Rủi ro từ hợp đồng ủy quyền

Hợp đồng ủy quyền là việc người ủy quyền chỉ định người được ủy quyền đại diện mình thực hiện một hoặc nhiều công việc trong phạm vi quy định tại giấy ủy quyền (được thể hiện bằng văn bản và có công chứng). Trên thực tế, việc lập hợp đồng ủy quyền thời gian qua khá phổ biến, nhưng cũng từ đó làm gia tăng các tranh chấp phát sinh. 

Một trường hợp phát sinh tranh chấp từ hợp đồng ủy quyền.

Việc lập và công chứng hợp đồng ủy quyền được coi là căn cứ pháp lý và là chứng cứ xác thực, tin cậy cho việc thực hiện các giao dịch do người đại diện theo ủy quyền thực hiện nhân danh người ủy quyền. Thế nhưng, vì nhiều lý do mà quá trình thực hiện hợp đồng không thống nhất, khiến đôi bên dễ phát sinh mâu thuẫn, tranh chấp.

Vừa qua, trao đổi với phóng viên Báo Hậu Giang, anh N., ngụ thành phố Vị Thanh, cho biết bản thân đang vướng vào tranh chấp do ký hợp đồng ủy quyền. Cụ thể, vào năm 2023, anh N. do gặp khó khăn nên có nhu cầu vay của ông T. số tiền 150 triệu đồng. Để vay tiền, anh N. đồng ý thế chấp 3 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do anh N. đứng tên cho ông T.

Sau đó, giữa anh N. và ông T. ký hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất; đồng thời, để đảm bảo việc anh N. sẽ trả nợ, ông T. còn yêu cầu anh N. ký hợp đồng ủy quyền cho ông T. thực hiện các giao dịch chuyển nhượng, tặng cho, thế chấp... đối với 3 mảnh đất trên. Đến tháng 9-2023, do được ủy quyền nên ông T. đã chuyển nhượng 3 mảnh đất được anh N. ủy quyền cho một người khác với giá trị 800 triệu đồng. Khi anh N. phát hiện sự việc liền trình báo cơ quan chức năng, nhưng đến nay, vụ việc vẫn chưa thể giải quyết dứt điểm.

Trước đó, Tòa án nhân dân tỉnh cũng xét xử vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản đối với bị cáo Nguyễn Việt Triều, cư trú tại phường V, thành phố Vị thanh. Điều đáng nói, trong vụ án này, để thực hiện hành vi lừa đảo của mình, bị cáo Triều đã ký các hợp đồng ủy quyền, nhưng với mục đích chính là bán đất cho các bị hại thông qua việc ủy quyền. Từ đó, chiếm đoạt tài sản của các bị hại với số tiền hơn 300 triệu đồng.

Thông tin từ Tòa án nhân dân tỉnh, trong những năm qua, việc lập hợp đồng ủy quyền khá phổ biến do cá nhân, tổ chức không có nhiều thời gian để tự thực hiện một số công việc mà phải nhờ người khác làm giúp. Việc ủy quyền sẽ giúp cho các cá nhân, tổ chức thuận tiện hơn trong thực hiện các giao dịch dân sự. Tuy nhiên, việc ký hợp đồng ủy quyền trong một số trường hợp dễ gặp rủi ro không đáng có.

Phổ biến nhất là việc tranh chấp chấm dứt hợp đồng ủy quyền. Bởi theo Điều 569, Bộ luật Dân sự năm 2015, các bên hợp đồng đều có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng nhưng phải báo trước cho bên kia một thời gian hợp lý. Tuy nhiên, thời gian báo trước là bao nhiêu thì không có hướng dẫn cụ thể.

Trong khi đó, cơ quan công chứng hợp đồng ủy quyền chỉ chấp nhận việc chấm dứt hợp đồng ủy quyền khi cả hai bên cùng đến cơ quan công chứng đã ký kết hợp đồng ủy quyền trước đó, để cùng ký vào văn bản thỏa thuận chấm dứt hợp đồng. Điều này, khiến cho các bên muốn đơn phương chấm dứt hợp đồng ủy quyền gặp khá nhiều khó khăn.

Theo luật sư Phan Văn Hùng, Đoàn luật sư tỉnh, hợp đồng ủy quyền là loại giao dịch có tính rủi ro cao. Một số người sử dụng loại hợp đồng này để che giấu một giao dịch khác, và trong một số trường hợp thì việc ký kết giữa hai bên chỉ là một hợp đồng ủy quyền giả tạo. Điển hình nhất là tình trạng cho vay và thế chấp bất động sản thông qua hợp đồng chuyển nhượng có ủy quyền. Bên cho vay sau khi có hợp đồng ủy quyền đã đem bán tài sản cho người khác. Điều này, khiến cho bên ủy quyền dễ dàng bị mất tài sản.

Ông Nguyễn Hoàng Mạnh, Phó Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh, phân tích, theo quy định pháp luật hiện nay, hợp đồng đương nhiên hết hiệu lực nếu bên ủy quyền hoặc bên được ủy quyền chết. Cụ thể, theo khoản 3, Điều 422, Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định khi cá nhân giao kết hợp đồng chết thì hợp đồng sẽ đương nhiên bị chấm dứt. Do đó, đối với việc mua bán đất thông qua hợp đồng ủy quyền, khi người ủy quyền chết, quyền sử dụng đối với thửa đất trong hợp đồng sẽ trở thành di sản thừa kế, và sẽ được chia cho những người thừa kế của người ủy quyền theo quy định của pháp luật về thừa kế, người được ủy quyền sẽ không còn quyền đối với thửa đất.

Thực tế cho thấy, việc thực hiện hợp đồng ủy quyền là một trong những quyền dân sự cơ bản của công dân. Tuy nhiên, nhằm hạn chế các tranh chấp, rủi ro có thể phát sinh, trước khi ký kết hợp đồng ủy quyền, các bên cần tìm hiểu kỹ các quy định, nội dung hợp đồng và hậu quả pháp lý nhằm hạn chế các tranh chấp có thể phát sinh.

B.B