Phòng trị sâu năn hại lúa Đông xuân

Phòng trị sâu năn hại lúa Đông xuân.MP3

Mặc dù hiện ghi nhận có nhiều diện tích lúa Đông xuân 2024-2025 được nông dân gieo sạ muộn bị muỗi hành (sâu năn) tấn công và gây hại; tuy nhiên, ngành nông nghiệp tỉnh khuyến cáo bà con không quá lo lắng mà cần áp dụng các biện pháp phòng trừ hiệu quả, hạn chế dịch hại lây lan sang diện rộng.

Cán bộ Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật huyện Long Mỹ hướng dẫn người dân cách nhận biết và biện pháp phòng trừ sâu năn trên lúa Đông xuân.

Nhiều diện tích lúa bị nhiễm sâu năn

Do nhiều nguyên nhân khách quan, nhất là tình hình thu hoạch vụ lúa Thu đông muộn nên huyện Long Mỹ là một trong những địa phương có nhiều diện tích xuống giống lúa Đông xuân muộn của tỉnh. Hiện toàn huyện Long Mỹ có gần 3.300ha trong tổng số gần 17.700ha lúa Đông xuân được xuống giống đang ở giai đoạn làm đòng. Chính việc nông dân xuống giống muộn là một trong những nguyên nhân làm cho sâu năn đang xuất hiện và gây hại cho cây lúa.

Đang rảo quanh thăm gần 1ha lúa Đông xuân của gia đình được 42 ngày tuổi và đang bị sâu năn tấn công, ông Đồng Quang Tiệp, ở ấp 3, thị trấn Vĩnh Viễn, huyện Long Mỹ, cho hay: “Do năm rồi thu hoạch lúa Thu đông trễ nên sau khi cắt lúa xong thì tôi và bà con ở cánh đồng này gấp rút gieo sạ lại vụ lúa Đông xuân, từ đó không đảm bảo thời gian cách ly giữa 2 vụ lúa, cũng như việc xử lý rơm rạ trên đồng ruộng, vì vậy làm cho dịch hại sâu năn đang xuất hiện trên đồng. Hiện ruộng lúa của tôi bị sâu năn tấn công với tỷ lệ dưới 20% trên cùng diện tích, các ruộng còn lại ở cánh đồng này đều bị tương tự, nhưng có số ít bị nhiễm hơn 20% diện tích”.  

Ngoài nguyên nhân trên thì theo đánh giá của ngành nông nghiệp tỉnh, việc xuất hiện mưa trái mùa vào đầu vụ xuống giống lúa, thời tiết thường xuyên âm u, ẩm độ cao và sương mù dày đặc vào sáng sớm cũng là nguyên nhân tạo điều kiện thuận lợi cho sâu năn xuất hiện và gây hại trên lúa Đông xuân năm nay. Triệu chứng điển hình khi lúa nhiễm sâu năn là cây lúa bị lùn, phần thân hơi cứng, sự tăng trưởng của ấu trùng nằm bên trong làm cho chiều ngang thân cây lúa nở to dần, lá lúa xanh thẫm, ngắn, dựng đứng và có nhiều cọng lúa giống như cọng hành lẫn trong bụi lúa. Thời kỳ lúa ở giai đoạn mạ, cây lúa bị tấn công thường kéo dài đến cuối đẻ nhánh, số nhánh bị giảm, nhánh bị hại không thể làm đòng, từ đó làm giảm năng suất khi thu hoạch.

Theo tổng hợp của ngành nông nghiệp tỉnh, đến ngày 10-2, toàn tỉnh có 248ha lúa Đông xuân bị nhiễm sâu năn, tỷ lệ từ 5-15%. Sâu năn gây hại chủ yếu trên trà lúa ở giai đoạn đẻ nhánh và làm đòng, phân bố chủ yếu ở huyện Phụng Hiệp, huyện Vị Thủy và huyện Long Mỹ. Qua ghi nhận thực tế trên đồng ruộng, các diện tích lúa đang bị nhiễm sâu năn thì có gần 80% là giống lúa Đài Thơm 8, giống còn lại là OM 5451. Qua ý kiến của nông dân thì sở dĩ giống lúa Đài Thơm 8 bị nhiễm sâu năn chiếm tỷ lệ cao là do giai đoạn đầu, cây lúa tỏa ra hương thơm nhẹ và thân lúa mềm hơn các giống lúa khác. 

Ông Trần Hoài Nhân, Trưởng trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật huyện Long Mỹ, thông tin: Hiện toàn huyện có 139ha lúa Đông xuân ở giai đoạn làm đòng bị sâu năn tấn công; trong đó có 109ha bị nhiễm nhẹ (tỷ lệ từ 6-10%), nhiễm trung bình có 24ha (tỷ lệ 12-15%) và có 6ha ở xã Vĩnh Thuận Đông bị nhiễm nặng (tỷ lệ từ 20-25%). Các diện tích lúa bị nhiễm sâu năn nặng là do bà con phun ngừa dịch hại trên đồng ruộng quá sớm, nhất là phun thuốc phòng trừ bọ trĩ, rầy nâu. Việc làm này vô tình nông dân tiêu diệt thiên địch có ích trên đồng ruộng, từ đó tạo thuận lợi cho sâu năn tấn công cây lúa.

Cần áp dụng biện pháp phòng trừ hiệu quả

Theo đánh giá của Chi cục Trồng trọt, Bảo vệ thực vật và Kiểm lâm tỉnh, mặc dù hiện có nhiều diện tích lúa Đông xuân bị sâu năn tấn công nhưng qua khảo sát thực tế tại nhiều cánh đồng bị nhiễm, sâu năn chủ yếu gây hại ở chồi lúa vô hiệu (chồi phụ, nhánh con), còn chồi lúa hữu hiệu (chồi chính) vẫn phát triển bình thường. Do đó, người dân không nên quá lo lắng mà cần bình tĩnh áp dụng các biện pháp phòng trừ theo khuyến cáo của cán bộ nông nghiệp tại các địa phương; đặc biệt là hạn chế tối đa việc phun thuốc hóa học để phòng trừ vì không mang lại kết quả mà làm tăng chi phí và làm cho dịch hại thêm phát sinh. Bởi trên thị trường hiện nay, vẫn chưa có thuốc đặc trị sâu năn, do đó, khi bà con dùng thuốc hóa học để phòng trừ thì vô tình tiêu diệt nhiều thiên địch có ích trên đồng ruộng và làm mất cân bằng hệ sinh thái, từ đó giúp sâu năn phát triển và gây hại mạnh thêm cho ruộng lúa.

Ông Trần Hoài Nhân, Trưởng trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật huyện Long Mỹ, thông tin thêm: Đối với những diện tích lúa Đông xuân đã bị nhiễm sâu năn, nhất là các trà lúa ở giai đoạn làm đòng thì đơn vị đang tăng cường khuyến cáo người dân áp dụng biện pháp canh tác “ướt khô xen kẽ” kết hợp với bón phân cân đối nhằm tạo cho rễ lúa phát triển tốt, qua đây giúp cây lúa nuôi chồi hữu hiệu và có khả năng phát triển mới chồi nhánh phụ để bù lại chồi nhánh bị sâu năn tấn công; đặc biệt là hạn chế tối đa việc phun thuốc hóa học theo khuyến cáo của ngành nông nghiệp tỉnh. 

Ông Lương Hữu Thanh, ở ấp 2, xã Vĩnh Thuận Đông, huyện Long Mỹ, chia sẻ: “Gia đình tôi có gần 1ha lúa bị nhiễm sâu năn ở giai đoạn trước trổ bông. Lúc đầu khi thấy dịch hại tấn công thì cũng lúng túng trong phòng trị, nhưng qua khuyến cáo và áp dụng các biện pháp phòng trị của cơ quan chuyên môn, hiện ruộng lúa của tôi đã trổ bông với số chồi hữu hiệu khá nhiều. Mặc dù việc giảm một phần năng suất vào thời điểm thu hoạch là khó tránh khỏi do chồi phụ bị nhiễm sâu năn không thể trổ bông; thế nhưng, với việc ruộng lúa đã phục hồi và trổ bông khá dày đặc như hiện nay là tín hiệu tích cực cho gia đình”.

Ông Trần Anh Tuấn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt, Bảo vệ thực vật và Kiểm lâm tỉnh, cho biết: Trước tình hình về dịch hại sâu năn trên lúa Đông xuân, đơn vị đề nghị Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tại các địa phương trong tỉnh cần phối hợp cùng nông dân thường xuyên thăm đồng để kiểm tra tình hình sinh vật gây hại trên lúa, đồng thời tổ chức tập huấn, hướng dẫn nông dân các biện pháp kỹ thuật quản lý, phòng trừ sinh vật gây hại được kịp thời, hiệu quả; qua đây giúp bảo vệ cây lúa phát triển tốt, cho năng suất cao khi thu hoạch. Đặc biệt, ngành nông nghiệp các địa phương cần chủ động có giải pháp khuyến cáo người dân áp dụng tốt các biện pháp canh tác ngay từ đầu ở vụ lúa Hè thu sắp tới, bởi sâu năn có khả năng phát triển và gây hại từ vụ Đông xuân chuyển sang Hè thu.

HỮU PHƯỚC