Làm rõ một số vấn đề trong Dự án Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở

Nhiều ý kiến đặt ra khi Bộ Công an xây dựng Luật  Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, như về các cơ sở cần thiết, vấn đề bộ máy, ngân sách cấp, vai trò của lực lượng này... Làm rõ hơn, Bộ này có những trả lời thỏa đáng.

Công an xã Long Bình, thị xã Long Mỹ làm việc với đối tượng liên quan đến ma túy trái phép.

Không làm tăng chi ngân sách nhà nước

Dự thảo Luật chỉ thực hiện sắp xếp, kiện toàn lại các lực lượng, chức danh đã được thành lập, đang hoạt động hiện nay có tính chất tương đồng về chức năng, nhiệm vụ, đang được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật (Luật Phòng cháy và chữa cháy năm 2001 (sửa đổi, bổ sung năm 2013), Pháp lệnh Công an xã năm 2008, Nghị định số 38/2006/NĐ-CP ngày 17/4/2006 về bảo vệ dân phố) để thống nhất thành một lực lượng với tên gọi chung mà không làm tăng số lượng người tham gia hoạt động và không làm tăng chi ngân sách nhà nước; qua đó, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về an ninh, trật tự ở cơ sở và kiện toàn lực lượng, tinh gọn đầu mối của các tổ chức ở cơ sở, giảm chi ngân sách nhà nước theo chủ trương chung hiện nay.

Về phương án bố trí lực lượng và dự kiến số lượng người tham gia hoạt động trong lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở theo quy định của dự thảo Luật: Hiện nay toàn quốc có 103.568 thôn, tổ dân phố, đơn vị dân cư tương đương; có 66.723 người đang tham gia hoạt động trong lực lượng bảo vệ dân phố, 70.867 Công an xã bán chuyên trách đang được tiếp tục sử dụng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở và 161.098 đội trưởng, đội phó đội dân phòng (tổng khoảng 300.000 người). Theo đó, tiếp tục sử dụng, kiện toàn thống nhất các lực lượng, chức danh này thành một lực lượng chung với khoảng 300.000 người và được bố trí thành Tổ bảo vệ an ninh, trật tự tại 103.568 thôn, tổ dân phố, đơn vị dân cư tương đương.

Đã đánh giá các lực lượng khác đang bảo vệ trật tự cơ sở

Hiện nay, ngoài lực lượng bảo vệ dân phố, dân phòng, Công an xã bán chuyên trách là lực lượng quần chúng tự nguyện tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở do Nhà nước thành lập, bảo đảm kinh phí hoạt động từ ngân sách và đang được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật thì ở nhiều địa phương còn có một số lực lượng quần chúng tự nguyện, tự quản khác cũng đang tham gia bảo vệ an ninh, trật tự dưới các mô hình như Câu lạc bộ hiệp sĩ đường phố, Câu lạc bộ phòng, chống tội phạm, Hội liên gia tự quản, Tổ an ninh nông thôn, Tổ tự quản an ninh, trật tự… Các lực lượng này không được ngân sách nhà nước bảo đảm về chế độ, chính sách và tự tổ chức, hoạt động theo mô hình tự phòng, tự quản.

Việc đánh giá về hiệu quả hoạt động của các mô hình nêu trên đã được Bộ Công an nghiên cứu, báo cáo cấp có thẩm quyền trong Đề án số 05 ngày 07/11/2016 về nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các lực lượng Công an xã, bảo vệ dân phố, dân phòng, bảo vệ cơ quan, doanh nghiệp và các tổ chức quần chúng tự quản tham gia thực hiện bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở trong tình hình mới. Trên cơ sở Đề án nghiên cứu, Bộ Công an đã chỉ đạo tổng kết thi hành pháp luật về các lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở và nghiên cứu lập hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.

Chỉ điều chỉnh, kiện toàn đối với lực lượng đã xác định

Đây là dự án Luật điều chỉnh đối với các lực lượng, chức danh đã được thành lập, hoạt động trên phạm vi toàn quốc, có lịch sử được thành lập và tồn tại từ rất lâu và hiện nay đang được điều chỉnh trong các văn bản quy phạm pháp luật (Công an xã được thành lập ngay sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, bảo vệ dân phố được thành lập sau chiến thắng Điện Biên Phủ, dân phòng được thành lập từ những năm 1960).

Các lực lượng, chức danh này có mối quan hệ chặt chẽ về cơ cấu, tổ chức bộ máy, đều được bố trí trên địa bàn cấp xã, được Nhà nước bảo đảm kinh phí hoạt động và trong thực tế đã và đang phát huy vai trò tích cực trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, đã được thực tiễn kiểm nghiệm, đánh giá và có đủ cơ sở để quy định trong Luật.

Đối với các lực lượng quần chúng tự nguyện, tự quản khác được thành lập, tổ chức, hoạt động dưới nhiều mô hình khác nhau và mang tính đơn lẻ, đặc thù ở các địa phương, không mang tính phổ biến trong toàn quốc và còn có nhiều ý kiến khác nhau về tổ chức, hoạt động của các lực lượng này (hiện nay chưa được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật cụ thể); do đó, cần phải tiếp tục được nghiên cứu, đánh giá thận trọng, toàn diện cả về lý luận và thực tiễn để có đủ cơ sở quy định trong Luật.

Từ những lý do nêu trên, cơ quan chủ trì soạn thảo đã cân nhắc kỹ lưỡng, thận trọng và thống nhất Luật này chỉ điều chỉnh kiện toàn đối với lực lượng bảo vệ dân phố, Công an xã bán chuyên trách và các chức danh đội trưởng, đội phó đội dân phòng thành một lực lượng chung với tên gọi là lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở và lực lượng này làm nòng cốt trong xây dựng phong trào quần chúng tự quản, tự bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.

Không sắp xếp, kiện toàn cả chức danh đội viên đội dân phòng

Hiện nay, các lực lượng bảo vệ dân phố, Công an xã bán chuyên trách đều có chung vị trí, chức năng là lực lượng tham gia hỗ trợ Công an cấp xã trong thực hiện nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự và làm nòng cốt trong xây dựng mô hình tự phòng, tự quản về bảo vệ an ninh, trật tự trên địa bàn cấp xã. Do có tính chất tương đồng về vị trí, chức năng, nhiệm vụ nên được kiện toàn thống nhất.

Đối với các chức danh đội trưởng, đội phó đội dân phòng theo quy định của pháp luật hiện hành đang được bố trí ở thôn, tổ dân phố, đơn vị dân cư tương đương thuộc địa bàn cấp xã và đang được hưởng hỗ trợ thường xuyên hằng tháng; các chức danh này hiện nay một phần là do các chức danh của lực lượng bảo vệ dân phố, Công an xã bán chuyên trách đảm nhiệm (một người gánh 2 vai, đội 2 mũ) và bên cạnh việc thực hiện nhiệm vụ phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ thì các chức danh này trong thực tế cũng đang được các địa phương giao thực hiện một số nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.

Bên cạnh đó, việc dự thảo Luật chỉ sắp xếp, kiện toàn chức danh đội trưởng, đội phó đội dân phòng mà không sắp xếp, kiện toàn cả chức danh đội viên đội dân phòng vào lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở là vì để một mặt vẫn huy động được đông đảo quần chúng nhân dân tham gia, bảo đảm lực lượng đáp ứng yêu cầu công tác phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ ở cơ sở (theo quy định của pháp luật phòng cháy, chữa cháy hiện hành thì đội dân phòng được thành lập ở mỗi thôn, tổ dân phố, đơn vị dân cư tương đương, có trung bình 10 thành viên); đồng thời, không làm tăng số lượng người tham gia hoạt động, không làm tăng chi ngân sách bảo đảm cho hoạt động của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở (theo quy định của pháp luật hiện hành thì chỉ đội trưởng, đội phó đội dân phòng được hưởng hỗ trợ thường xuyên hằng tháng, còn đội viên đội dân phòng chỉ được hưởng bồi dưỡng khi tham gia huấn luyện, bồi dưỡng nghiệp vụ hoặc khi tham gia chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ. Theo đó, nếu sắp xếp, kiện toàn cả chức danh đội viên đội dân phòng vào lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở thì số lượng người được hưởng hỗ trợ thường xuyên hằng tháng sẽ rất lớn và sẽ làm tăng chi ngân sách nhà nước).

Do đó, khi kiện toàn thống nhất các lực lượng, chức danh có chung vị trí, chức năng, đang cùng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở hiện nay thành một lực lượng chung sẽ góp phần: Kiện toàn, tinh gọn đầu mối, giảm chi ngân sách; khắc phục được thực trạng chồng chéo, mâu thuẫn trong thực hiện nhiệm vụ giữa các lực lượng hiện nay; bảo đảm linh hoạt, chủ động, nhanh chóng, thống nhất trong công tác chỉ đạo, điều hành thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự, phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ ở địa bàn cơ sở và tập trung nguồn lực xây dựng lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở lớn mạnh, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Không ảnh hưởng đến việc tồn tại của các mô hình quần chúng

Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở được xác định là lực lượng làm nòng cốt trong xây dựng mô hình tự quản, tự bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở và là hạt nhân quan trọng để đẩy mạnh phong trào toàn dân tham gia bảo vệ an ninh Tổ quốc.

Hàng năm, Bộ Công an đều chỉ đạo đơn vị chức năng tổng kết, đánh giá hiệu quả hoạt động của các mô hình tự nguyện, tự quản ở cơ sở để nhân rộng điển hình tiên tiến và xây dựng, phát triển thành mô hình điểm. Theo đó, khi lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở được kiện toàn thống nhất theo Luật này thì không ảnh hưởng đến việc thành lập, tồn tại của các mô hình quần chúng tự nguyện, tự quản khác và vẫn tiếp tục duy trì, đẩy mạnh hơn nữa phong trào quần chúng tự nguyện, tự quản tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.

T.T tổng hợp