Giao dịch dân sự điện tử giá trị pháp lý ra sao ?

Giao dịch dân sự ngoài được thể hiện bằng lời nói, hành vi cụ thể, văn bản, còn được thực hiện dưới dạng thông điệp dữ liệu điện tử. Dù hình thức giao dịch khác nhau nhưng giá trị pháp lý của các giao dịch là như nhau nếu giao dịch tuân thủ các quy định về chủ thể, sự tự nguyện, mục đích của giao dịch.

Trong mua bán hàng hóa, các giao dịch điện tử dưới hình thức thông điệp dữ liệu theo quy định về giao dịch điện tử được coi là giao dịch bằng văn bản.

Làm nghề thu mua mít nên anh Trần Văn Út, ngụ xã Đông Phước A, huyện Châu Thành, thường xuyên giao dịch mua bán với bà con nhà vườn. Trước đó, anh thường đến tận nơi để báo giá, thu mua, nhưng nay, khi mạng xã hội phát triển, có khi anh Út chỉ cần nhắn tin zalo để báo giá, thương lượng, thỏa thuận về tiền bạc, thời điểm cắt mít.

Tuy nhiên, điều anh Út và nhiều nhà vườn băn khoăn là nếu việc mua bán có xảy ra tranh chấp thì những tin nhắn, đoạn nói chuyện trên điện thoại có được xem hợp đồng mua bán hay là chứng cứ để giải quyết hay không?

Theo ông Đồng Việt Phương, Phó Giám đốc Sở Tư pháp, hiện nay, theo Bộ luật Dân sự năm 2015, giao dịch dân sự là hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự. Giao dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện về chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập; chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện; mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội;…

Còn theo luật gia Nguyễn Hoàng Mạnh, Phó Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh, Điều 119, Bộ luật Dân sự năm 2015 có quy định về hình thức giao dịch dân sự như sau: Được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể. Trường hợp luật quy định giao dịch dân sự phải được thể hiện bằng văn bản có công chứng, chứng thực, đăng ký thì phải tuân theo quy định đó. Giao dịch dân sự thông qua phương tiện điện tử dưới hình thức thông điệp dữ liệu theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử được coi là giao dịch bằng văn bản.

Điều 3, Luật Giao dịch điện tử năm 2023 quy định, giao dịch điện tử là giao dịch được thực hiện bằng phương tiện điện tử. Phương tiện điện tử là phần cứng, phần mềm, hệ thống thông tin hoặc phương tiện khác hoạt động dựa trên công nghệ thông tin, công nghệ điện, điện tử, kỹ thuật số, từ tính, truyền dẫn không dây, quang học, điện từ hoặc công nghệ khác tương tự.

Luật này cũng quy định, hợp đồng điện tử được giao kết hoặc thực hiện từ sự tương tác giữa một hệ thống thông tin tự động với người hoặc giữa các hệ thống thông tin tự động với nhau không bị phủ nhận giá trị pháp lý chỉ vì không có sự kiểm tra hay can thiệp của con người vào từng hành động cụ thể do các hệ thống thông tin tự động thực hiện hay vào hợp đồng (Điều 34). Ngoài ra, theo Điều 38 của luật, trong giao kết và thực hiện hợp đồng điện tử, thông báo dưới dạng thông điệp dữ liệu có giá trị pháp lý như thông báo bằng văn bản giấy (Điều 38).

Từ các căn cứ trên, luật gia Nguyễn Hoàng Mạnh cho biết, một khi người dân hiểu được điều kiện có hiệu lực của từng hình thức giao dịch dân sự bằng lời nói, bằng hành vi cụ thể, bằng văn bản, bằng giao dịch điện tử thì sẽ biết được giá trị pháp lý của nó mang lại khi lựa chọn hình thức để giao dịch sao cho phù hợp, thuận tiện, đúng pháp luật.

Tuy nhiên, luật gia Mạnh cũng lưu ý, những giao dịch thuộc các lĩnh vực yêu cầu đáp ứng về mặt hình thức phải lập thành văn bản, công chứng, đăng ký... thì vẫn phải tuân thủ để đảm bảo về hiệu lực. Ví dụ như những giao dịch như chuyển nhượng quyền sử dụng đất là giao dịch pháp luật yêu cầu phải lập thành văn bản, công chứng và đăng ký, thì các bên phải tuân thủ. Nếu không đáp ứng các điều kiện này, giao dịch có thể bị tòa án tuyên là giao dịch dân sự vô hiệu do vi phạm về mặt hình thức.

B.B