Chú trọng nâng chất tranh tụng tại tòa

Tranh tụng tại tòa là nội dung quan trọng của hoạt động tố tụng hình sự. Tại đây, kiểm sát viên với vai trò là người đại diện cho Nhà nước sẽ thực hành quyền công tố, tham gia tranh tụng, nhằm đảm bảo việc bị cáo được đưa ra truy tố đúng người, đúng tội, không để xảy ra oan sai.

Kiểm sát viên phát biểu quan điểm luận tội tại một phiên tòa hình sự sơ thẩm.

Trong xét xử các vụ án hình sự, có thể xem kiểm sát viên là chủ thể chính trong quá trình tranh tụng. Đây vừa là quyền cũng là trách nhiệm của kiểm sát viên. Bởi việc tham gia tranh tụng tại tòa nhằm bảo vệ tính đúng đắn, khách quan, có căn cứ về quan điểm truy tố; đồng thời, thông qua quá trình tranh tụng còn giúp kiểm sát viên phát hiện những nội dung không phù hợp để có những quyết định chính xác trong việc truy tố.

Thống kê của Viện kiểm sát nhân dân (KSND) tỉnh, trong năm 2024, hai cấp kiểm sát tỉnh đã thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử 464 vụ/834 bị cáo đối với án sơ thẩm, 69 vụ/127 bị cáo với án phúc thẩm. Các vụ án đưa ra xét xử đều đảm bảo việc tranh tụng tại phiên tòa chất lượng, đúng quy định. Đặc biệt, nhiều vụ có bị cáo phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, có luật sư tham gia bào chữa hoặc bảo vệ lợi ích của bị hại. 

Ông Đỗ Thế Cường, Trưởng phòng Thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử sơ thẩm án hình sự, Viện KSND tỉnh, cho rằng: “Để tranh tụng tốt tại tòa, đòi hỏi kiểm sát viên trước khi tham gia phiên tòa phải nắm chắc hồ sơ vụ án, các tài liệu, chứng cứ, chuẩn bị đề cương xét hỏi và dự kiến một số tình huống có thể xảy ra. Cụ thể như trường hợp bị cáo phản cung, không nhận tội hoặc tranh luận với luật sư khi vụ án có luật sư tham gia. Việc chuẩn bị tốt sẽ giúp cho kiểm sát viên tự tin, mạnh dạn tranh luận, bảo vệ quan điểm của mình”.

Tại Viện KSND huyện Châu Thành A, hiện có 2 kiểm sát viên được phân công nhiệm vụ thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử các vụ án hình sự. Theo ông Trần Hoàng Panal, tại các phiên tòa hình sự, yêu cầu đối với mỗi kiểm sát viên của đơn vị là phải nghiên cứu kỹ hồ sơ, nắm chắc nội dung vụ án và các quy định của pháp luật có liên quan.

Chẳng hạn như trước khi dự thảo đề cương xét hỏi, kiểm sát viên phải đọc và nghiên cứu hồ sơ, dự kiến các vấn đề cần làm sáng tỏ. Trong quá trình diễn ra phiên tòa, kiểm sát viên phải tập trung theo dõi và ghi chép đầy đủ các nội dung xét hỏi của hội đồng xét xử, ý kiến của những người tham gia tố tụng, nội dung nào chưa rõ kiểm sát viên sẽ tham gia xét hỏi và tích cực, chủ động làm rõ để bảo vệ cáo trạng. 

“Khi xét hỏi phải đặt câu hỏi đúng trọng tâm, dứt khoát, không vòng vo, không trùng lắp, tập trung vào những vấn đề, tình tiết cần làm sáng tỏ, nhằm kịp thời bổ sung vào bản dự thảo luận tội để trình bày đầy đủ, toàn diện, phù hợp với diễn biến của vụ án”, ông Trần Hoàng Panal chia sẻ.

Qua thực tế xét xử hiện nay, nhiều kiểm sát viên đảm bảo tốt vai trò khi tham gia tranh tụng tại phiên tòa, thể hiện sự bình tĩnh, tự tin trong đối đáp, tranh luận và bản lĩnh người thực hành quyền công tố, tạo được hiệu quả tuyên truyền, giáo dục pháp luật. Tuy nhiên, cũng có một số kiểm sát viên khi tranh luận với luật sư, bị cáo chưa có sức thuyết phục, không phản bác lại được quan điểm phản biện của luật sư, dẫn đến không thuyết phục được hội đồng xét xử, ảnh hưởng đến chất lượng truy tố tại tòa. 

Theo Viện KSND tỉnh, với những kiểm sát viên mới được bổ nhiệm thường gặp khó trong quá trình tranh tụng do còn yếu về khả năng tranh luận, đôi khi mất bình tĩnh, dẫn đến tranh luận thiếu thuyết phục. Vì vậy, để nâng cao chất lượng tranh tụng, yêu cầu đặt ra với mỗi kiểm sát viên phải tích cực tìm hiểu, nghiên cứu và nắm vững các quy định của pháp luật. Mặt khác, thường xuyên rèn luyện, nâng cao kỹ năng tranh luận tại phiên tòa nhằm đảm bảo cho công tác tranh tụng ngày càng đạt hiệu quả tốt hơn.

 Ông Nguyễn Thanh Liêm, Viện trưởng Viện KSND tỉnh, cho rằng, để tiếp tục thực hiện tốt công tác tranh tụng, đơn vị đã quán triệt đến từng kiểm sát viên nâng cao tinh thần trách nhiệm trong công việc, thể hiện bản lĩnh người thực hành quyền công tố tại tòa. Cùng với đó, chủ động sắp xếp, phân công hợp lý đối với kiểm sát viên mới được bổ nhiệm để tích lũy kinh nghiệm; kết hợp với tòa án tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm nhằm nhìn nhận những hạn chế còn tồn tại, giúp khắc phục và nâng cao hơn nữa chất lượng tranh tụng của đội ngũ kiểm sát viên trong thời gian tới.

B.B