Chế tài đối với vi phạm về đất đai

Luật Đất đai năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 1-8-2024) quy định 11 nhóm hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực đất đai.

Luật Đất đai năm 2024 nghiêm cấm các hành vi lấn đất, chiếm đất, hủy hoại đất.

Nhằm cụ thể hóa Luật Đất đai, Chính phủ ban hành Nghị định 123/2024 quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực đất đai (có hiệu lực từ ngày 4-10-2024) với nhiều quy định mới mà người sử dụng đất cần lưu ý.

Xử lý nghiêm hành vi lấn, chiếm và hủy hoại đất

Theo ông Nguyễn Hoàng Mạnh, Phó Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh, qua công tác giải quyết khiếu nại, xử phạt vi phạm hành chính thì các hành vi vi phạm phổ biến trong quá trình sử dụng đất thường gặp là: lấn đất, chiếm đất, hủy hoại đất. Các hành vi này không chỉ gây khó khăn cho người có quyền sử dụng đất bị người khác xâm phạm, mà còn ảnh hưởng đến an ninh trật tự, tình làng nghĩa xóm. Do đó, khoản 1, Điều 11 Luật Đất đai năm 2024 nghiêm cấm các hành vi lấn đất, chiếm đất, hủy hoại đất.

Bên cạnh đó, tại khoản 9, Điều 3, Luật Đất đai năm 2024 cũng đã giải thích rõ về các hành vi trên. Cụ thể, chiếm đất là việc sử dụng đất do Nhà nước đã quản lý mà chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép hoặc sử dụng đất của người sử dụng đất hợp pháp khác mà chưa được người đó cho phép. Điều 3 của luật cũng quy định, hủy hoại đất là hành vi làm biến dạng địa hình, làm suy giảm chất lượng đất, gây ô nhiễm đất mà làm mất hoặc giảm khả năng sử dụng đất theo mục đích đã được xác định.

Luật gia Nguyễn Hoàng Mạnh phân tích, để chế tài các hành vi lấn đất, chiếm đất và hủy hoại đất, tại Điều 13, Điều 14, Nghị định 123/2024 quy định rất cụ thể số tiền xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả và buộc phải nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm vào ngân sách nhà nước.

Cụ thể, khoản 1, Điều 13 Nghị định 123/2024 quy định, phạt từ 3-5 triệu đồng đối với hành vi lấn đất hoặc chiếm đất do cơ quan, tổ chức của Nhà nước quản lý, được thể hiện trong hồ sơ địa chính thuộc địa giới hành chính của xã hoặc các văn bản giao đất để quản lý với diện tích dưới 0,02ha, mức phạt lên đến 200 triệu đồng đối với diện tích từ 2ha trở lên. Đặc biệt, khoản 5, Điều 13, Nghị định 123/2024 quy định phạt từ 10-500 triệu đồng đối với hành vi sử dụng đất mà Nhà nước đã có quyết định giao đất, cho thuê đất nhưng người được giao đất, cho thuê đất chưa được bàn giao đất trên thực địa.

Ngoài ra, khoản 1, Điều 14, Nghị định 123/2024 chế tài đối với hành vi hủy hoại đất, với mức phạt từ 2-100 triệu đồng đối với hành vi làm suy giảm chất lượng đất thuộc một trong các trường hợp sau đây: làm mất hoặc giảm độ dày tầng đất đang canh tác; làm thay đổi lớp mặt của đất sản xuất nông nghiệp bằng các loại vật liệu, chất thải hoặc đất lẫn cát, sỏi, đá hay loại đất có thành phần khác với loại đất đang sử dụng; gây bạc màu, gây xói mòn, rửa trôi đất nông nghiệp mà dẫn đến làm mất hoặc giảm khả năng sử dụng đất đã được xác định…

Không đăng ký biến động sẽ bị phạt

Tại khoản 3, Điều 133, Luật Đất đai năm 2024 quy định, trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày có biến động về quyền sử dụng đất thì người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất được phép đổi tên; cũng như được thay đổi quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất do chia, tách, hợp nhất, sáp nhập, chuyển đổi mô hình tổ chức hoặc sự thỏa thuận của các thành viên hộ gia đình hoặc của vợ và chồng hoặc của nhóm người sử dụng đất chung, nhóm chủ sở hữu tài sản chung gắn liền với đất... Người sử dụng đất phải đăng ký biến động tại cơ quan có thẩm quyền.

Còn với trường hợp thi hành án thì thời hạn đăng ký biến động đất được tính từ ngày bàn giao tài sản thi hành án, tài sản bán đấu giá; trường hợp thừa kế quyền sử dụng đất thì thời hạn đăng ký biến động đất được tính từ ngày phân chia xong quyền sử dụng đất là di sản thừa kế theo quy định của pháp luật về dân sự hoặc kể từ ngày bản án, quyết định của tòa án có hiệu lực pháp luật.

Theo ông Nguyễn Huy Cường, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, tại Điều 16, Nghị định 123/2024 quy định, phạt từ 1-2 triệu đồng đối với hành vi không thực hiện đăng ký đất đai lần đầu đối với trường hợp: thửa đất đang sử dụng mà chưa đăng ký; thửa đất được Nhà nước giao, cho thuê để sử dụng; thửa đất được giao để quản lý mà chưa đăng ký.

Nghị định 123/2024 cũng quy định, phạt từ 2-3 triệu đồng đối với hành vi không thực hiện đăng ký biến động đất đai đối với các trường hợp: người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất; góp vốn bằng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất; cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất trong dự án xây dựng kinh doanh kết cấu hạ tầng; chuyển nhượng dự án có sử dụng đất; thay đổi quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất do chia, tách, hợp nhất, sáp nhập, chuyển đổi mô hình tổ chức hoặc sự thỏa thuận của các thành viên hộ gia đình hoặc của vợ và chồng hoặc của nhóm người sử dụng đất chung, nhóm chủ sở hữu tài sản chung gắn liền với đất...

B.B