Thách thức trong giải quyết khiếu nại đất đai

Thách thức trong giải quyết khiếu nại đất đai.mp3

Trong những năm qua, gần 70% các vụ khiếu nại của người dân đều tập trung trong lĩnh vực đất đai. Từ đó, đặt ra nhiều thách thức trong việc giải quyết, bởi phần lớn các khiếu nại diễn ra khá phức tạp.

Công dân ngụ xã Long Thạnh, huyện Phụng Hiệp, trình bày khiếu nại về đất đai tại Ban Tiếp công dân tỉnh.

Thực tế cho thấy, quá trình phát triển kinh tế, đô thị hóa diễn ra nhanh, dẫn đến việc thu hồi đất với diện tích lớn, trong khi nhu cầu sử dụng đất của người dân tăng lên, nên đất đai ngày càng có giá trị đã làm phát sinh các tranh chấp, khiếu nại. Mặt khác, do việc cho thuê, mượn, cầm cố đất đai; trưng dụng, trưng thu, thu hồi đất các giai đoạn trước thiếu giấy tờ, hồ sơ, cơ sở xác định… làm cho tình trạng tranh chấp, khiếu nại, khiếu kiện liên quan đến đất đai gia tăng.

Ban Tiếp công dân tỉnh vừa bố trí đối thoại với hộ ông Nguyễn Quốc Trung, ngụ xã Long Thạnh, huyện Phụng Hiệp. Theo hồ sơ vụ việc, ông Trung cho rằng từ trước năm 1975, gia đình có phần đất của bà ngoại ông Trung sử dụng, thời điểm đó có 1 con kênh hiện hữu chiều dài 200m. Sau năm 1975, gia đình tự đào nối dài thêm khoảng 230m. Vào khoảng năm 1984-1985, Nhà nước có đào kênh thủy lợi nối từ mí ranh kênh đào của gia đình, đồng thời nạo vét mở rộng phần kênh hiện hữu của gia đình đã đào nêu trên. Từ đó, ông Trung đề nghị cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho gia đình đối với phần kênh này. 

Tuy nhiên, theo xác minh của Sở Nông nghiệp và Môi trường, qua làm việc với chính quyền địa phương và các hộ dân, thì phần đất ông Trung yêu cầu cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất từ trước đến nay là kênh thủy lợi và vẫn còn công năng sử dụng, mục đích dẫn nước tưới tiêu. Kênh thủy lợi thuộc hệ thống kênh sử dụng vào mục đích công cộng do UBND xã Long Thạnh quản lý, nên việc ông Trung yêu cầu cấp giấy là không có cơ sở.

Trước đó, gia đình ông Đoàn Văn Khanh, ngụ xã Lương Nghĩa có 13.000m2 đất Nhà nước thu hồi để triển khai dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông, đoạn Hậu Giang - Cà Mau. Vào năm 2022, khi các cơ quan chức năng tiến hành đo đạc, lập hồ sơ bồi thường thì phần kênh thủy lợi qua đất của ông Khanh có diện tích lên đến 655m2. Cho rằng phần đất này vẫn còn nằm trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của gia đình mình, nên ông Khanh khiếu nại, yêu cầu được bồi thường theo diện tích như trên giấy.

Đối với trường hợp của ông Khanh, theo kết quả xác minh của Sở Nông nghiệp và Môi trường, khi đo đạc thực tế thì ông Khanh bị ảnh hưởng dự án và được bồi thường tổng diện tích 13.058,7m2. Riêng phần kênh thủy lợi qua đất của ông Khanh có diện tích 655,2m2 thuộc kênh thủy lợi cấp IV do Nhà nước quản lý. Do đó, căn cứ theo quy định pháp luật và hiện trạng thực tế thì yêu cầu bồi thường của hộ ông Khanh là không có cơ sở pháp lý để thực hiện. 

Ông Lê Như Lê, Phó Chủ tịch UBND huyện Phụng Hiệp, thông tin thời gian qua, tình hình đơn thư khiếu nại, tố cáo trên địa bàn huyện tập trung vào lĩnh vực đất đai là chủ yếu. Sau khi tiếp nhận, huyện đã nỗ lực, tập trung thụ lý cho người dân với tỷ lệ giải quyết khiếu nại đúng đạt cao. Tuy nhiên, có những trường hợp, dù được giải thích, vận động nhưng người dân cho rằng địa phương giải quyết chưa đúng nên tiếp tục khiếu nại lần hai đến UBND tỉnh, song số lượng này là không lớn.

Tham gia giải quyết nhiều vụ việc khiếu nại liên quan đến đất đai, ông Nguyễn Hoàng Mạnh, Phó Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh, cho biết, bên cạnh các nguyên nhân khách quan dẫn đến tình hình khiếu nại, tố cáo về đất đai có nhiều diễn biến phức tạp trong những năm qua, là do công tác quản lý đất đai còn tồn tại những mặt hạn chế. Trong đó, việc thu hồi, định giá, kiểm đếm, kiểm kê tài sản trên đất; xây dựng phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư có lúc, có nơi làm chưa tốt dẫn đến công dân không chấp nhận, yêu cầu đòi quyền lợi cao hơn.

Cũng theo ông Mạnh, trong một số vụ việc, công tác tuyên truyền tại cơ sở chưa tốt nên dẫn đến việc người dân dù biết khiếu nại sai, không có cơ sở giải quyết vẫn tiếp tục khiếu nại nhiều cấp, nhiều ngành. Ngoài ra, một số vụ do lịch sử để lại nhưng chính quyền qua các thời kỳ không giải quyết dứt điểm cũng khiến công tác giải quyết khiếu nại gặp khó khăn. 

Thanh tra tỉnh dự báo, tình hình khiếu nại, tố cáo, tranh chấp đất đai trong năm 2025 sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp và tập trung chủ yếu ở lĩnh vực bồi thường, giải phóng mặt bằng tại những địa bàn thu hồi nhiều đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội. Tình trạng tranh chấp, khiếu kiện, đòi lại đất cũ của một số cá nhân, tổ chức có xu hướng gia tăng, tính chất nhạy cảm… từ đó đặt ra nhiều thách thức cho ngành chức năng.

Theo ông Nguyễn Văn Hòa, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, Phó Trưởng đoàn Công tác liên ngành giải quyết khiếu nại tỉnh, để hạn chế tình trạng gia tăng khiếu nại liên quan đến đất đai, bên cạnh việc nâng cao ý thức, trách nhiệm của chính quyền các cấp và đội ngũ cán bộ, công chức trong lĩnh vực quản lý đất đai, thì cần xây dựng hệ thống dữ liệu và hồ sơ quản lý đất đai đầy đủ, đồng bộ làm cơ sở pháp lý cho việc giải quyết các vấn đề phát sinh.

Đồng thời, cần hoàn thiện các chính sách về bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất phù hợp hơn với thực tế. “Khi phát sinh khiếu nại, tố cáo, phải tăng cường công tác đối thoại, hòa giải để giải quyết ngay từ lúc phát sinh ở cơ sở. Có như thế mới có thể hạn chế thấp nhất các khiếu nại, tố cáo về đất đai”, ông Hòa nhấn mạnh.

B.B