Hoàn thiện pháp luật về thanh tra

Từ ngày 1-7-2023, Luật Thanh tra năm 2022 có hiệu lực, với một số điểm mới như tổng cục, cục thuộc bộ được quyền thành lập cơ quan thanh tra chuyên ngành; UBND tỉnh có quyền thành lập thanh tra sở... Tuy nhiên, sau gần 1 năm thực thi, luật vẫn còn một số vướng mắc cần tháo gỡ.

Đại diện Thanh tra tỉnh và thanh tra các đơn vị, địa phương dự Hội nghị phổ biến toàn quốc về Luật Thanh tra năm 2022 bằng hình thức trực tuyến tại điểm cầu Hậu Giang.

Nhiều quy định mới cho ngành thanh tra

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc tuyên truyền, phổ biến Luật Thanh tra năm 2022 và các văn bản thi hành luật vừa qua, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Dương Quốc Huy cho biết, Luật Thanh tra năm 2022, ra đời nhằm quán triệt, cụ thể hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác thanh tra; góp phần kiểm soát quyền lực nhà nước và bảo đảm phối hợp có hiệu quả giữa các công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra, kiểm toán của bộ máy nhà nước, cũng như cả hệ thống chính trị đối với hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Theo đó, luật có một số điểm mới như quy định tổng cục, cục thuộc bộ được thành lập cơ quan thanh tra chuyên ngành, nhưng việc thành lập này không được làm tăng số lượng đầu mối đơn vị trực thuộc và biên chế của tổng cục, cục thuộc bộ. Riêng UBND tỉnh có quyền thành lập thanh tra sở trên cơ sở căn cứ vào yêu cầu quản lý nhà nước tại địa phương và biên chế được giao. Cụ thể, luật quy định tại sở có phạm vi quản lý rộng và yêu cầu quản lý chuyên ngành phức tạp, UBND cấp tỉnh quyết định căn cứ vào yêu cầu quản lý nhà nước tại địa phương và biên chế được giao.

Đối với các sở không thành lập thanh tra sở thì thanh tra tỉnh thực hiện nhiệm vụ thanh tra đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc phạm vi quản lý của sở. Ngoài ra, luật cũng quy định tại Điều 55, về nguyên tắc xử lý chồng chéo, trùng lặp trong nhiều trường hợp cụ thể giữa các cơ quan thanh tra theo hướng khi xảy ra chồng chéo thì có sự bàn bạc, trao đổi, nếu không thống nhất được thì cơ quan thanh tra cấp trên sẽ tiến hành thanh tra.

Cùng với đó, nhằm xử lý trùng lặp giữa hoạt động thanh tra và hoạt động kiểm toán nhà nước, thì cả hai đơn vị sẽ tăng cường phối hợp hoạt động, trao đổi thông tin từ khâu lập kế hoạch thanh tra, kế hoạch kiểm toán đến quá trình tiến hành hoạt động thanh tra, kiểm toán, việc tham khảo, sử dụng kết quả thanh tra, kiểm toán (khoản 1, Điều 55 và Điều 108).

Cũng theo Thanh tra Chính phủ, Luật Thanh tra năm 2022 còn quy định nhiều nội dung quan trọng khác. Trong đó, có quy định về thời gian ban hành kết luận thanh tra trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận được dự thảo kết luận thanh tra; tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan thực hiện chức năng thanh tra; thanh tra viên, người được giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành; trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước, người ra quyết định thanh tra, trưởng đoàn thanh tra...

Cần tiếp tục tháo gỡ khó khăn

Theo ông Trần Văn Long, Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ, qua tổng hợp, các địa phương cho rằng một số quy định trong Luật Thanh tra năm 2022 còn vướng mắc, chồng chéo nên cần được tháo gỡ để đảm bảo hiệu quả thực thi. Cụ thể như, theo quy định tại khoản 11, Điều 2 thì thời hạn thanh tra, là khoảng thời gian được tính từ ngày công bố quyết định thanh tra đến ngày kết thúc việc tiến hành thanh tra trực tiếp.

Tuy nhiên, khoản 3, Điều 59 Luật Thanh tra năm 2022 lại quy định, đối với cuộc thanh tra theo kế hoạch, quyết định thanh tra phải được gửi đến đối tượng thanh tra và công bố chậm nhất là 15 ngày, trước ngày tiến hành thanh tra trực tiếp. Như vậy, sau khi công bố xong 15 ngày sau mới tiến hành thanh tra trực tiếp, nhưng thời hạn thanh tra lại tính từ ngày công bố là chưa hợp lý.

Mặt khác, luật quy định chánh thanh tra tỉnh có thẩm quyền xử phạt hành chính, nhưng không nêu rõ những hành vi vi phạm hành chính nào thì được xử phạt; UBND tỉnh được thành lập thanh tra sở với điều kiện tại sở có phạm vi quản lý rộng và yêu cầu quản lý chuyên ngành phức tạp theo quy định của Chính phủ, nhưng lại không có tiêu chí để chỉ rõ phạm vi quản lý cụ thể.

Chưa kể, khoản 2, Điều 52 Luật Thanh tra năm 2022, quy định khi triển khai thực hiện, trong trường hợp người ra quyết định thanh tra, đồng thời là trưởng đoàn thanh tra thì trưởng đoàn thanh tra vừa có trách nhiệm tổ chức, vừa chỉ đạo đoàn thanh tra. Điều này, có thể dẫn đến việc không đảm bảo tính khách quan trong hoạt động thanh tra.

Vì vậy, tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc tuyên truyền, phổ biến Luật Thanh tra năm 2022 và các văn bản thi hành luật vừa qua, đại diện Thanh tra Chính phủ cho biết, sẽ tiếp tục tiếp nhận trả lời những vướng mắc, khó khăn của các địa phương một cách kịp thời, chính xác để việc áp dụng pháp luật đúng quy định. Hiện Thanh tra Chính phủ đang tiếp tục ban hành một số văn bản hướng dẫn dưới luật để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện Luật Thanh tra năm 2022.

Bài, ảnh: B.B