Cần có đề xuất, kiến nghị để hoàn thiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng

Theo đánh giá của Thanh tra Chính phủ, qua 5 năm thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 (có hiệu lực từ ngày 1-7-2019) đã tạo hành lang pháp lý đầy đủ, đáp ứng yêu cầu công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng trong tình hình mới theo chủ trương “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”.

Thanh tra tỉnh tổ chức bốc thăm người được xác minh tài sản, thu nhập theo Luật Phòng, chống tham nhũng.

Minh bạch, quyết liệt trong phòng, chống tham nhũng

Theo Thanh tra Chính phủ, qua 5 năm triển khai, Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 đã có nhiều tác động tích cực đến công tác phòng, chống tham nhũng. Trong đó, công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, giải quyết khiếu nại, tố cáo đạt nhiều kết quả tích cực; việc công khai, minh bạch trong thực thi nhiệm vụ tại các cơ quan, đơn vị, nhất là các lĩnh vực dễ phát sinh tiêu cực, tham nhũng có chuyển biến nhiều mặt.

Cụ thể, trong giai đoạn 2020-2024, toàn quốc có 2.060.550 người thực hiện kê khai tài sản, thu nhập, tỷ lệ công khai đạt trên 98%; 37.106 người được xác minh tài sản, thu nhập. Có 147 người bị kỷ luật do vi phạm quy định về kiểm soát tài sản, thu nhập.

Trong thời gian này, cơ quan điều tra của lực lượng công an đã thụ lý điều tra 2.990 vụ án/7.562 bị can phạm tội về tham nhũng. Tòa án nhân dân các cấp đã thụ lý sơ thẩm 2.932 vụ án (7.583 bị cáo) về 7 tội danh tham nhũng. Đến nay, đưa ra xét xử 2.120 vụ, kết quả xét xử 4.898 bị cáo không có trường hợp nào được xác định không phạm tội.

Giai đoạn 2020-2024, có 264 người đứng đầu, cấp phó người đứng đầu bị xử lý kỷ luật do thiếu trách nhiệm để xảy ra hành vi tham nhũng; 73 người bị xử lý hình sự do thiếu trách nhiệm để xảy ra hành vi tham nhũng…

Tại Hậu Giang, theo ông Trịnh Hoàng Ba, Chánh Thanh tra tỉnh, qua 5 năm triển khai Luật Phòng, chống tham nhũng trên địa bàn tỉnh, thanh tra các cấp, ngành đã thực hiện 95 cuộc thanh tra trách nhiệm thực hiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng đối với các sở, ban, ngành, địa phương, đến nay đã kết thúc và ban hành 92 kết luận thanh tra.

Về công tác kê khai tài sản, thu nhập, Thanh tra tỉnh đã hoàn thành việc xác minh tài sản, thu nhập đối với 66 trường hợp (trong đó, năm 2022 xác minh 13 trường hợp, năm 2023 xác minh 24 trường hợp, năm 2024 xác minh 29 trường hợp). Qua xác minh tài sản, thu nhập, chưa phát hiện trường hợp kê khai tài sản không trung thực.

Trong 5 năm, qua công tác thanh tra hành chính, ngành thanh tra đã chuyển cơ quan điều tra 4 vụ có dấu hiệu tội phạm về tham nhũng. Trong thời gian này, cơ quan tố tụng đã điều tra, truy tố, xét xử 19 vụ với 32 bị can liên quan đến tham nhũng. Với tổng số tiền sai phạm là gần 20 tỷ đồng, trong đó thu hồi được hơn 2,1 tỉ đồng.

Vướng mắc cần tháo gỡ 

Bên cạnh những kết quả đã đạt được sau 5 năm thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng, các ngành chức năng cũng đã phát hiện một số khó khăn, bất cập, tồn tại cần tìm cách tháo gỡ.

Theo UBND tỉnh, quá trình thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng vẫn còn gặp một số bất cập. Trong đó, việc chuyển đổi vị trí công tác đối với công chức cấp xã làm công tác địa chính, tư pháp… còn gặp khó khăn.

Cụ thể, qua thực tiễn cho thấy, công chức làm công tác địa chính cần có thời gian để nắm rõ địa bàn, nguồn gốc đất đai... mới giải quyết tốt công việc. Thế nhưng, theo quy định, các cán bộ này phải chuyển đổi ví trí công tác và phải đổi địa bàn công tác dẫn đến việc nắm tình hình địa bàn gặp nhiều khó khăn. Tương tự, công chức làm công tác tư pháp cũng phải chuyển đổi vị trí công tác theo quy định nên việc nắm rõ vùng, địa phương, thành phần dân tộc, tập quán... để hỗ trợ người dân gặp trở ngại.

Bên cạnh đó, một số địa phương khác cho rằng, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 có những quy định chưa rõ ràng, còn nhiều cách hiểu khác nhau, chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể, dễ dẫn đến sự tùy tiện trong áp dụng luật.

Như tại Điều 20, Nghị định 130/2020 của Chính phủ về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị có quy định xử lý hành vi vi phạm đối với người kê khai. Theo đó, người có nghĩa vụ kê khai mà kê khai không trung thực, giải trình nguồn gốc của tài sản, thu nhập tăng thêm không trung thực thì tùy theo tính chất, mức độ mà bị xử lý theo quy định.

Tuy nhiên, chưa có hướng dẫn rõ việc xác định người kê khai tài sản, thu nhập như thế nào là “không trung thực”. Ngoài ra, các mẫu biểu trong việc kê khai tài sản, thu nhập còn khá nhiều vướng mắc, một số quy định về kiểm soát tài sản đối với cán bộ có chức vụ còn chồng chéo.

Chỉ đạo tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết 5 năm thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng vừa qua, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho rằng, để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trên. Các đơn vị, địa phương cần tổng hợp, rà soát và có đề xuất, kiến nghị gửi đến Thanh tra chính phủ, các cơ quan có thẩm quyền xem xét, nhằm sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh trong thời gian tới để việc thực thi luật hiệu quả hơn.

B.B