Chuyển đổi số trong hoạt động tố tụng

Những năm qua, các cơ quan tố tụng tỉnh đã nỗ lực ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động, từ việc tổ chức các phiên tòa trực tuyến, phần mềm trợ lý ảo, đến sơ đồ tư duy trong giải quyết án… Qua đó, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu cải cách tư pháp trong tình hình mới.

Phiên tòa xét xử phúc thẩm vụ án tham ô tài sản được TAND cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với TAND tỉnh tổ chức xét xử trực tuyến.

Ngày 19-3, Tòa án nhân dân (TAND) cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức phiên tòa phúc thẩm vụ án hình sự theo hình thức xét xử trực tuyến đối với bị cáo Trịnh Tuấn Anh (sinh năm 1996), ngụ tỉnh Thanh Hóa, về tội tham ô tài sản.

Đây là phiên tòa đầu tiên được TAND cấp cao phối hợp với TAND tỉnh tổ chức, trong đó điểm cầu chính đặt tại TAND cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh, kết nối với điểm cầu tại TAND tỉnh với sự tham dự của bị cáo, luật sư bào chữa và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án. 

Phiên tòa diễn ra trong không khí trang nghiêm, trật tự; có cán bộ kỹ thuật thường trực để kịp thời xử lý tình huống phát sinh. Các cơ quan tố tụng đã tiến hành đầy đủ thủ tục của phiên tòa theo quy định; bị cáo và những người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan có mặt đúng giờ, nghe và trả lời rõ các câu hỏi, yêu cầu của Hội đồng xét xử.

Trước đó, đầu tháng 8-2024, TAND tổ chức xét xử vụ án “Làm, tàng trữ, lưu hành tiền giả” đối với 3 bị cáo dưới hình thức trực tuyến và kết nối đến 19 điểm cầu các tỉnh, thành để tổ chức đánh giá, rút kinh nghiệm. Quá trình xét xử vụ án đảm bảo kết nối thông suốt, việc hỏi, đáp giữa các điểm cầu rõ ràng, không bị gián đoạn.

Theo TAND tỉnh, thực hiện Nghị quyết số 33 của Quốc hội, từ năm 2022 đến nay, tòa án hai cấp trong tỉnh tổ chức thành công trên 170 phiên tòa xét xử theo hình thức trực tuyến (năm 2022: 20 phiên tòa; năm 2023: 73 phiên tòa và năm 2024: 85 phiên tòa), tạo bước đột phá trong cải cách tư pháp của ngành.

Trưởng đoàn Hội thẩm Tòa án nhân dân tỉnh ông Kiều Văn Thọ cho biết, ưu điểm của hình thức xét xử trực tuyến là những người tham gia tố tụng không phải đi xa, mất nhiều công sức và tiền bạc, hạn chế ảnh hưởng tâm lý cho bị hại, bị cáo. Ngoài ra, quá trình xét hỏi, đối chất không giáp mặt trực tiếp nên tránh gây xung đột giữa những người có mâu thuẫn về lợi ích.           

Bên cạnh việc tổ chức xét xử trực tuyến, đối với ngành tòa án, thời gian qua các đơn vị đã triển khai phần mềm trợ lý ảo do Trung tâm Không gian mạng Viettel phát triển.

Hiện nay, dữ liệu của phần mềm “Trợ lý ảo” với hơn 160.000 văn bản pháp luật và hơn 1 triệu bản án, trong đó có hơn 1.200 quyết định giám đốc thẩm và hơn 80.000 bản án phúc thẩm do TAND tối cao cung cấp, qua đó giúp các thẩm phán có thể tương tác, tham khảo ý kiến chuyên môn và tra cứu nhanh hơn các vấn đề pháp lý phát sinh khi giải quyết các vụ án.

Còn trong hoạt động công tố, Viện kiểm sát nhân dân (KSND) tỉnh cũng tích cực triển khai, thực hiện hiệu quả việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động của ngành.

Đến nay, hai cấp kiểm sát thực hiện số hóa 100% các vụ án hình sự để phục vụ hoạt động xét hỏi, tranh tụng của kiểm sát viên tại tòa. Ngoài ra, đơn vị đã triển khai mô hình sơ đồ tư duy trong giải quyết án, hệ thống truyền hình hội nghị trực tuyến; việc cập nhật thông tin vào phần mềm quản lý và thống kê án hình sự, phần mềm quản lý và thống kê án dân sự, hành chính… cũng được thực hiện nghiêm túc.

 Theo ông Nguyễn Thanh Liêm, Viện trưởng Viện KSND tỉnh, xác định việc ứng dụng công nghệ thông tin là nhiệm vụ trọng yếu, đột phá trong xây dựng Viện KSND hiện đại, nên lãnh đạo viện đã quán triệt các đơn vị tăng cường khai thác, sử dụng có hiệu quả các phần mềm ứng dụng của ngành. Đồng thời, chủ động phối hợp với ngành tòa án để tổ chức tốt phiên tòa trực tuyến, phiên tòa “số hóa hồ sơ” nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tố tụng.

Còn theo ông Trương Đình Nghệ, Chánh án TAND tỉnh, tòa án hai cấp ở tỉnh luôn quan tâm việc ứng dụng công nghệ thông tin, cũng như tổ chức xét xử trực tuyến là nhiệm vụ trọng tâm, đột phá trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ của ngành theo tinh thần chỉ đạo của TAND tối cao. Mặc dù có những khó khăn nhất định, tuy nhiên tòa án hai cấp tỉnh nhà sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan, tiếp tục triển khai và thực hiện có hiệu quả hơn nhiệm vụ này trong thời gian tới, nhằm hiện đại hóa hoạt động xét xử, hòa chung với công cuộc chuyển đổi số của các cấp, các ngành trên địa bàn tỉnh, đảm bảo tư pháp không chậm trễ, tiết kiệm chi phí cho người dân, xã hội.

B.B