Triển vọng mô hình lúa sạch vùng mặn

Triển vọng mô hình lúa sạch vùng mặn.mp3

Nhằm tìm hướng đi mới trong việc thực hiện mô hình canh tác thích ứng với biến đổi khí hậu, tạo ra nguồn thu nhập cho gia đình, nhiều hộ nông dân vùng mặn ở xã Lương Nghĩa, huyện Long Mỹ, đã trồng lúa theo hướng an toàn thực phẩm và mang lại nhiều triển vọng.

Mô hình tôm - lúa sạch tại xã Lương Nghĩa đang mang lại nhiều kỳ vọng về sự đổi thay cho vùng đất phèn mặn.

Là một trong những hộ đầu tiên của địa phương thực hiện mô hình trồng lúa theo hướng an toàn vệ sinh thực phẩm ngay trên mảnh đất phèn mặn của gia đình trong vụ lúa Đông xuân 2024-2025 vừa thu hoạch xong, ông Trần Văn Thịnh, ở ấp 6, xã Lương Nghĩa, bộc bạch: “Sau khi thu hoạch trúng vụ tôm vào cuối tháng 10 năm vừa qua, gia đình tôi quyết định dùng 9ha đất nuôi tôm của mình để thực hiện thí điểm mô hình canh tác lúa theo hướng an toàn thực phẩm (tiêu chuẩn GlobalGAP) khi được chính quyền địa phương vận động. Điều tôi và bà con vùng mặn nơi đây cảm thấy bất ngờ là qua công tác xử lý đất, nguồn nước và áp dụng sản xuất lúa theo hướng sạch mà giống lúa ST25 và Đài Thơm 8 vẫn phát triển tốt, cho năng suất cao, trong khi trước đây chỉ có số ít hộ làm lúa và thường chỉ sạ giống Lùn Bến Tre, vì đây là giống chuyên dùng cho vùng bị xâm nhập mặn”.

Mô hình “sản xuất lúa sạch - hướng đến lúa hữu cơ” tại vùng xâm nhập mặn trên địa bàn xã Lương Nghĩa được chính quyền địa phương phối hợp với Ban quản lý Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Hậu Giang triển khai thực hiện trong vụ lúa Đông xuân 2024-2025, với tổng diện tích 50ha, có 17 hộ dân tham gia; trong đó tại địa bàn ấp 6 có 2 hộ, với 10ha, diện tích và số hộ còn lại ở ấp 7 và 8. Khi tham gia mô hình, bà con được hỗ trợ 100% lúa giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, một máy sạ cụm định vị và một máy làm đất (máy chan phẳng mặt ruộng) và hỗ trợ bao bì nhãn mác để tạo thuận lợi trong tiêu thụ gạo sạch cho nông dân. 

Chia sẻ sơ bộ về kỹ thuật canh tác, ông Trần Văn Thịnh, ở ấp 6, xã Lương Nghĩa, thông tin: “Trước khi xuống giống thì nông dân tiến hành rải phân bón lót có nguồn gốc hữu cơ để hạ phèn mặn và kết hợp bơm nước ngọt vào ruộng để rửa mặn sau thời gian nuôi tôm. Đặc biệt, trong suốt quá trình canh tác thì toàn bộ phân bón, thuốc bảo vệ thực vật được nông dân trong mô hình sử dụng đều có nguồn gốc sinh học nên không gây độc hại cho người sản xuất, bảo vệ môi trường và tạo ra sản phẩm an toàn thực phẩm để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Mặt khác, sau khi cắt lúa xong thì nông dân dùng máy thu gom rơm rạ thành cuộn đưa ra ngoài chứ không đốt trên đồng; đồng thời, trước khi thả tôm giống khoảng 15-20 ngày thì bà con rải men sinh học để tiêu hủy lượng rơm rạ còn sót lại trên ruộng, qua đây nhằm làm thức ăn cho tôm về sau”.  

Ông Nguyễn Văn Ngọc, Phó Chủ tịch UBND xã Lương Nghĩa, phấn khởi cho biết: Hiện tại, các ruộng thực hiện mô hình lúa sạch đã và đang được nông dân tiến hành thu hoạch, trong đó giống lúa ST25 đạt năng suất 600kg/công (một công 1.000m2), còn giống Đài Thơm 8 đạt 800kg/công. Do định hướng sản xuất gạo sạch và có phẩm chất cao để đáp ứng nhu cầu thị trường tiêu dùng nên nông dân chọn canh tác 2 giống lúa trên. Hiện tại, sau khi thu hoạch lúa xong thì hầu hết bà con trong mô hình đều không bán lúa tươi mà đem đi phơi khô để xay xát thành gạo, sau đó đóng gói trước khi bán ra thị trường nhằm nâng cao giá trị và nguồn thu nhập từ hạt gạo sạch.        

Vùng đất nằm ngoài tuyến đê bao ngăn mặn Long Mỹ - Vị Thanh thuộc ấp 6, xã Lương Nghĩa, huyện Long Mỹ, thường bị ảnh hưởng nặng của tình hình xâm nhập mặn vào mùa khô hàng năm, trong đó độ mặn có năm đạt hơn 10‰, riêng từ đầu năm 2025 đến nay, độ mặn cao nhất tại đây đạt 5,4‰. Do đó, vào mùa khô hàng năm, chỉ có một số ít hộ dân nơi đây thả nuôi tôm thẻ và tôm sú, sau khi thu hoạch tôm xong thì cũng chỉ có số ít hộ gieo sạ lại vụ lúa theo mô hình tôm - lúa; còn lại đa phần bà con bỏ đất trống. Vì vậy, với những tín hiệu tích cực ban đầu từ mô hình sản xuất lúa sạch tại vùng xâm nhập mặn xã Lương Nghĩa sẽ là cơ sở để cho những hộ ngoài mô hình nghiên cứu nhân rộng trong những vụ lúa tới đây, từ đó vực dậy vùng đất phèn mặn và thích ứng với biến đổi khí hậu từ mô hình tôm - lúa.

Ông Nguyễn Văn Ngọc, Phó Chủ tịch UBND xã Lương Nghĩa, cho biết thêm: Địa phương có định hướng và đang khuyến khích người dân có đất canh tác bên ngoài tuyến đê bao ngăn mặn đẩy mạnh sản xuất theo mô hình tôm - lúa nhằm nâng cao nguồn thu nhập trên cùng diện tích canh tác, thay vì chỉ trồng một vụ lúa rồi bỏ đất trống như nhiều hộ đã làm trong những năm qua. Tuy nhiên, để phát triển mô hình lúa - tôm đạt hiệu quả, nhất là về vụ tôm thì đòi hỏi người dân phải canh tác vụ lúa theo hướng an toàn thực phẩm, khi đó trên đồng ruộng không có dư lượng phân bón, thuốc có nguồn gốc hóa học làm ảnh hưởng đến con tôm; nhờ vậy, khi người dân nuôi tôm sẽ đỡ hao hụt con giống, ít tốn chi phí cải tạo đất, tôm phát triển tốt, cho năng suất và lợi nhuận cao khi thu hoạch.

HỮU PHƯỚC