Hiểu rõ hơn về chính sách tái định cư

Thực tế, khi triển khai các công trình, dự án, người dân bị ảnh hưởng đất đai, nhà cửa, phải di chuyển chỗ ở là điều khó tránh khỏi. Do đó, tái định cư được xem là chính sách quan trọng của Nhà nước nhằm hỗ trợ người dân có nơi ở ổn định, an cư sau khi bị thu hồi đất.

Khu tái định cư Tân Hòa, huyện Châu Thành A.

Theo quy định của Luật Đất đai, về nguyên tắc hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất, ngoài việc được bồi thường theo quy định, người bị thu hồi đất còn được Nhà nước xem xét hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất; hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề; hỗ trợ tái định cư đối với trường hợp thu hồi đất ở của hộ gia đình, cá nhân, mà phải di chuyển chỗ ở… 

Trong đó, chính sách tái định cư được rất nhiều người dân có đất bị thu hồi quan tâm. Tuy nhiên, thời gian qua, qua công tác đối thoại, giải quyết khiếu nại của công dân, nhiều trường hợp hộ dân trên địa bàn chưa hiểu rõ về các chính sách tái định cư, dẫn đến việc khiếu nại sai, bà con mất nhiều thời gian, chi phí đi lại. 

Đơn cử như vừa qua, hộ ông Trần Văn Hiếu, ngụ khu vực 3, phường V, có yêu cầu giải quyết 2 nền tái định cư cho hộ phụ, hộ ông Hiếu bị ảnh hưởng dự án Chỉnh trang đô thị khu vực III, phường V, thành phố Vị Thanh.

Với trường hợp ông Hiếu, qua xác minh, nhận thấy hộ ông Hiếu có 71,7m2 đất bị thu hồi để thực hiện dự án trên, nhưng về nguồn gốc đất, do đây là phần đất thuộc Nhà nước quản lý nên hộ ông Hiếu chỉ được hưởng chính sách hỗ trợ, không được giải quyết bồi thường, do đó cũng không đủ điều kiện để giải quyết tái định cư hộ phụ.

Hay như trường hợp hộ ông Võ Văn Quang, ngụ khu vực 5, phường Ngã Bảy, thành phố Ngã Bảy, có khiếu nại, yêu cầu được giải quyết 1 nền tái định cư.

Xác minh của Sở Tài nguyên và Môi trường cho thấy, khi triển khai dự án, ông Quang bị ảnh hưởng nhà, công trình và cây trồng, với tổng diện tích 5.700m2 loại đất lúa. Phần đất ông Quang xây dựng nhà và công trình trên đất nông nghiệp, không có hộ khẩu thường trú và sinh sống trên đất trước khi có thông báo thu hồi đất, không phải di chuyển chỗ ở. Vì vậy, việc ông Quang yêu cầu xem xét tái định cư là không có cơ sở pháp lý. 

Ông Phạm Mạnh Phương, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, cho biết, hiện nay, Luật Đất đai năm 2024 có nhiều quy định mới về tái định cư, trong đó khoản 39, Điều 3 của luật đã quy định cụ thể tái định cư việc Nhà nước thực hiện bồi thường bằng đất ở hoặc bằng nhà ở tại khu tái định cư hoặc địa điểm khác phù hợp cho người có đất thu hồi hoặc hỗ trợ bằng giao đất ở, nhà ở tái định cư cho người không đủ điều kiện bồi thường về đất ở theo quy định của luật này nhưng không còn chỗ ở nào khác.

“Như vậy, tái định cư sẽ bao gồm hai nội dung: bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở; hỗ trợ bằng giao đất ở, nhà ở tái định cư”, ông Phương cho biết.

Trong khi đó, theo ông Nguyễn Hoàng Mạnh, Phó Chủ tịch Hội Luật gia, thành viên Đoàn công tác liên ngành giải quyết khiếu nại tỉnh, hiện nay, tái định cư được quy định tại Điều 111, Luật Đất đai năm 2024, trong đó, hộ gia đình, cá nhân có đất ở, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức kinh tế đang sử dụng đất ở, đang sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất tại Việt Nam khi Nhà nước thu hồi đất, nếu có đủ điều kiện được bồi thường về đất ở theo quy định tại Điều 95 của luật này thì được bồi thường bằng giao đất ở hoặc nhà ở tại khu tái định cư hoặc tại địa điểm khác phù hợp.

Mặt khác, trường hợp hộ gia đình, cá nhân khi Nhà nước thu hồi đất gắn liền với nhà ở phải di chuyển chỗ ở mà không đủ điều kiện được bồi thường về đất ở, nếu không có chỗ ở nào khác trong địa bàn xã, thị trấn tại khu vực nông thôn hoặc trong địa bàn thị xã, thành phố thuộc tỉnh hoặc trong địa bàn quận, thị xã, thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương nơi có đất thu hồi thì được Nhà nước giao đất ở có thu tiền sử dụng đất hoặc bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở.

Luật gia Mạnh cũng cho biết, điểm mới của Luật Đất đai năm 2024 là quy định hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp không phải đất ở, nếu đủ điều kiện bồi thường về đất theo quy định tại Điều 95 của Luật Đất đai năm 2024 mà có nhu cầu bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở và địa phương có điều kiện về quỹ đất ở, nhà ở thì được bồi thường bằng giao đất ở hoặc nhà ở tái định cư.

Ngoài ra, Luật Đất đai cũng quy định về thứ tự ưu tiên lựa chọn địa điểm bố trí tái định cư tại khoản 3, Điều 110. Theo đó, trước hết ưu tiên bố trí tại đơn vị hành chính cấp xã nơi có đất thu hồi; trường hợp không có đất để bố trí thì xét đến đơn vị hành chính cấp huyện nơi có đất thu hồi; nếu đơn vị hành chính cấp huyện không có đất để bố trí thì xét đến địa bàn khác có điều kiện tương đương. Quy định này nhằm đảm bảo nơi bố trí tái định cư ít gây nhiều xáo trộn về cuộc sống, sinh hoạt của người được tái định cư.     

B.B