Tranh chấp lối đi qua, giải quyết như thế nào ?

Tranh chấp lối đi, trong đó có lối đi qua, là hình thức tranh chấp phổ biến nhưng phức tạp trong quá trình sử dụng đất. Để giải quyết, pháp luật hiện hành có những quy định cụ thể, nhưng để ổn thỏa đôi bên là cả một quá trình…

Theo pháp luật, trường hợp chủ sở hữu có bất động sản bị vây bọc thì có quyền yêu cầu mở lối đi và phải đền bù theo quy định.

Ông T., ngụ xã Đông Phước A, huyện Châu Thành, có 3.200m2 đất vườn nằm phía sau đất của ông C.; những năm trước đây, ông T. được ông C. cho đi nhờ trên đất.

Tuy nhiên, khoảng 1 năm qua, do 2 gia đình phát sinh mâu thuẫn nên gia đình ông C. ngăn cản, gây khó khăn cho việc ông T. đi qua phần đất của mình. Không có đường vào đất để canh tác, ông T. đề nghị ông C. chuyển nhượng cho ông một phần đất để làm lối đi, nhưng ông C. không đồng ý.

Trước đó, cũng từ một vụ tranh chấp lối đi mà phát sinh vụ việc hình sự. Cụ thể, gia đình của ông N., ngụ ấp 7, xã Xà Phiên và gia đình ông S., ngụ ấp 3, xã Xà Phiên, huyện Long Mỹ, có mối quan hệ họ hàng, tuy nhiên hai bên xảy ra tranh chấp về lối đi nhiều năm. 

Khoảng hơn 12 giờ ngày 26-6-2024, gia đình ông S. thuê máy để cắt lúa trên phần đất của mình, đến 13 giờ cùng ngày thì có lúa để máy kéo kéo vào bờ, nhưng gia đình của ông N. và một số người khác ngăn cản không cho ông S. kéo lúa đi vào phần đất tranh chấp.

Lời qua tiếng lại giữa hai bên, ông N. sau đó bị người trong gia đình ông S. dùng xe kéo lúa cán qua người, dẫn đến thương tích nặng.

Trong thực tế, lối đi chung giữa các hộ dân với nhau thường được hình thành từ lối mòn, sử dụng lâu năm; lối đi đôi khi không xác định được chủ sử dụng đất hoặc được các bên thỏa thuận tặng, mua bán hoặc cho đi nhờ bằng thỏa thuận miệng. Các giao dịch này thường thiếu tính pháp lý nên dễ xảy ra tranh chấp.  

Luật gia Nguyễn Hoàng Mạnh, Phó Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh, cho biết, quyền về lối đi qua được quy định cụ thể tại Điều 254, Bộ luật Dân sự năm 2015. Theo điều luật này, chủ sở hữu có bất động sản bị vây bọc bởi các bất động sản của các chủ sở hữu khác mà không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng, có quyền yêu cầu chủ sở hữu bất động sản vây bọc dành cho mình một lối đi hợp lý trên phần đất của họ.

Hiểu rõ hơn về các quy định này, theo luật gia Nguyễn Hoàng Mạnh, Điều 254, Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về điều kiện được mở lối đi, trước tiên là bất động sản phải bị vây bọc. Hiện Bộ luật Dân sự năm 2015 không có giải thích như thế nào là bị vây bọc. Tuy nhiên, có thể hiểu một bất động sản bị vây bọc nghĩa là bị bao bọc bởi một hoặc nhiều bất động sản xung quanh dẫn đến việc không thể trực tiếp thông thương với đường công cộng hoặc lối thông thương quá nhỏ, dẫn đến việc khai thác, sử dụng bất động sản bị hạn chế.

Bên cạnh đó, điều kiện thứ hai là không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng. Điều này có nghĩa là không có bất cứ một lối đi nào hoặc vẫn có lối đi, nhưng do lối đi quá hẹp hoặc quá ngắn, không đủ để chủ sở hữu bất động sản bị vây bọc có thể đi ra đến đường công cộng, việc khai thác, sử dụng bất động sản bị hạn chế.

“Như vậy, trong trường hợp chủ sở hữu có bất động sản bị vây bọc hoàn toàn dẫn đến không có lối đi hoặc có lối đi nhưng không đủ, gây khó khăn trong việc khai thác, sử dụng bất động sản của mình thì có quyền yêu cầu chủ sở hữu bất động sản vây bọc mở cho mình một lối đi”, luật gia Mạnh chia sẻ.

Còn theo luật sư Phan Văn Hùng, Đoàn luật sư tỉnh, quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015 thì trường hợp của ông T. không có một lối đi nào khác để ra vào đất canh tác thì có quyền yêu cầu chủ đất ở phía ngoài dành cho mình một lối đi trên phần đất của họ. Tuy nhiên, khi mở lối đi thì vị trí, giới hạn chiều dài, chiều rộng, chiều cao của lối đi do các bên thỏa thuận, bảo đảm thuận tiện cho việc đi lại và ít gây phiền hà cho các bên.

Mặt khác, chủ sở hữu bất động sản yêu cầu mở lối đi qua phải đền bù cho chủ sở hữu bất động sản chịu ảnh hưởng, trừ trường hợp có thỏa thuận.

“Trong trường hợp có tranh chấp, nếu đôi bên không tự thỏa thuận được thì có quyền yêu cầu UBND cấp xã giải quyết. Nếu UBND cấp xã không giải quyết được thì các bên có quyền khởi kiện, yêu cầu tòa án giải quyết”, luật sư Hùng cho biết.

B.B