Những tác phẩm xuất sắc và trăn trở, dấn thân

Phía sau mỗi tác phẩm báo chí xuất sắc là dấu chân của những người làm báo không ngại gian khó, sẵn sàng lắng nghe và sẻ chia với cuộc sống; viết để phản ánh, để đấu tranh, nhưng trên hết là đồng hành và khát vọng vươn lên của nhà báo.

Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, cùng nhìn lại những tác phẩm xuất sắc, để thấy rõ hơn hành trình dấn thân, những trăn trở và bản lĩnh vững vàng của người cầm bút trong dòng chảy báo chí hôm nay.

Nhà báo Trường Sơn cùng chiếc cúp lưu niệm và chứng nhận giải C Giải Báo chí toàn quốc về xây dựng Đảng 2024.

Duyên đạt giải cao với loạt tác phẩm nhiều kỳ

15 năm cầm bút, nhà báo Nguyễn Trường Sơn, Phòng Xây dựng Đảng - Nội chính, Báo Hậu Giang, vẫn giữ cho mình tinh thần “Luôn đi, luôn viết, luôn trăn trở”. Anh cũng không nhớ nổi đã bao lần mình được xướng tên tại các cuộc thi báo chí với những tác phẩm gây tiếng vang nhưng với anh, giải thưởng không phải đích đến mà là động lực để tiếp tục dấn thân với nghề.

 “Tôi gắn bó với nghề báo nhờ hai điều. Một là đam mê, hai là trách nhiệm. Đam mê giúp tôi tìm thấy niềm vui trong từng câu chuyện, từng đề tài, từ đó tạo nên tác phẩm chất lượng, chạm đến trái tim người đọc. Còn trách nhiệm là động lực để tôi cố gắng hết mình, bởi khi được cơ quan tin tưởng giao phó, tôi phải làm tròn vai, xứng đáng với niềm tin ấy”, nhà báo Trường Sơn cho biết.

Ít ai biết, trước khi trở thành cây bút chắc tay ở lĩnh vực xây dựng Đảng, nhà báo Trường Sơn từng phụ trách mảng… thể thao. Sự chuyển hướng ấy lại trở thành bước ngoặt, buộc anh học thêm, đọc sâu, rèn nghề không ngơi nghỉ.

Viết về xây dựng Đảng, theo nhà báo Trường Sơn là hành trình đòi hỏi sự hiểu biết rõ vấn đề, thuật ngữ để không viết sai định hướng, nhưng vẫn gần gũi với đời sống nhân dân.

Khẳng định sự trưởng thành của bản thân ở sân chơi lớn, năm 2023, loạt bài 5 kỳ: “Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng - “chìa khóa” nhân lên sự đoàn kết, tiến bộ, phát triển” giúp anh ghi dấu ấn với Giải C - Giải Búa liềm vàng toàn quốc. Năm 2024, anh tiếp tục đoạt 1 giải B, 1 giải C ở cùng giải thưởng, nổi bật là loạt bài: “Vì sao Hậu Giang biên chế thấp, tăng trưởng cao?”.

Viết về những đề tài trên, nhà báo Trường Sơn chọn cách tiếp cận vừa chắc lý luận, vừa sinh động thực tiễn. Mỗi kỳ trong loạt bài đều được chia thành các title phụ, kết nối theo mạch xuyên suốt. Điều khiến bài viết gần gũi là cách anh đặt mình vào vị trí người dân, và tự hỏi: “Người dân quan tâm gì từ những thay đổi trong bộ máy nhà nước?”, từ đó lựa chọn lối dẫn dắt dễ tiếp cận, dễ hiểu.

Từng chi tiết trong bài đều được anh chăm chút kỹ lưỡng. Khó nhất là gạn lọc thông tin giữa rất nhiều số liệu, báo cáo, nhận định… để tìm ra “chất liệu thật” làm bật lên vấn đề. Có lúc anh miệt mài cả đêm chỉ để sửa lại vài dòng chưa ưng ý, bởi theo anh: “Mỗi bài là một viên gạch, góp phần tạo nên bức tranh tổng thể, mà bức tranh ấy không cho phép cẩu thả, hời hợt. Tôi cũng rút ra bài học: khi viết loạt bài dài kỳ, cần tập trung cao độ, dành toàn thời gian, sức lực cho tác phẩm”.

Theo nhà báo Trường Sơn, lĩnh vực xây dựng Đảng không khô khan như nhiều người nghĩ. Bởi “Mỗi nghị quyết, mỗi đổi mới đều tác động trực tiếp đến dân. Và khi viết bằng tất cả sự hiểu biết, trăn trở và niềm tin vào sự đổi thay tích cực thì tác phẩm tự nhiên có hồn”.

Nhà báo Hoài Nhân thử tín hiệu trước khi Chương trình phát thanh trực tiếp “Khai thác mỏ vàng từ rơm”.

Không ngừng dùng con chữ để làm đẹp cho đời

Nếu nhà báo Trường Sơn chọn đi sâu vào chính luận thì nhà báo Nguyễn Hoài Nhân, Phòng Sản xuất chương trình, Đài PT-TH Hậu Giang, lại tìm cảm hứng trong những âm thanh bình dị của làng quê. Với anh, báo chí vừa phản ánh cuộc sống vừa là cầu nối những tâm tư của người dân với chính sách, là nơi kể lại câu chuyện của những con người chịu thương, chịu khó trên đồng đất quê hương.

Từ chất liệu tưởng quen thuộc là rơm, nhà báo Hoài Nhân đã biến thành tác phẩm phát thanh sống động mang tên “Khai thác mỏ vàng từ rơm”, đoạt giải Bạc tại Liên hoan Phát thanh toàn quốc lần thứ XVI, năm 2024.

“Đốt rơm là một phần ký ức tuổi thơ của tôi. Nhưng càng đi nhiều, càng gặp nông dân và dự nhiều hội thảo, tôi nhận ra: rơm không chỉ là phụ phẩm mà là nguồn tài nguyên. Trong bối cảnh thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, việc tận dụng rơm là hướng đi cần thiết trong chiến lược phát triển bền vững ngành hàng lúa gạo. Điều đó thôi thúc tôi đào sâu, nghiên cứu và thực hiện đề tài này”, anh Nhân chia sẻ.

Chất liệu thực tế từ những chuyến đi cơ sở, từ những bữa cơm dân dã cùng bà con vùng sâu là nguồn mạch dạt dào để anh kể những câu chuyện đầy cảm xúc.

Anh cũng nhớ mãi ngày đi đến xã Lương Nghĩa, huyện Long Mỹ, thực hiện phóng sự về mùa tôm sau hạn mặn lịch sử năm 2016. “Đó là lần đầu tiên tôi tự mình xuống cơ sở tìm đề tài. Lần đầu đến vùng đất “gà gáy ba tỉnh cùng nghe”, tôi được bà con đãi tôm, tiếp nước như người nhà. Những điều nhỏ thôi nhưng lại khiến tôi thêm gắn bó với nghề”, anh cho biết.

Viết báo về nông thôn, theo anh Nhân, cũng giống như làm nông phải cần cù, chịu khó, tỉ mỉ, có khi chờ một mùa lúa, một mùa cá tôm mới hiểu hết giá trị của những điều bình dị. “Viết về nông nghiệp không dễ chạm đến cảm xúc. Nhưng khi mình sống thật với bà con, đi cùng họ qua hạn mặn, qua mùa vụ thất thu, qua cả niềm vui được mùa… thì cảm xúc sẽ tự đến. Tác phẩm báo chí hay phải là tác phẩm có giá trị và sống được theo thời gian”, anh Nhân nói thêm.

Nói về tác phẩm đạt giải Bạc, nhà báo Hoài Nhân xem đó là dấu mốc lớn. “Đó là cả quá trình chuẩn bị kỹ càng. Phát thanh trực tiếp rất khó vừa yêu cầu nắm chắc kiến thức, vừa phải linh hoạt, ứng biến nhanh, dẫn dắt tự nhiên và cảm xúc. Tôi đến điểm thi sớm hơn 3 ngày kiểm tra kỹ thuật, học hỏi từ đồng nghiệp để hoàn thiện tác phẩm”, anh bộc bạch.

Gắn bó với nghề báo hơn 8 năm, đạt nhiều giải thưởng cấp tỉnh, cấp quốc gia, nhưng với nhà báo này, báo chí là hành trình không ngừng học hỏi. “Tôi luôn xem mình là người đang học nghề và không ngừng dùng con chữ để làm đẹp cho đời, để soi rọi vào những điều tử tế”.

Trước câu hỏi: “Nếu chọn một hình ảnh để nói về nghề báo?”, nhà báo Hoài Nhân không do dự: “Tôi chọn hình ảnh bút sắt, lòng trong, tâm sáng. Bởi làm báo, dù ở bất kỳ giai đoạn nào cũng cần bản lĩnh, lương tâm, trí tuệ và một cái tâm sáng với nghề”.

BTV Kim Thoa (giữa) cùng 2 BTV thuộc ekip tác phẩm “Bẫy đổi đời”.

Ngòi bút của mình đã góp phần thay đổi tích cực

Cũng với niềm tin vào sức mạnh của câu chữ và sự tử tế, Trần Thị Kim Thoa, Biên tập viên (BTV) Phòng Thư ký Biên tập, Đài PT-TH Hậu Giang chọn đồng hành với những phận người trong từng khuôn hình, bản tin.

Gần 10 năm gắn bó, BTV Kim Thoa tạo ấn tượng với không ít tác phẩm chạm tới chiều sâu cảm xúc. Gần đây nhất là tác phẩm “Bẫy đổi đời” do chị và ekip thực hiện, đạt Huy chương Bạc tại Liên hoan Truyền hình toàn quốc lần thứ 42. Tác phẩm khiến người xem nghẹn lòng với quá nhiều câu chuyện đau thương, ngay cả chính tác giả dù cố gắng mạnh mẽ cũng khó kìm lòng.

“Tôi đã khóc khi dựng và xem lại tác phẩm. Đó là hình ảnh người mẹ ngã quỵ bên hũ tro cốt của đứa con trai duy nhất. Cũng vì mong lo cho mẹ một cuộc sống tốt hơn, thanh niên ấy đã mãi ra đi nơi đất khách vì ảo vọng đổi đời nơi “miền đất hứa”. Từ bi kịch ấy, tôi và ekip nhận thức cần phải làm nhiều hơn nữa, phải dùng ngòi bút của mình để phản ánh hiện thực, cảnh tỉnh cho những ai còn ôm mộng đổi đời”, BTV Kim Thoa xúc động nói.

Để “chạm” đến sự thật, BTV Kim Thoa chọn đặt mình vào vị trí nạn nhân, người thân, lắng nghe bằng cả trái tim. Nhưng cũng vì thế, cảm xúc đôi lúc lại trở thành thử thách. “Nếu để cảm xúc lấn át, tôi có thể làm lệch đi sự thật, làm hẹp cái nhìn đa chiều mà một người làm báo cần phải có. Ngược lại, nếu gạt hết cảm xúc, tác phẩm chẳng khác nào một cỗ máy ghi chép...”, Kim Thoa trải lòng.

 “Bẫy đổi đời” là dấu son, nhưng hành trình lăn xả với nghề của BTV Kim Thoa bắt đầu từ năm 2016, khi chị còn là một phóng viên trẻ, ghi hình giữa cơn hạn mặn ở xã Vĩnh Viễn A, huyện Long Mỹ. Những vết nứt nẻ ở đôi bàn chân người nông dân, giọt mồ hôi mặn hơn nước mắt... làm chị nhận ra, báo chí ngoài việc phản ánh còn gợi mở sự thay đổi.

“Sau khi phóng sự phát sóng, tôi thấy nhiều mô hình thích ứng hạn mặn được nhân rộng, như đập thời vụ cải tiến, hệ thống cống ngăn mặn hiện đại… Lúc đó, tôi tin, ngòi bút của mình đã góp phần thay đổi tích cực”, BTV này tự hào chia sẻ.

***

Một thế kỷ trôi qua, báo chí cách mạng Việt Nam không ngừng đổi mới. Và trong từng tác phẩm hôm nay, ta không chỉ thấy thành quả nghề nghiệp, mà còn thấy trong đó niềm tin, giọt mồ hôi hòa lẫn trách nhiệm của những người làm báo tử tế, người “kể chuyện cuộc đời” bằng cả trái tim và lý trí. Đó cũng là cách viết tiếp hành trình 100 năm bằng chữ, bằng hình, bằng khát vọng không bao giờ tắt…

THẢO TIÊN