Bài học lớn từ cung vượt cầu

Bài 2: Tái diễn điệp khúc trồng – chặt

Khi nông dân trồng theo kiểu tự phát, chạy theo số lượng mà quên đi chất lượng thì điệp khúc “được mùa, mất giá” sẽ luôn là vòng tròn luẩn quẩn. Do vậy, không ai khác chính người nông dân phải là nông dân chuyên nghiệp, có tri thức, kiến thức, kỹ năng sản xuất và tư duy kinh tế.

Cam sành là một trong những loại cây trồng phát triển nóng thời gian qua ở tỉnh. Ảnh: M.TOÀN

Càng làm càng lỗ

Với hơn 30 công đất, ông Nguyễn Văn Công, ở xã Hiệp Hưng, huyện Phụng Hiệp, trồng cam sành, sầu riêng và chanh không hạt. Trong đó, diện tích trồng cam sành chiếm trên 60%. Tuy nhiên, số diện tích này ông đã trồng xen khoảng 300 gốc sầu riêng để lấy ngắn nuôi dài. Theo ông Công, thời điểm ông bán sau tết giá được 5.000 đồng/kg, bởi cam đã chín và có hiện tượng rụng, bán được bao nhiêu hay bấy nhiêu nhằm gỡ gạc chi phí đầu tư. Không riêng ông Công mà các nhà vườn trồng cam khác tại địa phương cũng buồn đến não ruột vì cầm chắc thua lỗ.

Ông Nguyễn Văn Công chia sẻ: “Cây cam giờ thấy cũng không mặn mà gì lắm, chủ yếu lấy ngắn nuôi dài. Nông dân chịu thiệt rồi, vì phải phụ thuộc thị trường. Từ tết đến nay nhà vườn đốn cam rất nhiều, người trồng chanh, người lấy đất trồng mía, người lấy đất trồng đu đủ, đủ kiểu hết”.

Trước tình trạng giá cam xuống thấp, càng làm càng lỗ, ông Nguyễn Phước Hải, ở xã Hiệp Hưng, huyện Phụng Hiệp, mấy hôm nay đang đốn bỏ toàn bộ gần 15 công cam sành đã 6 năm tuổi. Theo ông Hải, những người có cam nhỏ, mới trồng 2-3 năm thì cố gắng giữ, còn các vườn như ông thì đành đốn bỏ.

“Mình không có tiền, thôi bỏ cho rồi chứ để càng đeo càng chết. Coi như lần này tôi lỗ đứt, cam thì rẻ, phân mắc rồi thuốc mắc nữa làm bán ra không đủ chi phí. Xót ruột lắm, bây giờ nếu đeo thì không được. Hồi đó phân 1 bao có giá 500.000-600.000 đồng loại 50kg, giờ giá phân tăng, mỗi bao loại 50kg có giá trên dưới 1.000.000 đồng, mà cam thì rẻ tận đáy thì nhà vườn làm sao trụ được”, ông Nguyễn Phước Hải bộc bạch.

Nói về lý do giá cam xuống thấp, ông Trần Văn Tuấn, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Phụng Hiệp, cho biết: Nguyên nhân giá giảm do cung vượt cầu cũng như giá thị trường hàng năm, thường giá nông sản có những năm giá cao thì nông dân lại đầu tư nhiều để năm sau bán được cao hơn. Nhưng một khi nông dân tập trung đầu tư nhiều thì cung vượt cầu.

Được mùa, mất giá

Hơn 5 năm trước, cam sành cung không đủ cầu, có thời điểm lên tới 30.000 đồng/kg, nhiều nông dân ở thành phố Ngã Bảy và huyện Phụng Hiệp vươn lên khá giàu từ loại cây này. Dù có thời điểm, bệnh vàng lá gân xanh (Greening) gây hại trên cây cam sành, nhưng vì lợi nhuận quá cao nhiều người không ngại đầu tư, trồng mới, trong khi nguồn gốc cây giống mua trôi nổi vì tin tưởng nhau là chính. Hậu quả là nhiều nông dân phải thua lỗ, thậm chí có người đành phải phá bỏ vườn cam để trồng loại cây mới, với hy vọng sẽ thu lợi nhuận cây sau cao hơn cây trước.

Theo ngành nông nghiệp huyện Phụng Hiệp, toàn huyện hiện có khoảng 5.000ha cây có múi, trong đó cam sành khoảng 2.800ha, giảm khoảng 600ha so với cùng kỳ năm trước. Hiện nay có khoảng 2.000ha ở giai đoạn cho sản phẩm. Ông Trần Văn Tuấn, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Phụng Hiệp, cho biết: Thời gian qua trên địa bàn huyện cũng có nhiều thương lái xuống đặt tiền cọc thu mua cam với giá từ 3.000-4.000 đồng/kg, nhưng mấy ngày gần đây khi cam rớt giá mạnh thì những thương lái đó cũng chưa đến thu mua cam làm cho nhà vườn trồng cam trong huyện khá lo lắng. Hiện nay ngành nông nghiệp huyện đang cho thống kê lại sản lượng cam sành hiện có trên địa bàn huyện. Đồng thời liên hệ với các vựa thu mua nông sản trên địa bàn để hỗ trợ những vườn có sản lượng cam cần được thu hoạch để hạn chế thất thoát cho nông dân.

Không chỉ cam sành, mà sầu riêng gần đây đã được xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc. Giá tăng kỷ lục, khiến sức hút của loại cây trồng này càng trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết. Điều này cũng lý giải được vì sao thời gian qua diện tích trồng sầu riêng đã, đang được nhân lên ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Tính riêng tại Hậu Giang, qua rà soát của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh, hiện có 1.830ha trồng sầu riêng, diện tích thu hoạch 677ha, ước sản lượng 16 tấn/ha, sản lượng cả năm đạt khoảng 10.561 tấn.

Một loại cây trồng khác cũng mang lại lợi nhuận cao đó là vú sữa hoàng kim. Ông Trần Văn Tuấn, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Phụng Hiệp, chia sẻ thêm, vú sữa hoàng kim được trồng nhiều ở xã Tân Long. So với các loại cây trồng khác, loại cây này mang lại hiệu quả kinh tế rất cao, thương lái đến tận vườn thu mua. Với 1ha canh tác, bà con thu nhập cao hơn vườn cây ăn trái khoảng 1,5 lần. Tuy vậy, cây vú sữa hoàng kim không nằm trong danh mục phát triển kinh tế nông nghiệp, về lâu dài cũng xem xét thị trường, không mở rộng ồ ạt, tránh cung vượt cầu sẽ ảnh hưởng tới việc tiêu thụ.

Trong khi đó, nhiều nhà vườn trồng mít thái tại tỉnh Hậu Giang đang chuẩn bị thu hoạch trái để bán thì giá cả liên tục lên xuống thất thường khiến người trồng lo lắng. Theo ghi nhận trong những ngày qua, giá mít tại các vựa mít trên tuyến Quốc lộ 1A, thuộc địa phận huyện Phụng Hiệp, dao động ở mức 30.000 đồng/kg (mít loại 1), giảm 4.000 đồng/kg so với 10 ngày trước; mít loại 2 có giá 23.000-24.000 đồng/kg, giảm 3.000-4.000 đồng/kg. Trong khi đó, giá mít tại vườn thường ở mức từ 23.000-25.000 đồng/kg (mít loại 1); mít loại 2 từ 15.000-17.000 đồng/kg. Nhiều nhà vườn trồng mít trên địa bàn huyện Phụng Hiệp cho biết, thương lái đến vườn cân mít có tình trạng ép giá, thu mua với giá chênh lệch nhiều so với thị trường.

Thống kê từ ngành chức năng, hiện nay diện tích trồng mít toàn tỉnh có hơn 9.970ha, trong đó hơn 6.600ha đang cho trái, với năng suất 20-30 tấn/ha. Trước thực trạng giá mít liên tục biến động, ngành nông nghiệp tỉnh đang quy hoạch lại vùng trồng và kêu gọi các doanh nghiệp đến liên kết với các nhà vườn trong việc nâng cao chất lượng và tiêu thụ sản phẩm, tránh tình trạng cung vượt cầu trong thời gian tới.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan, khi cung vượt cầu, được mùa, mất giá đó là quy luật kinh tế và cho rằng “Câu chuyện được mùa mất giá như một lời nguyền”. Khi dư thừa chúng ta biết trữ lại và chế biến để giảm lượng đưa ra thị trường và chuẩn hóa sản phẩm nông sản để thị trường thông suốt. Do đó, giải pháp cho câu chuyện được mùa mất giá là tổ chức lại sản xuất, chuẩn hóa ngành hàng, thông tin minh bạch thị trường xuất khẩu, nội địa. Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững được Thủ tướng phê duyệt đã xác định rõ chúng ta đang chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp, trong đó nhấn mạnh đến yếu tố thị trường.

Về lâu dài, để tránh tình trạng cung vượt cầu, ngành chức năng khuyến cáo người dân không nên trồng quá nhiều, ồ ạt, tránh trồng rồi chặt, dẫn đến khó khăn trong tiêu thụ khiến giá sụt giảm. Mà quan trọng phải kiên định với loại cây ăn trái đã chọn, đừng chạy theo trào lưu dẫn đến thiếu tính bền vững. Điều quan trọng là cần sự vào cuộc, liên kết mạnh mẽ giữa 4 nhà: nhà nông, nhà doanh nghiệp, Nhà nước, nhà khoa học để hiện thực hóa ước mơ nông sản Việt ngày một vươn xa, nông dân làm giàu trên chính quê hương.

M.TOÀN - D.KHÁNH

Bài 3: Hướng đi nào cho cây có múi ở Hậu Giang ?