Năm sau, không còn cấp đất cho hộ gia đình

Luật Đất đai hiện hành quy định người sử dụng đất được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất bao gồm hộ gia đình, cá nhân trong nước. Tuy nhiên, Luật Đất đai năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 1-1-2025) sẽ không còn giao đất, cho thuê đất... cho đối tượng hộ gia đình.

Đầu năm 2025, Luật Đất đai quy định không giao đất, cho thuê đất... đối với hộ gia đình.

Người sử dụng đất không còn đối tượng là “hộ gia đình”

Theo Luật Đất đai năm 2013, người sử dụng đất được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất bao gồm hộ gia đình, cá nhân trong nước.

Trong đó, hộ gia đình sử dụng đất là những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, đang sống chung và có quyền sử dụng đất chung tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; nhận chuyển quyền sử dụng đất.

Nhưng Điều 4, Luật Đất đai năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 1-1-2025) quy định về người sử dụng đất không còn đối tượng là “hộ gia đình”.

Cùng với đó, tại khoản 25, Điều 3 của luật (giải thích từ ngữ) thì hộ gia đình sử dụng đất theo luật mới là những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, đang sống chung và có quyền sử dụng đất chung tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất trước ngày luật này có hiệu lực thi hành. Do đó, từ đầu năm 2025, Luật Đất đai năm 2024 không còn quy định về việc giao đất, cho thuê đất,... đối với hộ gia đình.

Thực hiện quy định về hộ gia đình sử dụng đất trong những năm qua đã và đang phát sinh nhiều rắc rối, vướng mắc, nhất là khi hộ gia đình thực hiện các giao dịch về quyền sử dụng đất. Vì vậy, nhiều người dân cũng như các ngành chức năng, đơn vị có liên quan đều cho rằng việc sửa đổi quy định về hộ gia đình sử dụng đất là cần thiết.

Bà Nguyễn Thị Kim Loan, Phó Giám đốc Sở Tài chính, cho biết: “Quy định về hộ gia đình theo Luật Đất đai hiện nay là vướng mắc rất lớn cho các tổ chức tín dụng trong quá trình nhận tài sản bảo đảm là quyền sử dụng đất của hộ gia đình. Đã phát sinh rất nhiều vụ tranh chấp kéo dài, thường do xác định thiếu thành viên hộ gia đình ký hợp đồng thế chấp, dẫn đến tòa án tuyên hợp đồng thế chấp vô hiệu”.

Xử lý quyền sử dụng đất với hộ đã được giao đất trước đây

Việc bỏ đối tượng sử dụng đất là hộ gia đình đặt ra vấn đề là những hộ gia đình đã được giao đất, cho thuê đất trước đây thì quyền sử dụng đất của họ sẽ ra sao?

Vấn đề này Luật Đất đai 2024 vẫn có quy định điều chỉnh. Cụ thể, thông tin tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai thi hành Luật Đất đai năm 2024, Thứ trưởng Bộ Tài Nguyên và Môi trường Lê Minh Ngân cho biết, theo Điều 259, Luật Đất đai năm 2024, quy định về xử lý quyền sử dụng đất của hộ gia đình có trước ngày Luật Đất đai năm 2024 có hiệu lực thi hành thì được xử lý theo hướng: Hộ gia đình sử dụng đất được xác định theo quy định của pháp luật về đất đai trước ngày 1-1-2025 thì được tham gia quan hệ pháp luật về đất đai với tư cách nhóm người sử dụng đất mà có chung quyền sử dụng đất quy định tại khoản 2, Điều 27.

Đối với hộ gia đình sử dụng đất đã được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất trước ngày 1-1-2025 thì có quyền và nghĩa vụ như quyền và nghĩa vụ của cá nhân sử dụng đất theo quy định của luật mới.

Khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện giao đất, cho thuê đất cho hộ gia đình để thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã được phê duyệt thì phải ghi cụ thể các cá nhân là thành viên hộ gia đình có quyền sử dụng đất vào quyết định giao đất, cho thuê đất.

Bên cạnh đó, hộ gia đình được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất, giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất trước ngày 1-1-2025 thì được tiếp tục sử dụng đất trong thời hạn sử dụng đất còn lại. Khi hết thời hạn sử dụng đất thì được gia hạn sử dụng đất theo hình thức giao đất, cho thuê đất cho các cá nhân là thành viên hộ gia đình đó theo quy định.

Bài, ảnh: B.B