Cần công chứng để đảm bảo pháp lý

Các giao dịch liên quan đến bất động sản thường giá trị lớn, phức tạp, dễ phát sinh tranh chấp, do đó việc công chứng hoặc chứng thực trong quá trình thực hiện giao dịch không chỉ đảm bảo tính pháp lý mà còn là chứng cứ quan trọng trong trường hợp xảy ra tranh chấp.

Người dân làm thủ tục chứng thực tại huyện Châu Thành A.

Năm nay đã 72 tuổi, gia đình có 3 người con, bà Trần Thị Quen, ngụ xã Đông Phú, huyện Châu Thành, muốn tặng cho con mỗi người con một phần đất. Tuy nhiên, do đã lớn tuổi, đi lại khó khăn, bà thắc mắc không biết quy định của nhà nước có bắt buộc phải đi công chứng, chứng thực việc tặng cho đất hay chỉ cần làm giấy viết tay cho các con?

Tương tự, ông Lê Văn Hoàng, ngụ thị trấn Một Ngàn, huyện Châu Thành A, có 2 căn nhà, trong đó một căn nhà ông không sinh sống thường xuyên, nên có nhu cầu bán lại cho một người bà con. Tuy nhiên, ông Hoàng cũng không rõ là nên đến UBND thị trấn làm thủ tục hay đến các văn phòng công chứng ở địa phương.

Thực tế cho thấy, công chứng, chứng thực được thực hiện nhằm bảo đảm an toàn pháp lý cho các hợp đồng, giao dịch liên quan tới việc chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế bất động sản; đồng thời, ngăn ngừa vi phạm pháp luật, phòng ngừa tranh chấp, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho cá nhân, tổ chức liên quan. Ngoài ra, công chứng, chứng thực còn có chức năng tạo lập và cung cấp các chứng cứ cho hoạt động tố tụng trong giải quyết vụ án, vụ việc khi các bên phát sinh tranh chấp. 

Theo luật gia Nguyễn Hoàng Mạnh, Phó Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh, quy định của pháp luật, công chứng là việc công chứng viên chứng nhận tính xác thực và tính hợp pháp của hợp đồng, giao dịch. Khi thực hiện công chứng, công chứng viên phải chịu trách nhiệm về nội dung của hợp đồng, giao dịch, chịu trách nhiệm trước pháp luật và trước người yêu cầu công chứng về văn bản công chứng của mình, đồng thời phải bồi thường thiệt hại do mình gây ra.

Còn đối với chứng thực, đây là việc UBND cấp xã chứng thực về thời gian, địa điểm giao kết hợp đồng, giao dịch; năng lực hành vi dân sự, ý chí tự nguyện, chữ ký hoặc dấu điểm chỉ của các bên tham gia hợp đồng, giao dịch. Người yêu cầu chứng thực phải hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung, tính hợp pháp của hợp đồng, giao dịch.

Trở lại trường hợp bà Quen muốn tặng cho đất cho con, theo luật sư Phan Văn Hùng, Đoàn Luật sư tỉnh, đối với các giao dịch liên quan đến bất động sản, pháp luật quy định khá rõ việc cần công chứng, hoặc chứng thực để đảm bảo tính pháp lý của giao dịch.

Cụ thể như tại khoản 3, Điều 27, Luật Đất đai năm 2024 quy định, hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất phải được công chứng hoặc chứng thực. Theo quy định này, người dân có thể lựa chọn thực hiện việc công chứng hay chứng thực thì đều đảm bảo tính pháp lý.

Cũng theo ông Hùng, luật còn quy định với trường hợp hợp đồng cho thuê, cho thuê lại quyền, hợp đồng chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp; hợp đồng chuyển nhượng, góp vốn bằng quyền sử dụng đất mà một bên hoặc các bên tham gia giao dịch là tổ chức hoạt động kinh doanh bất động sản thì được công chứng hoặc chứng thực theo yêu cầu của các bên.

“Riêng văn bản về thừa kế quyền sử dụng đất được công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật về dân sự”, luật sư Hùng cho biết.

Bên cạnh việc công chứng, chứng thực đất đai. Đối với nhà ở, cũng có những quy định ràng buộc. Cụ thể như, Điều 164, Luật Nhà ở năm 2023 quy định, trường hợp mua bán, thuê mua, tặng cho, đổi, góp vốn, thế chấp nhà ở thì phải công chứng hoặc chứng thực hợp đồng.

Trường hợp tổ chức tặng cho nhà tình nghĩa, nhà tình thương, nhà đại đoàn kết; mua bán, thuê mua nhà ở thuộc tài sản công… thì không phải thực hiện công chứng, chứng thực hợp đồng (trừ trường hợp các bên có nhu cầu). Văn bản thừa kế nhà ở được công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật về dân sự.

Luật sư Hùng cho biết thêm, theo Điều 459, Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định, tặng cho bất động sản phải được lập thành văn bản có công chứng, chứng thực hoặc phải đăng ký, nếu bất động sản phải đăng ký quyền sở hữu theo quy định. 

B.B