Quy định mới về chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số

Luật Đất đai năm 2024, có nhiều điểm đổi mới đột phá, trong đó các chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số được điều chỉnh theo hướng gia tăng và cụ thể hóa hơn.

Một buổi tuyên truyền chính sách pháp luật về đất đai cho đồng bào dân tộc Khmer tại xã Xà Phiên, huyện Long Mỹ.

Trách nhiệm của Nhà nước cụ thể hơn

Luật Đất đai năm 2013 chỉ quy định trách nhiệm của Nhà nước về đất ở, đất sản xuất nông nghiệp đối với đồng bào dân tộc thiểu số (Điều 27) gồm: có chính sách về đất ở, đất sinh hoạt cộng đồng cho đồng bào dân tộc phù hợp với phong tục, tập quán, bản sắc văn hóa và điều kiện thực tế của từng vùng. Có chính sách tạo điều kiện cho đồng bào dân tộc trực tiếp sản xuất nông nghiệp ở nông thôn có đất để sản xuất nông nghiệp.

Trong khi đó, theo ông Phạm Mạnh Phương, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, Luật Đất đai năm 2024 quy định rộng hơn trách nhiệm của Nhà nước về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số. Cụ thể như, luật quy định trách nhiệm của Nhà nước có chính sách bảo đảm đất sinh hoạt cộng đồng đồng bào dân tộc thiểu số phù hợp với phong tục, tập quán, tín ngưỡng, bản sắc văn hóa và điều kiện thực tế của từng vùng.

Đồng thời, luật cũng quy định có chính sách hỗ trợ đất đai lần đầu cho cá nhân là người dân tộc thiểu số thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo tại vùng dân tộc và miền núi, phù hợp với phong tục, tập quán, tín ngưỡng, bản sắc văn hóa và điều kiện thực tế của từng vùng để bảo đảm ổn định cuộc sống như: giao đất ở trong hạn mức và được miễn, giảm tiền sử dụng đất; cho phép chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở trong hạn mức giao đất ở và được miễn, giảm tiền sử dụng đất đối với đất có nguồn gốc được Nhà nước giao, cho thuê, công nhận hoặc được thừa kế, tặng cho, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật; giao đất nông nghiệp trong hạn mức không thu tiền sử dụng đất; cho thuê đất phi nông nghiệp không phải là đất ở để sản xuất, kinh doanh và được miễn, giảm tiền thuê đất...

Đặc biệt, Luật Đất đai năm 2024 quy định cụ thể từng trường hợp được hỗ trợ về đất ở, sản xuất đối với đồng bào dân tộc thiểu số thiếu đất, không có đất như: Có chính sách hỗ trợ đất đai để bảo đảm ổn định cuộc sống cho cá nhân là người dân tộc thiểu số đã được Nhà nước giao đất, cho thuê đất quy định tại khoản 2, Điều 16 nhưng nay không còn đất hoặc thiếu đất so với hạn mức mà thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Quyền sử dụng đất của đồng bào dân tộc khi được Nhà nước giao đất

Cũng theo ông Phạm Mạnh Phương, Luật Đất đai năm 2024 quy định quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất tại Chương III với 3 mục và 34 điều (từ Điều 26 đến Điều 59), trong đó có quy định đáng chú ý về thực hiện các quyền sử dụng đất đối với đồng bào dân tộc thiểu số được quy định tại điểm c, khoản 3, Điều 45 và Điều 48.

Cụ thể, đồng bào dân tộc thiểu số nếu được Nhà nước giao đất, cho thuê đất theo quy định tại khoản 3, Điều 16 Luật Đất đai năm 2024 chỉ được thực hiện quyền để thừa kế, tặng cho, chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho người thuộc hàng thừa kế thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Trường hợp người sử dụng đất chết mà không có người thừa kế thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo theo khoản 2, Điều 16 của Luật Đất đai năm 2024 thì đất đó được Nhà nước thu hồi và bồi thường tài sản gắn liền với đất cho người được hưởng thừa kế.

Trường hợp người sử dụng đất chuyển khỏi địa bàn cấp tỉnh nơi có đất đến nơi khác sinh sống hoặc không còn nhu cầu sử dụng mà không tặng cho, chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho người thuộc hàng thừa kế là đối tượng quy định tại khoản 2, Điều 16 Luật Đất đai năm 2024 thì Nhà nước thu hồi đất và bồi thường tài sản gắn liền với đất theo quy định của pháp luật cho người có đất thu hồi. Diện tích đất đã thu hồi được dùng để tiếp tục giao đất, cho thuê đất cho cá nhân khác là người dân tộc thiểu số theo chính sách quy định tại Điều 16, Luật Đất đai năm 2024.

Cá nhân là người dân tộc thiểu số được Nhà nước giao đất, cho thuê đất theo quy định tại khoản 3, Điều 16, Luật Đất đai năm 2024 được thế chấp quyền sử dụng đất tại ngân hàng chính sách; không được chuyển nhượng, góp vốn, tặng cho, thừa kế, thế chấp quyền sử dụng đất, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 và khoản 2, Điều 48 Luật Đất đai năm 2024.

Theo Ban Dân tộc tỉnh, đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh hiện chiếm 4,16% dân số toàn tỉnh; trong đó đồng bào Khmer là 24.103 người, chiếm tỷ lệ 3,3%; kế đến là dân tộc Hoa, dân tộc Chăm và các dân tộc khác. Đồng bào dân tộc của tỉnh đa số sống bằng nghề nông; sống xen kẽ, phần lớn ở vùng sâu, vùng xa, vùng điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn. Do đó, việc các chính sách mới về đất đai đối với đồng bào dân tộc theo Luật Đất đai năm 2024 được áp dụng, kỳ vọng sẽ là động lực giúp bà con thúc đẩy phát triển kinh tế, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần.

Đ.B