Đất không giấy tờ có được cấp “sổ đỏ”?

Có hiệu lực từ ngày 1-8-2024, Luật Đất đai năm 2024 có nhiều quy định mới được người dân quan tâm. Đặc biệt là vấn đề cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) đối với đất không có giấy tờ.

Từ ngày 1-8-2024, đối với các trường hợp đất chưa có “sổ đỏ”, nhưng đủ điều kiện theo Luật Đất đai năm 2024 vẫn được xem xét cấp “sổ đỏ” theo quy định.

Đất không giấy tờ, cấp “sổ đỏ” như thế nào ?

Theo Điều 3, Luật Đất đai năm 2024, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở gắn liền với đất, là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất hợp pháp của công dân. Đây là một trong những điều kiện cần phải có để cá nhân thực hiện các quyền chuyển nhượng, thừa kế, cho thuê, tặng cho…

Việc cấp “sổ đỏ” đối với hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư đang sử dụng đất có giấy tờ về quyền sử dụng đất, không có giấy tờ về quyền sử dụng đất được Luật Đất đai năm 2024 quy định từng trường hợp cụ thể từ Điều 137 đến Điều 140. Đây là điểm nổi bật của Luật Đất đai năm 2024 so với Luật Đất đai năm 2013.

Ông Nguyễn Hoàng Mạnh, Phó Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh, cho biết, tại Điều 138, Luật Đất đai năm 2024 quy định cụ thể 3 trường hợp đất hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không có giấy tờ về quyền sử dụng đất mà không vi phạm pháp luật về đất đai, đang sử dụng đất ổn định, không thuộc trường hợp đất được giao không đúng thẩm quyền, nay được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận không có tranh chấp thì được cấp “sổ đỏ”, gồm: hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất có nhà ở, công trình xây dựng khác trước ngày 18-12-1980; từ 18-12-1980 đến 15-10-1993 và từ 15-10-1993 tới trước ngày 1-7-2014.

“Ngoài ra, tại điều luật này còn quy định hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ổn định vào mục đích thuộc nhóm đất nông nghiệp, nay được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận không tranh chấp thì được cấp “sổ đỏ” theo hình thức Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất đối với diện tích đất đang sử dụng, nhưng không vượt quá hạn mức giao đất nông nghiệp cho cá nhân”, ông Nguyễn Hoàng Mạnh cho biết thêm.

Bên cạnh đó, tại Điều 139, Luật Đất đai năm 2024 cũng quy định rõ trường hợp hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất có vi phạm pháp luật đất đai trước ngày 1-7-2014, tuy nhiên, nếu thuộc trường hợp đã có điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất hoặc quy hoạch xây dựng được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt mà nay diện tích đất lấn, chiếm không còn thuộc hành lang bảo vệ an toàn công trình công cộng; không thuộc chỉ giới xây dựng đường giao thông; không có mục đích sử dụng cho trụ sở cơ quan, công trình sự nghiệp và công trình công cộng khác thì người đang sử dụng đất được xem xét cấp “sổ đỏ” và phải thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định của pháp luật (khoản 1, Điều 139, Luật Đất đai năm 2024).

Cũng theo ông Nguyễn Hoàng Mạnh, việc hướng dẫn cụ thể về cấp “sổ đỏ” cho đất không giấy tờ là một trong những nội dung được người dân đặc biệt quan tâm khi triển khai Luật Đất đai 2024. Đây là chính sách rất tốt, vừa kế thừa các luật đất đai trước đây và căn cứ vào thực tiễn hiện nay. Đặc biệt, việc này cũng giúp ổn thỏa tâm lý cho người dân, giúp người dân an tâm khi sử dụng đất do lịch sử để lại; đồng thời, tạo điều kiện cho công tác quản lý nhà nước về đất đai và tăng thu ngân sách…

Người sử dụng đất không còn đối tượng là “hộ gia đình”

Theo Luật Đất đai năm 2013, người sử dụng đất được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất bao gồm hộ gia đình, cá nhân trong nước. Trong đó, hộ gia đình sử dụng đất là những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, đang sống chung và có quyền sử dụng đất chung tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; nhận chuyển quyền sử dụng đất.

Nhưng Điều 4, Luật Đất đai năm 2024 quy định về người sử dụng đất không còn đối tượng là “hộ gia đình”. Song, việc bỏ đối tượng sử dụng đất là hộ gia đình đặt ra vấn đề là những hộ gia đình đã được giao đất, cho thuê đất trước đây, thì quyền sử dụng đất của họ sẽ ra sao? Vấn đề này, theo ông Phạm Mạnh Phương, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, Luật Đất đai năm 2024 vẫn có quy định điều chỉnh.

Cụ thể, theo ông Phạm Mạnh Phương, tại Điều 259, luật đã quy định về xử lý quyền sử dụng đất của hộ gia đình có trước ngày Luật Đất đai năm 2024 có hiệu lực thi hành thì được xử lý theo hướng: Hộ gia đình sử dụng đất được xác định theo quy định của pháp luật về đất đai trước ngày 1-8-2024, thì được tham gia quan hệ pháp luật về đất đai với tư cách nhóm người sử dụng đất mà có chung quyền sử dụng đất quy định tại khoản 2, Điều 27.

Đối với hộ gia đình sử dụng đất đã được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất trước ngày 1-8-2024, thì có quyền và nghĩa vụ như quyền và nghĩa vụ của cá nhân sử dụng đất theo quy định của luật mới. Khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện giao đất, cho thuê đất cho hộ gia đình để thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã được phê duyệt thì phải ghi cụ thể các cá nhân là thành viên hộ gia đình có quyền sử dụng đất vào quyết định giao đất, cho thuê đất.

Riêng hộ gia đình được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất, giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất trước ngày 1-8-2024, thì được tiếp tục sử dụng đất trong thời hạn sử dụng đất còn lại. Khi hết thời hạn sử dụng đất thì được gia hạn sử dụng đất theo hình thức giao đất, cho thuê đất cho các cá nhân là thành viên hộ gia đình đó theo quy định.

B.B