Nhiều kỳ vọng từ Luật Đất đai (sửa đổi)

Luật Đất đai (sửa đổi) được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ năm, được xem là đạo luật quan trọng, bởi với nhiều điểm mới, luật sẽ tác động và ảnh hưởng đến hầu hết mọi mặt của đời sống xã hội, nhất là việc bảo đảm quyền lợi hơn cho người dân có đất bị thu hồi.

Theo quy định của Luật Đất đai (sửa đổi), các khu tái định cư phải hoàn thiện các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đồng bộ theo quy hoạch chi tiết được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất

Thông tin tại hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai thi hành Luật Đất đai, thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Minh Ngân cho biết, 260 điều với nhiều điểm mới, Luật Đất đai (sửa đổi) được kỳ vọng sẽ nâng cao mức độ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, người sử dụng đất, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, hiệu lực quản lý nhà nước đối với đất đai, cắt giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Có thể thấy rõ điều này qua một số điểm mới.

Cụ thể, luật đã bỏ quy định về khung giá đất. Theo đó, bảng giá đất được xây dựng hằng năm, bảng giá đất lần đầu được công bố, áp dụng từ ngày 1-1-2026 và được điều chỉnh từ ngày 1-1 của năm tiếp theo. Việc xác định giá đất phải bảo đảm nguyên tắc thị trường thay vì căn cứ vào giá đất tối thiểu - tối đa của khung giá đất do Chính phủ ban hành như hiện nay. Bảng giá đất mới sẽ được xây dựng theo từng thửa đất trên cơ sở vùng giá trị, thửa đất chuẩn nếu khu vực đó có bản đồ địa chính số và cơ sở dữ liệu giá đất. Đây là một trong những thay đổi nhận được sự quan tâm của đông đảo người dân.

Bên cạnh đó, luật cũng mở rộng mốc thời gian sử dụng đất không có giấy tờ được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất quyền sở hữu nhà ở thêm 10 năm (từ 1-7-2004 thành 1-7-2014). Đồng thời, mở rộng đối tượng hộ gia đình, cá nhân được giao đất không đúng thẩm quyền từ sau ngày 1-7-2014 đến trước ngày 1-1-2025 sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nếu đáp ứng đủ các điều kiện.

Mặt khác, để bảo đảm quyền lợi hơn cho người dân có đất bị thu hồi, luật quy định đa dạng các hình thức bồi thường cho người dân khi bị thu hồi đất.

Cụ thể, ngoài bồi thường về đất được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng hoặc bằng tiền, người bị thu hồi đất còn được xem xét theo nguyện vọng. Đặc biệt, Luật Đất đai (sửa đổi) quy định việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bố trí tái định cư phải được hoàn thành trước khi có quyết định thu hồi đất; bổ sung các khoản hỗ trợ cho người dân bị thu hồi so với trước đây.

Bên cạnh đó, Chương VII quy định chặt chẽ về công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người có đất bị thu hồi. Như Điều 91 đã xác định các nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, trong đó có nguyên tắc khu tái định cư phải hoàn thiện các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đồng bộ theo quy hoạch chi tiết được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt; đồng thời phải phù hợp với truyền thống văn hóa, phong tục tập quán của cộng đồng dân cư nơi có đất thu hồi…

Còn rất nhiều điểm mới khác đáng chú ý như: bổ sung nhiều trường hợp được miễn, giảm tiền sử dụng đất; cho phép các tổ chức kinh tế, cá nhân, người gốc Việt đang định cư ở nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài đang được Nhà nước cho thuê đất thu tiền một lần cho cả thời gian thuê được lựa chọn chuyển sang trả tiền hàng năm; cho phép người không trực tiếp sản xuất nông nghiệp, doanh nghiệp được nhận chuyển nhượng đất trồng lúa; tăng hạn mức nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp của cá nhân…

Minh bạch thị trường bất động sản

Theo nhận định của các địa phương, Luật Đất đai (sửa đổi) sẽ tác động và có ảnh hưởng đến hầu hết mọi mặt của đời sống xã hội, cả người dân, doanh nghiệp, các tổ chức và Nhà nước đều được hưởng lợi.

Luật quy định bảng giá đất hàng năm theo giá thị trường thì Nhà nước và người dân sẽ đều có lợi khi thực hiện đền bù và các việc liên quan đến giá đất tại thời điểm đền bù. Người dân khi bị thu hồi đất quyền lợi sẽ tăng lên rất nhiều. Nhưng khi Nhà nước tổ chức giao đất cho các doanh nghiệp, cho thuê, hoặc giao đất có trả tiền sẽ thu được giá chính xác, hạn chế thất thu.

Cùng với đó, khi có một bảng giá đất đúng bản chất, Nhà nước có thể ban hành các chính sách phù hợp để thu thuế, điều tiết lại địa tô cho toàn dân. Đồng thời, quy định mới này góp phần minh bạch hơn thị trường bất động sản.

Ngoài ra, những điểm mới về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quy định cụ thể trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội; các trường hợp giao đất không thông qua đấu giá, đấu thầu; giảm đầu mối trung gian trong giao đất, cho thuê đất; xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai tập trung thống nhất… giúp nâng cao, cải thiện lợi ích của Nhà nước, người dân, thúc đẩy sử dụng công bằng, hợp lý nguồn thu từ đất, khuyến khích sử dụng đất đai tiết kiệm, hiệu quả, bền vững...

Để luật sớm phát huy hiệu quả, theo Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh, trước hết, các bộ, ban, ngành, địa phương cần khẩn trương triển khai luật theo kế hoạch của Chính phủ; chủ động bố trí nguồn lực, chuẩn bị ngay các điều kiện bảo đảm, ban hành và triển khai kế hoạch cụ thể để nhanh chóng đưa luật vào cuộc sống. Cần khẩn trương xây dựng, ban hành theo thẩm quyền các văn bản quy định chi tiết mà Luật Đất đai (sửa đổi) giao; hướng dẫn việc chuyển tiếp đúng quy định, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, người dân và doanh nghiệp.

Bài, ảnh: B.B