Ngăn chặn lợi dụng chơi hụi để lừa đảo chiếm đoạt tài sản

Chơi hụi là hình thức góp vốn, tích lũy, được hình thành từ lâu trong đời sống xã hội tại nhiều địa phương. Khi các thành viên thống nhất số tiền góp vốn theo khả năng của mỗi người với nhau thì chủ hụi sẽ mở dây hụi.

Tòa xét xử một vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản liên quan đến việc chơi hụi.

Thông thường, số tiền mà chủ hụi và các thành viên thỏa thuận góp vốn dựa trên số lượng người tham gia dây hụi và thường được chủ hụi đề xuất. Có những dây hụi số tiền rất lớn nhưng lại mang tính thỏa thuận miệng.

Diễn biến giao dịch về hụi chủ yếu là chủ hụi mở cùng lúc nhiều dây hụi tuần, hụi tháng, mời gọi nhiều người cùng tham gia. Quá trình chơi hụi, các hụi viên thường không kiểm tra, đối chiếu từng thành viên có tên trong danh sách dây hụi, mà chỉ tham góp hụi định kỳ theo thời gian do chủ hụi quy định.

Là một người tham gia chơi hụi lâu năm, bà Nguyễn Thị Liên, ngụ xã Đông Thạnh, huyện Châu Thành, cho biết: “Khi chơi hụi, phần lớn các hụi viên đều muốn nuôi hụi (hốt cuối) để được lãi nhiều nên thường sẽ không đến nhà chủ hụi để khui hụi theo lệ kỳ hàng tháng. Sau khi khui hụi, chủ hụi báo số tiền bỏ thăm bao nhiêu thì hụi viên đóng tiếp bấy nhiêu, chứ ít khi quan tâm, kiểm tra, xác minh ai là người hốt hụi của tháng đó”.

Thực tế cho thấy, xuất phát từ sự tin tưởng của hụi viên nên có những vụ việc, chủ hụi nảy sinh ý định chiếm đoạt tiền của hụi viên bằng cách ghi khống tên hụi viên (tên giả) vào danh sách khi mở hụi để chủ hụi hốt các phần hụi khống này. Ngoài ra, chủ hụi còn mạo danh hụi viên có tham gia trong dây hụi để lén hốt các phần hụi của hụi viên đó (do hụi viên này không đi khui hụi nên không biết ai là người trúng thăm).

Khi có hụi viên muốn hốt hụi thì chủ hụi kêu báo số tiền bỏ thăm. Lúc đó, chủ hụi sẽ nói dối với hụi viên là đã có người bỏ thăm cao hơn. Với phương thức, thủ đoạn gian dối như trên, trong thời gian qua, nhiều vụ việc trên địa bàn tỉnh, chủ hụi đã chiếm đoạt nhiều phần hụi sống của các hụi viên, sau đó tuyên bố vỡ hụi hoặc rời khỏi địa phương.

Đơn cử, cơ quan chức năng huyện Vị Thủy đang tiến hành điều tra, làm rõ vụ án lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản liên quan đến hụi. Trước đó, qua điều tra, từ năm 2021 đến tháng 6-2024, Phạm Thị Kiều Nga, ngụ xã Vĩnh Trung, huyện Vị Thủy, đã tổ chức nhiều dây hụi cho các hụi viên tham gia, với số tiền từ 1-5 triệu đồng.

Thời gian đầu, đối tượng thu và trả tiền hụi đầy đủ nên các hụi viên tin tưởng, số lượng người tham gia ngày càng đông. Đến năm 2024, căn cứ số phần các hụi viên đăng ký chơi, đối tượng mở thêm nhiều dây hụi cùng một lúc, nhưng do không cân đối việc thu và trả tiền hụi cho các hụi viên nên dẫn đến bị thua lỗ, mất khả năng thanh toán. Đến thời gian khui hụi, đối tượng không giao tiền hụi cho các hụi viên theo thỏa thuận và bỏ trốn. 

Luật gia Nguyễn Hoàng Mạnh, Phó Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh, cho biết, theo quy định tại Điều 14, Nghị định số 19/2019 của Chính phủ về họ, hụi, biêu, phường thì chủ hụi phải thông báo bằng văn bản cho UBND cấp xã nơi cư trú về việc tổ chức dây hụi khi thuộc một trong các trường hợp: Tổ chức dây hụi có giá trị các phần hụi tại một kỳ mở hụi từ 100 triệu đồng trở lên, tổ chức từ 2 dây hụi trở lên.

“Quy định là vậy, song trong thực tế, dù số lượng dây hụi trên địa bàn tỉnh thời gian qua có rất nhiều, nhưng gần như rất ít hoặc không có trường hợp nào người tham gia dây hụi yêu cầu cơ quan có thẩm quyền công chứng, chứng thực văn bản thỏa thuận về hụi”, luật gia Mạnh chia sẻ.

Trong những năm qua, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Tư pháp phối hợp với các sở, ngành và địa phương triển khai, thực hiện nhiều giải pháp ngăn chặn việc lợi dụng chơi hụi để thực hiện hành vi lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, nhất là tăng cường công tác giáo dục, tuyên truyền các quy định của pháp luật về hụi. Trong đó, tập trung tuyên truyền, phổ biến Nghị định số 19/2019 của Chính phủ quy định về họ, hụi, biêu, phường và các chế tài của pháp luật, giúp người chơi hụi biết tự bảo vệ quyền lợi của mình. 

Theo ông Phạm Hoàng Lâm, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh, đa số các vụ việc tranh chấp về hụi ở địa phương là do chủ hụi tổ chức cùng lúc nhiều dây hụi, nhiều thành viên tham gia, giá trị lớn, không quản lý được các dây hụi dẫn đến mất khả năng thanh toán; cũng có trường hợp người tham gia khi hốt hụi xong không có khả năng đóng lại hoặc chủ hụi lợi dụng lòng tin của những người tham gia dây hụi để chiếm đoạt tài sản.

Do đó, theo ông Lâm, khi tham gia chơi hụi, người dân cần nâng cao cảnh giác, không tham gia các nhóm hụi, đường dây hụi có dấu hiệu bất thường. Khi tham gia, cần tuân thủ các quy định có liên quan như thỏa thuận về dây hụi cần được lập thành văn bản; lập sổ hụi, biên nhận khi tham gia góp hụi, lĩnh hụi… để có thể tự bảo vệ quyền lợi của mình.

B.B