DANH DỰ VÀ ĐỒNG TIỀN

Chọn danh dự, uy tín hay tiền tài, vật chất không phải chỉ mới được quan tâm trong giai đoạn hiện nay với sự phát triển của nền kinh tế thị trường mà là vấn đề từ ngàn xưa. Trong kho tàng ca dao, tục ngữ, ông cha ta đã đúc kết: “Mua danh ba vạn, bán danh ba đồng”, “Đói cho sạch, rách cho thơm”, “Giấy rách phải giữ lấy lề”, “Nói chín thì phải làm mười/ Nói mười làm chín, kẻ cười người chê”,… Chọn và giữ lấy danh dự cho suốt cuộc đời của mỗi con người không phải là việc làm đơn giản, dễ dàng, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế thị trường.

Chọn danh dự - phẩm giá sáng ngời

Nhiều lắm và khó có thể kể hết những người đã sống “một đời thanh bạch chẳng vàng son”, sáng ngời đạo đức, vì dân vì nước, cống hiến trọn đời cho việc chung, việc lớn, không màng danh lợi cá nhân. Những con người luôn đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc, nhân dân, lợi ích, danh dự, uy tín của Đảng, của Tổ quốc, quê hương lên trên hết, trước hết.

Bà Trưng, người phụ nữ Việt Nam, đã không cam chịu cảnh nước mất nhà tan, an phận trong gian nhà căn bếp, anh dũng đứng lên lãnh đạo nghĩa quân với bốn lời thề lưu sử sách “Một xin rửa sạch quốc thù/ Hai xin dựng lại nghiệp xưa họ Hùng/ Ba kêu oan ức lòng chồng/ Bốn xin vẻn vẹn thửa công lênh này”. Khi thua trận, đã trẫm mình xuống dòng sông Hát để giữ tiếng thơm chứ không chịu làm tỳ thiếp cho quân thù. Lòng dũng cảm, phẩm chất, khí tiết của Hai Bà Trưng đã góp vào giá trị văn hoá của của dân tộc để các thế hệ tiếp tục gìn giữ, phát huy. Trong các cuộc kháng chiến của dân tộc, biết bao nhiêu con người đã giữ tròn danh dự trước gian khổ, hiểm nguy, trước lợi ích vật chất mà kẻ thù đem đến, trước cái chết cận kề: “Ăn đi vài con cá/ Dăm bảy cái chột nưa/ Có ai biết ai ngờ/ Thế vẫn tròn danh dự”. Nhưng người chiến sĩ cách mạng nhận thức được danh dự của tổ chức, đoàn thể phải được đặt lên trên lợi ích cá nhân “Đã đứng trong đoàn thể/ Bênh vực lợi quyền chung/ Sống chết có nhau cùng/ Không được xa hàng ngũ/ Không thể gì quyến rũ/ Mua bán được lương tâm”. Những câu thơ trong bài “Con cá chột nưa” của Tố Hữu viết về người chiến sĩ cách mạng bị cầm tù, vật lộn, dằng co giữa cái đói, lợi ích vật chất của bản thân và danh dự của tổ chức, lý tưởng cộng sản. Nhưng đói khát, tra tấn, nhục hình,… không hề nao núng tinh thần, tất cả đều giữ vững khí tiết người chiến sĩ cách mạng trước những thử thách khốc liệt chốn lao tù.

Hồ Chí Minh, người làm “rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân ta và non sông đất nước ta”, suốt đời vì dân vì nước, không màng danh lợi, thực hành chuẩn mực đạo đức cách mạng. Cả đời Bác giản dị, đơn sơ, không màng vật chất, lợi danh. Khi đã trở thành lãnh tụ của một nước, một Đảng, Bác vẫn chẳng có gì cho riêng mình, “Giường lãnh tụ là hai hàng đá ghép/ Manh áo chàm, Bác mặc quá đơn sơ” (Chế Lan Viên). Vì lẽ đó, Bác đã sống mãi với non sông đất nước, là hồn cốt của dân tộc, là gương sáng về chuẩn mực đạo đức để hậu thế noi theo.

Những người học trò tận tuỵ, trung thành của Bác, cả đời thực hành, nêu gương đạo đức cách mạng cũng nhiều vô kể, góp phần làm dày thêm lịch sử vàng son của đất nước, con người Việt Nam.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp không chỉ là nhà chỉ huy quân sự có tài thao lược kiệt xuất, bậc thầy về chiến lược, nghệ thuật quân sự, nhất là đường lối chiến tranh nhân dân mà còn là tấm gương sáng ngời về đạo đức cách mạng. Dù trong lúc cách mạng gặp thuận lợi hay khó khăn, Đại tướng luôn tuyệt đối tin tưởng, thủy chung, son sắt với Đảng, với Nhân dân, đúng như lúc sinh thời Đại tướng đã từng nói: “Tôi sống ngày nào, cũng là vì đất nước ngày đó”. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, người đã đưa cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín của đất nước lên một tầm cao mới, vẫn làm việc đến những giây phút cuối đời trong Bệnh viện, cống hiến hết mình cho sự phồn vinh, phát triển của đất nước, sống một đời thanh bạch, giản dị, không màng lợi danh.

Những con người như Bác Hồ, bác Giáp, bác Trọng,… đã chọn danh dự, uy tín, cống hiến cả cuộc đời cho quê hương, đất nước. Khi ra đi, về với cụ Các Mác, Lênnin đã để lại lòng tiếc thương vô hạn trong lòng mỗi người dân Việt Nam và bạn bè quốc tế. Các bác ra đi nhưng phẩm giá sáng ngời thì còn mãi với thời gian.

Chọn tiền – cái giá phải trả

Không ít người giữ được danh dự, uy tín, không ngừng phấn đấu, rèn luyện trong khó khăn, gian khổ, khi chưa có chức quyền, nhưng lại hủ hoá, tham nhũng, lãng phí, chọn lợi ích vật chất, tiền tài khi gặp thuận lợi, giữ những cương vị nhất định.

Chúng ta vẫn chưa quên Trần Dụ Châu là một người có năng lực, hoàn thành nhiều vị trí công tác khác nhau, nhưng khi có chức quyền thì không còn đứng vững trước những cám dỗ của cuộc sống, những ham muốn tầm thường về vật chất. Quyết định xử tử Trần Vụ Châu, khi ấy là đại tá, Giám đốc Nha quân nhu khiến Bác Hồ rất đau lòng nhưng vẫn phải làm để cắt cành, cứu cây.

Trong giai đoạn hiện nay, khi cuộc chiến chống tham nhũng được thực hiện quyết liệt, không có vùng cấm, không có ngoại lệ thì nhiều vụ đại án được đưa ra xét xử, nhiều cán bộ, đảng viên, trong đó có những cán bộ cấp cao “ngã ngựa” vì không giữ được danh dự, uy tín, chọn lợi ích vật chất trước mắt cho bản thân, gia đình, dòng họ. “Tính từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đến nay, đã thi hành kỷ luật 105 cán bộ diện Trung ương quản lý, trong đó có 22 ủy viên, nguyên uỷ viên Trung ương Đảng. Riêng trong năm 2023, đã thi hành kỷ luật 19 cán bộ diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý. Cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật 606 tổ chức đảng, hơn 24.160 đảng viên, trong đó, thi hành kỷ luật 459 đảng viên do tham nhũng, 8.863 đảng viên do suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, vi phạm những điều đảng viên không được làm”[1]. Những người như Đinh La Thăng, Nguyễn Thành Long, Chu Ngọc Anh,… đã quên rằng chức quyền có thể làm được nhiều thứ nhưng không thể che trời được.

“Cọp chết để da, người ta chết để tiếng”, những vị quan tham, đục khoét của dân, vun vén lợi ích cá nhân đã tự chọn cho mình hình ảnh xấu xí, rẻ rúng trong mắt người đời và hậu thế. Những công lao, cống hiến của gần cả một đời người cũng không thể đổi lấy cuộc sống tự do lúc xế chiều, không thể cứu họ khỏi cảnh tội tù. Mất danh dự, uy tín là mất tất cả.

Điểm chung của các vụ đại án đều xuất phát từ lòng tham, sự tha hoá về quyền lực của cán bộ, công chức. Thực tế họ không thiếu thốn, mà ngược lại Đảng, Nhà nước đã lo cho họ bằng các chế độ tốt nhất, nhưng “đồng tiền” đã làm cho họ bị tha hoá đến mức Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng có lần đặt câu hỏi: “Cứ nghĩ trong cuộc sống mà xem, có những người có thiếu thốn gì đâu, nhưng sao mà tham thế? Chưa làm cái gì đã nghĩ đến chấm mút, nói nhỏ là chấm mút, còn nói to là vi phạm pháp luật, bất chấp cả pháp luật, không còn xứng đáng là đảng viên nữa…”.

Đạo đức – nền tảng để giữ tròn danh dự

Mỗi người khi sinh ra đều như tờ giấy trắng. Suy nghĩ và hành động thế nào là kết quả của quá trình rèn luyện, tu dưỡng, học tập hàng ngày. Chọn danh dự, uy tín hay tiền bạc, vật chất đều do nền tảng đạo đức mỗi người có được. Hiểu được tầm quan trọng của đạo đức đối với nhận thức và hành động của mỗi con người, nhất là người cán bộ cách mạng, lúc sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn răn dạy chuẩn mực đạo đức là gốc rễ, nền tảng của con người, đặc biệt là người làm cách mạng. “Cũng như sông có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân. Vì muốn giải phóng cho dân tộc, giải phóng cho loài người là một công việc to tát, mà tự mình không có đạo đức, không có căn bản, tự mình đã hủ hóa, xấu xa thì còn làm nổi việc gì?”. Làm cách mạng là để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới văn minh, tiến bộ, tuy vẻ vang nhưng rất khó khăn, gian khổ, hiểm nguy luôn chực chờ, vì thế “có đạo đức cách mạng mới gánh được nặng và đi được xa”, khi gặp khó khăn không lùi bước, lúc gặp thuận lợi cũng không kiêu ngạo.

Danh dự với mỗi người cũng không phải là điều bất biến mà có thể mất đi nếu không biết giữ gìn, vun đắp. Vì vậy việc học tập, rèn luyện đạo đức cách mạng cần thực hiện hàng ngày như rửa mặt và phải tu dưỡng suốt đời. “Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”. Vì lẽ đó, Quy định số 144-QĐ/TW ngày 09 tháng 5 năm 2024 của Bộ Chính trị quy định về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới thật sự cần thiết và ý nghĩa. Quy định số 144-QĐ/TW là đợt sinh hoạt chính trị rộng lớn, như một lần nghiêm túc nhắc nhở từng cán bộ, đảng viên khắc cốt ghi tâm, thực hiện đầy đủ chuẩn mực đạo đức cách mạng theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong điều kiện mới hiện nay. Quy định số 144-QĐ/TW chỉ rõ 05 nhóm chuẩn mực đạo đức của cán bộ, đảng viên với những yêu cầu cụ thể cho từng chuẩn mực.

Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, thực hành nghiêm túc, thực chất, hiệu quả Quy định số 144-QĐ/TW như là một giải pháp cốt lõi để mỗi tổ chức, cá nhân giữ tròn danh dự, uy tín. “Đời người chỉ sống có một lần, phải sống sao cho có ý nghĩa, để không phải xót xa ân hận vì những việc làm ti tiện, đớn hèn, vô liêm sỉ; tiền bạc lắm làm gì, chết có mang theo được đâu. Danh dự mới là điều thiêng liêng, cao quý nhất!”. Mỗi tổ chức, cá nhân đều vậy thì toàn Đảng sẽ trong sạch và vững mạnh, tiếp tục đưa vị thế, uy tín của đất nước lên tầm cao mới.

LÊ VĂN TUYÊN - VÕ THỊ CẨM TÚ

Trường Chính trị tỉnh Hậu Giang

* Bài viết được đăng phục vụ dự thi Giải Báo chí cấp tỉnh về xây dựng Đảng (Búa liềm vàng) lần thứ III-năm 2024. Tòa soạn không tham gia biên tập, tôn trọng tuyệt đối chính kiến, nội dung, hình ảnh bài viết đã được cơ quan chủ quản thống nhất thông qua.