Chuyển biến trong cải cách tư pháp

Thực hiện kế hoạch của Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp tỉnh, năm 2024, các cơ quan tư pháp thực hiện tốt vai trò, trách nhiệm của ngành, với nhiều điểm sáng tích cực hướng đến việc bảo vệ tốt hơn quyền con người, quyền công dân.

Tòa án xét xử lưu động, rút kinh nghiệm một vụ án về ma túy theo tinh thần cải cách tư pháp.

Theo đánh giá của Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp tỉnh, năm 2024, các cơ quan tư pháp trong tỉnh thực hiện tốt chương trình, kế hoạch trọng tâm công tác tư pháp đề ra; chất lượng công tác tư pháp chuyển biến tích cực theo hướng tôn trọng quyền dân chủ, quyền con người và bảo đảm công bằng xã hội trong khởi tố, bắt, tạm giữ, tạm giam, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án và các hoạt động bổ trợ tư pháp; công tác xét xử trực tuyến, xét xử rút kinh nghiệm theo tinh thần cải cách tư pháp được triển khai chặt chẽ.

Trong công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm, theo ông Nguyễn Thanh Liêm, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh, triển khai thực hiện công tác cải cách tư pháp qua hoạt động kiểm sát cho thấy, việc giải quyết các tố giác, tin báo tội phạm của cơ quan điều tra các cấp đều đảm bảo kịp thời, đúng hạn luật định với tỷ lệ giải quyết đạt trên 80%. Bên cạnh đó, trong quá trình điều tra, việc bố trí ghi âm, ghi hình khi hỏi cung bị can được thực hiện rất nghiêm túc, đảm bảo các quyền cơ bản của công dân theo pháp luật về tố tụng. 

Còn đối với công tác xét xử, chuyển biến trong cải cách tư pháp của tòa án 2 cấp thể hiện rõ nhất chính là việc đổi mới tổ chức phiên tòa cả về nội dung và hình thức. Trong đó, tòa án hai cấp đã có nhiều nỗ lực, vượt qua khó khăn về trang, thiết bị để tổ chức thành công 85 phiên tòa trực tuyến. 

Ông Trương Đình Nghệ, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh, đánh giá: “Hiện nay, tòa án 2 cấp rất chú trọng việc tổ chức xét xử trực tuyến theo chỉ đạo của Tòa án nhân dân tối cao. Bởi làm tốt công tác này vừa giúp tiết kiệm được thời gian, chi phí trong việc trích xuất bị cáo tham gia phiên tòa; người tham gia tố tụng có thể tham dự ở điểm cầu gần nơi cư trú, không phải đi lại nhiều lần… nhưng vẫn đảm bảo tuân thủ quy trình tranh tụng và yêu cầu cải cách tư pháp”.

Bên cạnh hoạt động xét xử, trong hoạt động thi hành án, lãnh đạo Cục Thi hành án dân sự (THADS) tỉnh và các chi cục rất quan tâm công tác tuyên truyền giáo dục, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân. Trong hoạt động nghiệp vụ, ngành THADS tỉnh chủ trương làm tốt “dân vận trong thi hành án” - lấy giáo dục, thuyết phục là chính, chỉ áp dụng biện pháp cưỡng chế khi biện pháp giáo dục, thuyết phục không hiệu quả. 

“Năm qua, việc áp dụng biện pháp cưỡng chế được hạn chế thấp nhất, toàn ngành chỉ tiến hành áp dụng biện pháp cưỡng chế 117 trường hợp, trong đó chỉ 61 trường hợp phải huy động lực lượng, góp phần ổn định tình hình an ninh trật tự địa phương”, ông Lê Phước Toàn, Cục trưởng Cục THADS tỉnh thông tin.

Trong các hoạt động bổ trợ tư pháp, công tác cải cách tư pháp được các đơn vị rất chú trọng.

Theo lãnh đạo Sở Tư pháp, khi các đối tượng thuộc diện được trợ giúp pháp lý có những yêu cầu, vướng mắc liên quan đến pháp luật, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh sẽ linh động, bằng nhiều hình thức để hỗ trợ, đảm bảo quyền lợi cho nhóm đối tượng này. 

Cùng với đó, lĩnh vực giám định tư pháp cũng được quan tâm, đến nay, tỉnh có 2 tổ chức giám định tư pháp công lập, 5 tổ chức giám định tư pháp theo vụ việc với 78 giám định viên tư pháp. Trong năm, lực lượng này đã giám định trên 970 vụ việc, phục vụ đắc lực cho hoạt động điều tra, truy tố, góp phần giải quyết các vụ án được chính xác, khách quan, đúng quy định pháp luật.

Tuy nhiên, theo Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp tỉnh, bên cạnh những điểm nổi bật, công tác cải cách tư pháp vẫn còn một số hạn chế nhất định như công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật hiệu quả chưa cao; công tác thi hành án hình sự tại một số địa phương thực hiện chưa chặt chẽ. Cùng với đó, trong bối cảnh các vụ án và tính chất phức tạp của vụ án ngày càng tăng, nhất là hoạt động tội phạm công nghệ cao, nhưng lực lượng cán bộ tư pháp, hoạt động bổ trợ tư pháp có giới hạn, áp lực công việc nhiều cũng ảnh hưởng tiến độ giải quyết.

Để nâng cao hiệu quả hoạt động thời gian tới, năm 2025, Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp tỉnh đề ra nhiều nhóm nhiệm vụ trọng tâm. Trong đó, đề nghị các cơ quan tư pháp trên địa bàn tỉnh cần đẩy mạnh và nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật bằng nhiều hình thức, nội dung; phối hợp với các ngành Trung ương bố trí, trang bị cơ sở vật chất nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong tình hình mới, nhất là tổ chức phiên tòa trực tuyến, phiên tòa cải cách tư pháp; đẩy mạnh xã hội hóa các lĩnh vực bổ trợ tư pháp, phấn đấu trong thời gian tới hình thành được mạng lưới dịch vụ pháp lý rộng khắp.

Bên cạnh đó, tập trung nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, giải quyết kịp thời các vụ án trọng điểm và những vụ án dư luận xã hội quan tâm, hạn chế thấp nhất tình trạng án oan sai, bị hủy, sửa.

B.B