồi vỏ chai thuốc BVTV đã qua sử dụng. Ngoài ra, hiện cả nước có 8.000 mã số vùng trồng, hơn 1.500 mã số cơ sở đóng gói. Nếu áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, chất lượng sản phẩm sẽ tăng lên, việc xuất khẩu càng trở nên thuận lợi. Do đó, để có thể phát triển nền nông nghiệp bền vững, hiện đại đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, các địa phương cần quan tâm, đầu tư mở rộng mô hình sản xuất giúp nông dân áp dụng các tiến bộ kỹ thuật tiên tiến gắn với phát triển và nhân rộng mô hình, giải pháp sinh học trong phòng trừ sinh vật gây hại trên cây trồng đạt hiệu quả và thân thiện môi trường.

HỮU PHƯỚC