Hạn chế tranh chấp, tội phạm phát sinh từ đất đai

Cơ quan chức năng đánh giá, các tranh chấp, mâu thuẫn liên quan đến đất đai thường phức tạp, có xu hướng ngày càng phổ biến, khó xử lý. Trong đó, có không ít vụ tranh chấp liên quan đến đất đai không chỉ dừng lại ở khía cạnh kinh tế, dân sự mà còn dẫn đến những vụ án hình sự, gây ảnh hưởng an ninh trật tự.

Tòa xét xử vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản liên quan đến đất đai.

Những năm qua, tranh chấp đất đai về dân sự thường biểu hiện ở nhiều dạng khác nhau, như liên quan đến quyền sử dụng đất, lối đi chung, di sản thừa kế, tài sản chung… Trong đó, có nhiều vụ tranh chấp phức tạp, kéo dài hàng chục năm do có nguồn gốc đất lâu đời, khó thu thập chứng cứ. Đơn cử vụ án tranh chấp đất giữa nguyên đơn là ông H. và bà T. với bị đơn là ông S., cùng trú xã Đông Phú, huyện Châu Thành, đã kéo dài nhiều năm.

Theo hồ sơ vụ việc, nguyên đơn là ông H. và bà T. yêu cầu bị đơn trả lại phần đất lấn chiếm có diện tích theo đo đạc thực tế gần 70m2, với lý do vị trí đất này trước đây được nguyên đơn mua lại của một người hàng xóm với bị đơn, nhưng phía bị đơn sau đó tự ý nhổ cọc hàng rào lấn sang phần đất của nguyên đơn.

Trong khi đó, phía bị đơn phản tố và cho rằng, việc mình sử dụng đất đúng theo nguồn gốc đất từ trước năm 1975, trên phần đất này có mộ của dòng họ bị đơn nên không đồng ý trả đất cho nguyên đơn. Do hai bên không thỏa thuận được nên phát sinh tranh chấp và khởi kiện ra tòa để giải quyết.

Tại tòa, phía bị đơn cho rằng việc nguyên đơn được cấp giấy trên phần đất 70m2 chồng lấn giữa hai gia đình là không hợp pháp, nên đề nghị tòa xem xét; còn nguyên đơn yêu cầu bị đơn phải trả lại đất theo các vị trí trụ rào trước đây. Qua nghiên cứu hồ sơ vụ án, quá trình thẩm định tại thực địa và diễn biến tại phiên tòa, sau khi xét xử sơ thẩm và phúc thẩm, Hội đồng xét xử đã chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, buộc bị đơn trả lại cho nguyên đơn phần đất đã lấn chiếm.

Bên cạnh các tranh chấp đất đai giải quyết theo thủ tục dân sự, thời gian qua, còn phát sinh một số vụ việc hình sự xuất phát vì lòng tham từ đất đã khiến cho nhiều người bị vướng vòng lao lý. Trong đó, nổi lên tình trạng làm sổ đỏ giả đem đi bán, cầm cố hoặc một mảnh đất bán cho nhiều người, gây ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự. Cụ thể là vừa qua, Tòa án nhân dân huyện Long Mỹ đã tuyên phạt bị cáo Mai Thị Quyển 9 tháng tù, nhưng cho hưởng án treo về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản liên quan đến đất đai.

Bởi theo hồ sơ vụ án, do có mối quan hệ họ hàng và muốn có tiền tiêu xài nên vào ngày 18-10-2018, Quyển đã chuyển nhượng phần đất có diện tích 36,4m2 cho bà N. với giá 10 triệu đồng. Bà N. đã giao đủ tiền cho Quyển, nhưng do chưa có nhu cầu sử dụng nên bà N. để đất trống không canh tác gì. Do không có tiền tiêu xài, đến tháng 1-2021, Quyển tiếp tục nói với chị V. còn phần đất có diện tích 36,4m2 muốn bán cho chị V. với giá 3 triệu đồng, thì được chị V. đồng ý mua.

Thời điểm đó, bản thân Quyển biết rõ một mảnh đất không thể chuyển nhượng cho 2 người, nhưng vì muốn chiếm đoạt số tiền 3 triệu đồng của chị V. nên Quyển không nói cho chị V. biết phần đất trên mình đã bán cho bà N. Đến ngày 15-11-2022, bà N. được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với phần đất nhận chuyển nhượng từ Quyển. Còn chị V. sau khi phát hiện sự việc đã tố giác hành vi của Quyển đến cơ quan công an.

Thẩm phán Phạm Hoàng Lâm, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh, cho biết, thời gian qua, tỉnh triển khai nhiều dự án phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, kéo theo giá đất tăng, dẫn đến tranh chấp, kiện tụng liên quan đến đất đai diễn ra phổ biến.

“Thông thường, các vụ án tranh chấp đều được tổ chức hòa giải hoặc xét xử bằng một bản án dân sự. Tuy nhiên, bên cạnh những vụ tranh chấp dân sự, cũng xảy ra nhiều loại tội phạm liên quan đến đất đai, như lừa đảo chiếm đoạt tài sản, làm giả con dấu, tài liệu giả của cơ quan, tổ chức, cố ý gây thương tích... Hậu quả khiến cho một số đối tượng phải rơi vào vòng lao lý và những bị hại khác cũng trở nên khó khăn vì mất tài sản”, ông Lâm cho biết thêm.

Còn theo ông Kiều Văn Thọ, Hội thẩm Tòa án nhân dân tỉnh, để góp phần phòng ngừa tranh chấp đất đai, cũng như vụ án hình sự liên quan đến đất đai, ngay từ trong mỗi gia đình phải chủ động phân chia, xác định rõ ranh giới, thừa kế về đất đai; chú trọng nâng cao công tác hòa giải ở cơ sở, cùng với tăng cường tuyên truyền các quy định liên quan đến đất đai.

Ngoài ra, cơ quan quản lý nhà nước phải tăng cường giám sát tình trạng xây dựng trái phép, tự ý tách thửa đất không phép hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất… Từ đó, góp phần giảm thiểu tình trạng tội phạm lợi dụng kẽ hở trong quản lý đất đai để phạm tội.

B.B