Vỡ hụi: Từ giao dịch dân sự đến... lừa đảo

Rất nhiều phiên tòa xét xử tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản mà đối tượng phạm tội lại là các chủ hụi. Qua đây cho thấy diễn biến tâm lý tội phạm với ý thức ban đầu là giao dịch dân sự, dần hình thành động cơ chiếm đoạt tài sản của người khác…

Công an khởi tố chủ hụi Trần Bích Tuyền tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Đầu tháng 5, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh khởi tố và thực hiện lệnh bắt tạm giam chủ hụi Trần Bích Tuyền (sinh năm 1981), ngụ ấp Đông Lợi A, xã Đông Phước, huyện Châu Thành, để điều tra về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Trước đó, cuối năm 2022, Tuyền lập 75 dây hụi mùa, hụi tháng và rủ nhiều người ở xã Đông Phước chơi. Đến tháng 2-2024, các hụi viên phát hiện Tuyền có dấu hiệu bể hụi nên làm đơn khởi kiện gửi Tòa án nhân dân huyện Châu Thành. Quá trình thụ lý vụ án dân sự, tòa hòa giải được 37 trường hợp với số tiền hơn 2,3 tỉ đồng, các trường hợp còn lại tòa nhận thấy có dấu hiệu của tội phạm nên chuyển hồ sơ sang cơ quan công an. 

Hơn 10 năm làm chủ hụi, Tuyền là một trong số ít chủ hụi có uy tín lớn trên địa bàn xã Đông Phước nên tạo dựng được lòng tin với nhiều người. Do đó, khi Tuyền vỡ hụi thật sự gây sốc cho nhiều người dân. Trong đó, người bị thiệt hại ít nhất cũng vài triệu đồng…

Trước đó, Tòa án nhân dân tỉnh đã tuyên phạt chủ hụi Trần Kim Cương (sinh năm 1985), ngụ xã Trường Long Tây, huyện Châu Thành A, 9 năm tù về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Vốn là giáo viên, Cương tạo dựng được hình ảnh, lòng tin với người dân, vì vậy, rất nhiều người tin tưởng tham gia góp hụi cho Cương mà không quan tâm rõ mình tham gia dây hụi với những ai, đến khi Cương tuyên bố vỡ hụi, tìm hiểu mới biết Cương đã lập khống nhiều dây hụi, mạo danh hụi viên để hốt hụi… 

Những năm qua, tại tòa án các cấp, người dân đến nộp đơn khởi kiện tranh chấp nợ hụi không phải hiếm. Mỗi bị đơn thì có đến vài chục nguyên đơn khởi kiện. Đến 90% là hụi viên đi kiện chủ hụi vì bị giật, phần lớn các vụ việc được tòa án giải quyết theo thủ tục tranh chấp dân sự. Một số ít trường hợp phải xử lý hình sự vì đủ yếu tố cấu thành tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Theo ông Kiều Văn Thọ, Hội thẩm Tòa án nhân dân tỉnh, nguyên nhân của việc bị cáo phạm tội dễ dàng như vậy, ngoài lòng tin của những bị hại còn do nhiều người chơi hụi không tuân thủ đầy đủ các quy định của hụi. Đặc biệt, đối với việc khui hụi, rất nhiều người tham gia giao phó cho chủ hụi mà không có mặt tại thời điểm khui. Chính điều này đã tạo thuận lợi cho các chủ hụi nảy sinh ý định lừa đảo, đưa người chơi hụi khống vào để chiếm đoạt tiền.

Nhiều chủ hụi ngay cả khi vỡ hụi cũng dõng dạc tuyên bố, đây là giao dịch dân sự, có gì thì cứ khởi kiện ra tòa, họ không sợ. Điều này đúng khi các giao dịch hụi tuân thủ theo nguyên tắc của hụi, không có hành vi gian dối. Còn đối với nhiều chủ hụi, khi xảy ra tình trạng vỡ hụi đều có nhiều hành vi như bán hụi, lập người chơi khống… Đây hoàn toàn là những hành vi liên quan đến ý thức muốn chiếm đoạt tiền hụi viên của chủ hụi, và nó cấu thành tội phạm. Bởi người phạm tội hoàn toàn nhận thức được việc xâm phạm đến quyền sở hữu về tài sản của người khác là vi phạm pháp luật. Thế nhưng, vì lợi ích cá nhân, không ít chủ hụi bất chấp pháp luật để thực hiện việc lừa đảo.

Theo ông Lê Văn Nam, Phó Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự tỉnh, phần lớn sau các vụ vỡ hụi, cơ quan thi hành án gặp rất nhiều khó khăn trong việc thi hành bản án. Bởi thường khi vỡ hụi, tài sản của các chủ hụi chẳng còn lại là bao để thi hành, đối với các hụi viên nếu có nhận lại được tiền thì phần được nhận lại cũng rất ít ỏi so với con số mất mát. Những tài sản có giá trị như nhà, đất đều đã được cầm cố, thế chấp trong ngân hàng với số tiền lớn, nên việc thi hành án là rất gian nan. 

Vì tiền, vì lợi ích trước mắt, nhiều chủ hụi đã quên mất hậu quả mà mình gánh chịu, để rồi phải đánh đổi, trả giá bằng nhiều năm tháng phí hoài trong trại giam chỉ vì hụi…

P.T