Hệ lụy từ việc chuyển nhượng “hai giá”

Từ lâu, việc chuyển nhượng, giao dịch bất động sản đã tồn tại một thực tế là giá ghi trên hợp đồng thường thấp hơn giá trị thực, nhằm giảm hoặc trốn tránh nghĩa vụ thuế giữa các bên. Tuy nhiên, điều này có thể dẫn đến nhiều hệ quả xấu cho cả bên mua và bên bán, đặc biệt là ảnh hưởng đến việc bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất.

Một trường hợp công dân có khiếu nại về giá đất bồi thường đối thoại với lãnh đạo UBND tỉnh.

Vừa qua, ông Nguyễn Văn Xinh, ngụ ấp 3, thị trấn Vĩnh Viễn, huyện Long Mỹ, có khiếu nại về giá đất bồi thường khi Nhà nước thu hồi để thực hiện dự án Khu tái định cư thị trấn Vĩnh Viễn, huyện Long Mỹ.

Theo ông Xinh, gia đình ông có 690m2 đất cây lâu năm bị ảnh hưởng dự án và được bồi thường 127.000 đồng/m2. Thế nhưng, ông cho rằng, việc bồi thường giá như trên là không thỏa đáng vì trước đó, nhiều hộ sống gần gia đình ông có chuyển nhượng đất cùng loại có giá lên đến 700.000 đồng/m2.

Qua đối thoại, ông Xinh yêu cầu được nâng giá đất bằng với giá thị trường là 700.000 đồng/m2.

Còn đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh, cơ quan được giao xác minh nội dung khiếu nại trong vụ việc này cho rằng, dù biết giá đất thực tế cao, nhưng không có căn cứ pháp lý nâng giá cho ông Xinh, bởi khi cơ quan này xem xét 3 hợp đồng chuyển nhượng trong khu vực theo quy định, thì giá trị chuyển nhượng ghi trong các hợp đồng thu thập được, thậm chí còn thấp hơn giá ông Xinh được bồi thường là 127.000 đồng/m2, vì vậy yêu cầu của ông Xinh là không có cơ sở.

Thực tế hiện nay cho thấy, tình trạng mua bán, chuyển nhượng “hai giá” chủ yếu diễn ra đối với các giao dịch bất động sản. Bởi khi giao dịch mua bán nhà đất, người bán sẽ phải nộp thuế thu nhập cá nhân; còn người mua phải đóng lệ phí trước bạ. Do đó, nếu giá chuyển nhượng trên hợp đồng công chứng được ghi thấp hơn so với giá thực tế, cả hai bên sẽ giảm được tiền đóng thuế, phí.

Vừa qua, tại buổi giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh trên địa bàn huyện Châu Thành, ông Nguyễn Hoàng Anh, Chủ tịch UBND huyện, cho biết: Trong quá trình giải quyết khiếu nại của công dân trên địa bàn huyện đối với các dự án, không ít trường hợp cơ quan chức năng huyện gặp khó trong công tác bồi thường do các hợp đồng ghi thấp hơn giá trị thực tế.

Theo ông Hoàng Anh, bởi việc người dân khai thấp giá trị hợp đồng hơn giá trị thực khi chuyển nhượng đất đai sẽ gây khó cho cơ quan chức năng trong việc thiết lập cơ sở dữ liệu giá đất, vì giá đất thực không được ghi nhận trên các hợp đồng giao dịch về đất đai. Từ đó, khó có thể xây dựng được một hệ thống quản lý giá đất chuyên nghiệp, chính xác và dẫn đến việc bồi thường, hỗ trợ không thể đảm bảo được yêu cầu của người dân.

Thực tế đối với các hợp đồng “hai giá” như trên đã diễn ra từ lâu, nhưng cơ chế kiểm soát và xử phạt các trường hợp cố tình ghi thấp giá trị trong hợp đồng giao dịch mua bán bất động sản còn nhiều hạn chế. Mặt khác, do việc mua bán nhà, đất là hợp đồng mua bán dân sự, phần lớn được thực hiện bằng tiền mặt, nên việc xác định giá mua bán thực tế là rất khó khăn, dẫn đến tạo kẽ hở cho người dân khai báo sai giá trị của bất động sản chuyển nhượng.

Theo ông Nguyễn Văn Quân, Giám đốc Sở Tư pháp, việc thực hiện giao dịch với các hợp đồng “hai giá” hiện nay tiềm ẩn rất nhiều yếu tố rủi ro, đặc biệt là rủi ro pháp lý khi hợp đồng có thể bị tòa án tuyên vô hiệu trong trường hợp xảy ra tranh chấp.

Ông Quân cũng cho biết, vừa qua Bộ Tài chính vừa có công văn gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Tổng cục Thuế về chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản.

Theo đó, để chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản, Bộ Tài chính đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các cơ quan liên quan tăng cường phối hợp, trao đổi, cung cấp thông tin cho cơ quan thuế để quản lý chặt chẽ thuế đối với các hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản của người dân, doanh nghiệp. Đồng thời, yêu cầu các tổ chức hành nghề công chứng, các cơ quan nhà nước liên quan hướng dẫn người dân, chủ đầu tư dự án bất động sản, doanh nghiệp kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản kê khai trên hợp đồng công chứng theo giá thực tế mua bán, để làm căn cứ tính thuế theo quy định của pháp luật.

Đối với các trường hợp chuyển nhượng bất động sản giá kê khai trên hợp đồng thấp hơn giá chuyển nhượng thực tế là hành vi vi phạm pháp luật về thuế, sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Ông Nguyễn Văn Quân nhấn mạnh, trước việc Bộ Tài chính vào cuộc mạnh mẽ trên, kỳ vọng thời gian tới sẽ hạn chế tình trạng lách thuế chuyển nhượng bất động sản như hiện nay, góp phần chống thất thu thuế, đồng thời đảm bảo quyền lợi của người dân, đặc biệt là trong trường hợp thực hiện việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Bài, ảnh: Đ.BẢO