Chuyện những người “kiến tạo lại mảnh ghép … lỗi”

Mấy mươi năm lặng lẽ vun đắp để tình làng nghĩa xóm thêm ấm êm thì cũng ngần ấy thời gian những con người nặng nợ với hòa giải tô đậm lên trang sách của đời đẹp đẽ hơn. Khi tiết xuân thắm sắc cũng là lúc đâu đó câu chuyện về hòa giải thấu tình đạt lý được nhắc lại như để làm bền chặt thêm tình người.

Dù đã ngoài 60, ông Năm Tâm vẫn luôn hết mình, cống hiến vì công tác hòa giải của ấp 4A.

Họ - những hòa giải viên ở cơ sở, không màng danh lợi, chẳng câu nệ lời khen, mang trong mình một “sứ mệnh” thiêng liêng: Giữ cho nghĩa xóm tình làng mãi đậm đà, cho nghĩa tình không nhạt phai theo năm tháng.

Kiến tạo lại tình thân

Ông Năm Tâm (Trần Văn Tâm, Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng ấp 4A, xã Tân Hòa, huyện Châu Thành A) là người thân quen và đầy kính trọng với bà con của ấp. Trong không khí ấm áp của mùa xuân, vẳng nghe tiếng cười nói ồn ào vang khắp xóm, người ta càng thêm trân quý sự cống hiến thầm lặng của ông - một hòa giải viên giỏi hết mình vì cộng đồng.

Nhắc đến ông Năm Tâm là bà con nhớ đến hình ảnh một người tuổi lục tuần, dáng người tầm thước, da rám nắng, đôi mắt cương nghị mà ấm áp.

Tham gia công tác ở địa phương từ năm 1979. Suốt bao năm gắn bó, ông dần trở thành “mảnh ghép” không thể thiếu của ấp 4A - nơi có hơn 510 hộ dân/gần 2.000 nhân khẩu chung sống. Từ năm 2005, ông đảm nhận vai trò Trưởng ấp, kiêm Tổ trưởng Tổ hòa giải; với ông, hòa giải không chỉ là công việc mà còn là nhiệm vụ giữ cho xóm ấp yên bình.

Mấy mươi năm gắn bó thì cũng bằng ấy thành tích - hàng trăm mâu thuẫn được hóa giải; có vụ phải dành hàng tuần, thậm chí hàng tháng để tháo gỡ khúc mắc. Vụ giữa ông Tư Thuận và ông Hai Lâm làm ông nhớ mãi.

Chuyện bắt đầu khi ông Tư, một lão nông chân chất nhưng thẳng tính, phát hiện tờ giấy cố 2 công ruộng của gia đình cho ông Hai lạc mất. Theo ông Lâm, tiền ông nhận cố đất của ông Thuận là 200 triệu đồng, nhưng ông Thuận lại khẳng định chỉ 150 triệu đồng. Giấy mất, đôi bên bất hòa, tranh cãi gay gắt. Hàng xóm khi ấy dễ biết lắm, có thể nói đứng về hai phía, người bênh vực Tư Thuận, người ủng hộ Hai Lâm.

Chuyện cần đến Tổ hòa giải ấp và các thành viên bắt đầu nắm tình hình, lắng nghe hai bên một cách thận trọng, kiên nhẫn. Ông Năm thì gặp riêng từng người, không chỉ để hiểu rõ câu chuyện mà còn nói ra nói vô để giảm bớt căng thẳng…

Nhiều ngày điều nghiên, Năm Tâm quyết định tổ chức một buổi hòa giải tại nhà văn hóa ấp với sự tham gia của đại diện 2 gia đình, một số người lớn tuổi …

Quan sát 2 bên, rồi ông Tâm rót cốc trà mời mọc, chậm rãi nói châm vô: “Bà con mình sống gần nhau, hơn thua vài đồng cũng không đổi lại được cái nghĩa cái tình. Mất tiền còn kiếm lại được, nhưng tình mà rạn nứt thì khó lành lắm !”.

Cũng có lời qua tiếng lại, rồi sau đó cả phòng lặng im, không gian chỉ còn tiếng tích tắc của kim đồng hồ treo tường. Ông Lâm ngồi yên, ánh mắt thoáng trầm tư; ông Thuận thì nhìn xuống nền gạch, đôi vai rũ như thể mang nặng suy nghĩ.

Năm Tâm tiếp lời, giọng ôn hòa nhưng kiên quyết: “Giấy tờ thất lạc, không ai muốn, nhưng mình là người lớn, phải làm gương, để con cháu thấy được sự chân thành và nghĩa khí. Giờ hai bên nói rõ lòng mình, giữ hòa khí, còn hơn để chuyện này âm ỉ”.

Nghe đến đây, Hai Lâm khẽ thở dài, ngước lên nhìn ông Thuận: “Tôi nhớ rồi… đúng là hồi trước tôi nhận cố đất của anh 150 triệu đồng. Chuyện cũng mấy năm nên quên trước sau. Xin lỗi anh Tư, anh Năm, tôi sai”.

Với ông Cao Văn Chính (thứ 2 từ phải sang), Trưởng ấp, Tổ trưởng Tổ hòa giải ấp Quyết Thắng B, sự hòa thuận, bình yên của xóm ấp chính là niềm vui lớn nhất của người hòa giải viên.

Chỉ nghe đến đó, Tư Thuận đứng bật dậy, bước tới vỗ vai ông Lâm, giọng nhẹ tênh: “Anh em với nhau, chuyện qua rồi thì bỏ. Mơi mốt có gì mình cứ nói rõ, đừng để hiểu lầm thêm”.

Bà con trong phòng ai nấy cùng cười gật gù, không khí nặng nề phút chốc tan biến. Ông Tâm lòng nhẹ nhõm, với ông, thắng lớn nhất trong những cuộc hòa giải không phải ai đúng ai sai, mà là giữ được cái tình cái nghĩa với nhau. Và lần này, tình làng nghĩa xóm được nối liền lại bền chặt như vốn dĩ nó phải thế.

Hơn 40 năm làm công tác ở ấp, ông Năm Tâm chứng kiến biết bao câu chuyện mâu thuẫn, xích mích cần hòa giải, và khi ấy người trung gian không chỉ dàn xếp ổn thỏa mà còn phải vun đắp gắn kết sau đó. Dù hóa giải thành chuyện nhỏ hay lớn đều kiến tạo lại những mảnh ghép… lỗi, tạo nên bức tranh bình yên của ấp 4A - nơi mà mọi người đều biết rằng, khi có bất hòa, khó khăn, họ luôn có ông Năm Tâm thổi lên ngọn lửa yêu thương.

Nhờ hòa giải thành mà còn tình, còn tết !

Rời Tân Hòa, đến với ấp Xáng Mới, thị trấn Rạch Gòi, hỏi ông Hùng (Dương Văn Hùng), Trưởng ấp là được nghe ngay những câu chuyện hàn gắn vết thương lòng.

Hơn 20 năm làm Bí thư kiêm Trưởng ấp, kiêm luôn người giữ lửa xóm làng, ông đã được bà con gán cho danh phận: “Hễ nhà nào rầy rà, cứ kêu ông Hùng là xong!”.

Hồi cuối năm 2019, cả ấp rộn lên chuyện nhà bà Ba. Hai người con trai bà - anh Cường và anh Giang vốn ruột rà một mẹ, vậy mà cãi nhau dữ dội vì miếng đất.

Hơn 20 năm qua, ông Dương Văn Hùng, Bí thư Chi bộ, Trưởng ấp Xáng Mới, thị trấn Rạch Gòi, luôn cần mẫn, gắn bó với công tác hòa giải ở địa phương.

Chuyện là anh Cường ngày trước khổ quá, phải bán phần đất mẹ cho để đi làm ăn xa. Mấy năm sau, về lại quê, không có chỗ ở, anh mới xin một góc đất nhỏ để dựng chòi tá túc, nhưng anh Giang nói thẳng “không chia đất cho nó”. Bà Ba nghe vậy, khóc ròng; đất thì còn đó mà tình anh em giờ như sắp tan.

Biết chuyện, ông Hùng bỏ hết việc nhà, cùng tổ hòa giải đến nhà bà Ba. Ông không nói vội, chỉ ngồi nghe bà kể. Rồi quay qua nhìn anh Giang, nhẹ giọng: “Đất này của cậu, không ai ép phải chia nhưng thấy em mình khốn khổ, cậu sống có vui vẻ gì không?”.

Anh Giang lặng im, còn anh Cường cúi đầu, không dám nói tiếng nào. Hôm đó, ông Hùng không ép buộc ai, chỉ ngồi phân tích đúng sai, rồi nhắc lại chuyện ngày xưa: “Hồi nhỏ, mỗi lần lội mương, tao nhớ thằng Cường lúc nào bắt được cá lớn là để dành phần cho em, nghĩa tình anh em nuôi tụi bây lớn lên đến bây giờ đó !”

Nói xong, ông đi ra, không quên dặn: “Nghĩ kỹ rồi hẵng nói. Còn mẹ nữa đó…!”.

Rồi mấy hôm liền sau đó, ông Hùng tới lui, hết gặp anh Cường lại sang khuyên anh Giang. Ông chẳng giận, chẳng nặng lời, chỉ kiên trì như mưa dầm đến lúc thấm sâu. Cuối cùng, hôm gặp bà Ba, bà cười mà nước mắt không cầm được: Nhờ ông mà nhà tôi mới còn tình, còn tết !

Còn ở ấp Quyết Thắng B, xã Hiệp Hưng, huyện Phụng Hiệp, hễ nhà nào có chuyện lục đục, người ta lại tìm đến ông Cao Văn Chính, Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng ấp.

Hơn mấy mươi năm gắn bó với hòa giải, ông Chính luôn được bà con tín nhiệm nhờ cái tâm chân thành và cách giải quyết khéo léo, thấu tình đạt lý. Ông hay nói: “Làm chuyện này phải chịu cực, nhưng cái mình nhận lại là sự bình yên cho bà con, vậy là đủ !”.

Ấp Quyết Thắng B có hơn 360 hộ với 1.400 nhân khẩu. Chuyện hàng xóm, láng giềng va chạm, bất hòa cũng thường tình. Nhưng nhờ ông Chính và tổ hòa giải, vụ việc từ đơn giản đến phức tạp nhất đều được dàn xếp êm xuôi.

Nhớ có lần, nhà ông Tư và ông Sáu cãi nhau cũng vì đất. Hai ông lời qua tiếng lại, không ai chịu nhường ai…

Ông Chính hay tin, lập tức đến tận nhà cả 2 bên. Ông ngồi nghe họ trình bày, không cắt ngang, cũng không vội phán xét. Rồi ông từ từ nói: Đất thì chia theo ranh, nhưng cái tình, cái nghĩa không có vạch ranh được. Giờ tôi đứng ra đo lại, đúng sai phân minh, nhưng 2 ông cũng phải suy nghĩ cho con cháu sau này trước khi đôi co không đáng nghe !

Chỉ một câu nói, cả 2 ông bặt im, suy đi nghĩ lại. Sau mấy buổi giải hòa, ranh đất rõ hơn, nhưng rõ nhất là cái bắt tay cười lớn của 2 ông…

Với ông Chính, hòa giải không chỉ làm tắt đi cơn nóng giận mà còn phải để lại thương yêu nhau. Nhờ ông, ấp Quyết Thắng B nhiều năm liền thắng lợi.

* * *

Những câu chuyện ấy và nhiều hơn nữa khi được hóa giải bằng 0 đã minh chứng cho giá trị tình làng nghĩa xóm rất đáng trân trọng. Thời buổi này mà, khi đời sống vật chất có những đòi hỏi khác nhau thì những câu nói ôn hòa của hòa giải viên như con ong chăm chỉ gìn giữ lửa đoàn kết, mật ngọt yêu thương trong xóm ấp. Mấy mươi năm hòa giải là bấy nhiêu nghĩa tình xóm làng được ông Năm, ông Chính, ông Hùng cấu kết lại thêm gắn chặt !

Gần tết, được dịp công tác qua lại ngang nhà, có lần nghe anh Giang, anh Cường cười vui đoàn viên…

(Tên một số nhân vật đã được thay đổi)

ĐÌNH BẢO