PHÁT HUY NGUỒN GỐC SỨC MẠNH CỦA ĐẢNG TRONG TẬP THỂ

Trên cơ sở kế thừa và phát triển các quan điểm về dân chủ của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản của các cơ quan Nhà nước trong chế độ ta, nó đã được thể hiện trong tổ chức Nhà nước của ta” trong (Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd, t.12, tr.379). Theo Người, quyền dân chủ được thể hiện trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội như chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội…, mà hạt nhân là quyền con người, quyền công dân. Bảo đảm cho sự đoàn kết thống nhất trong Đảng về mặt tổ chức; đồng thời cũng là điều kiện vật chất để đảm bảo sự thống nhất về mặt chính trị, tư tưởng được giữ vững và trở thành hiện thực. Tập trung dân chủ đã trở thành nguyên tắc cơ bản phân biệt Đảng Cộng sản với các đảng chính trị khác. Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh tụ của Đảng Cộng sản Việt Nam, coi nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc quan trọng trong xây dựng Đảng. Người coi tập trung và dân chủ phải luôn luôn đi đôi với nhau; dân chủ phải đi đến tập trung và tập trung trên cơ sở dân chủ; tập thể lãnh đạo phải đi đôi với phân công cá nhân phụ trách.

Bộ Chính trị đã đề ra Chỉ thị số 30- CT/TW ngày 18 tháng 02 năm 1998 “Về xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở”. Tập trung dân chủ ở cơ sở đã quy định những vấn đề liên quan đến đời sống, các hoạt động của nhân dân và các mối quan hệ của các cấp uỷ, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể xã hội. Thực hiện quy tắc tập trung dân chủ cơ sở là quan điểm tiến bộ và nhận thức mới của Đảng ta về dân chủ, Dân chủ trực tiếp ở cơ sở được mở rộng, nhân dân được bàn và quyết định những công việc quan trọng, thiết thực, gắn liền với lợi ích của mình; quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân được bảo vệ thực hành dân chủ không phải là vấn đề chung chung mà phải được cụ thể hoá, quy định hoá, hiện thực hoá ở mỗi cấp cho từng chủ thể thực hành dân chủ theo phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” từng bước đã được thể chế hóa và đi vào cuộc sống. Tuy nhiên ở một vài nơi vẫn còn tình trạng dân chủ hình thức; ý kiến của nhân dân chưa thực sự được lắng nghe; quyền làm chủ của nhân dân còn bị vi phạm. Còn tình trạng lợi dụng dân chủ, gây mất an ninh, trật tự, gây mất đoàn kết, chia rẽ nội bộ. Do nhận thức và trách nhiệm về thực hiện tập trung dân chủ ở cơ sở của một số cấp ủy, chính quyền, người đứng đầu tổ chức, cơ quan, đơn vị ở một số nơi chưa quan tâm đến việc xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở.

Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XI.

Một trong những dấu ấn của nhiệm kỳ Đại hội Đảng lần thứ XI là việc thực hành dân chủ trong Đảng đã có những bước tiến vượt bậc được thể hiện trong mục tiêu: “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Nguyên tắc tập trung dân chủ là sự kết hợp, sự thống nhất biện chứng của hai mặt tập trung và dân chủ. Về bản chất khoa học của vấn đề này, không có sự tách rời hay đối lập giữa tập trung và dân chủ. Dân chủ chỉ đúng nghĩa khi được thực hiện trên cơ sở của tập trung, và tập trung thực sự phải là tập trung dân chủ. Sự nhầm lẫn và thực hiện không đúng nguyên tắc này sẽ tạo ra một thứ tập trung giả hiệu không trên cơ sở dân chủ, cũng giống như cố tình tạo ra một thứ dân chủ hình thức không dựa trên cơ sở tập trung. Cho nên việc vận dụng nguyên tắc này vào giải quyết mối quan hệ giữa tập trung và dân chủ trong các lĩnh vực xã hội là cần thiết. Để phát huy dân chủ về chính trị phải nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan Nhà nước các cấp, bảo đảm nhà nước thật sự của dân, do dân, vì dân, phấn đấu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Là điều kiện quyết định nhất để xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là Đảng nêu gương về dân chủ và lãnh đạo tốt quá trình đổi mới hoạt động của nhà nước. Dân chủ trong Đảng quyết định dân chủ trong tổ chức hoạt động nhà nước, gắn liền với dân chủ trong xã hội, vì trong cơ quan Nhà nước có tổ chức Đảng, cán bộ chủ chốt đều là đảng viên, cán bộ Đảng. Trong Đại hội Đảng các cấp, trong các hội nghị của Đảng, mỗi đảng viên đều có quyền thảo luận, bàn bạc, tham gia các công việc của Đảng, phê bình, chất vấn các cán bộ, đảng viên khác, được trình bày hết ý kiến của mình, có quyền bảo lưu ý kiến hoặc đề xuất ý kiến lên các cơ quan cấp trên cho đến Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng. Các nghị quyết, quyết định của tổ chức đảng được thảo luận tập thể và biểu quyết theo đa số. Tập trung dân chủ trong Đảng là biểu hiện của sự lãnh đạo tập thể, bảo đảm cho các chủ trương của Đảng được đúng đắn, trên cơ sở tập trung được kinh nghiệm và ý kiến của mọi đảng viên, hạn chế được những sai lầm chủ quan, phiến diện, tránh được những hiện tượng độc đoán, chuyên quyền.

Qua quá trình lãnh đạo đất nước của Đảng Cộng sản Việt Nam, người Việt Nam không chỉ nhận rõ vai trò lãnh đạo của Đảng mà còn cùng Đảng thực thi vị trí, vai trò trung tâm, phát huy sở trường, thế mạnh của mình, tạo động lực cơ bản cho sự phát triển bền vững của dân tộc.Trong Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII đã bổ sung, cụ thể thêm một bước tư tưởng phục vụ nhân dân trong đường lối chủ trương của Đảng. Đó là “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”, có ý nghĩa thiết thực, quan trọng. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “…trong mọi công việc của Đảng và Nhà nước, phải luôn quán triệt sâu sắc quan điểm lấy dân là gốc”; phát huy hiệu quả sức mạnh của nhân dân, huy động, kích thích những sáng kiến, sáng tạo của nhân dân đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, cũng thể hiện sự phát triển trong tư duy lý luận và nhận thức thực tiễn của Đảng ta về vai trò của việc thực hiện tập trung dân chủ ở cơ sở.

Nguyên tắc tập trung dân chủ chính là điều kiện bảo đảm cho các tổ chức đảng cũng như các tổ chức xã hội có sự cố kết chặt chẽ, thống nhất về ý chí và hành động, và phát huy tốt nhất tính tích cực, chủ động, sáng tạo của mỗi cá nhân, mỗi tổ chức, giữ đúng định hướng chính trị. Thực tế cho thấy, ở đâu vận dụng đúng nguyên tắc tập trung dân chủ thì ở đó có sự đoàn kết, thống nhất và khai thác, phát huy được mọi thành viên trong xã hội. Việc thực hiện dân chủ rộng rãi nhằm phát huy tính tích cực, năng động, sáng tạo của mỗi cá nhân trong tập thể và các tổ chức xã hội; Song song đó việc thực hiện tập trung còn tạo ra sự thống nhất, đoàn kết, gắn bó giữa các cá nhân, bảo đảm tính tổ chức chặt chẽ, tính cộng đồng cao.

Trong thời kỳ đổi mới đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa hiện nay, chúng ta càng phải thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng kết hợp với mở rộng dân chủ trên mọi phương diện đời sống xã hội trên cơ sở giữ nghiêm kỷ luật của Đảng, kỷ cương, pháp luật của Nhà nước. Thực hiện đúng nguyên tắc này là điều kiện quan trọng cho việc xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc tạo ra thế mới, lực mới trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Dân chủ luôn là vấn đề quan trọng hàng đầu trong nội dung lãnh đạo của Đảng, hợp thành giá trị quy định bản chất của chế độ chính trị nước ta.

Dân chủ trong Đảng phải thực sự mở rộng và phát huy dân chủ trong sinh hoạt đảng, nhất là việc thảo luận, quyết định những vấn đề thuộc chức năng, nhiệm vụ của chi bộ và trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi của đảng viên; xây dựng, bổ sung hoàn thiện các quy chế, quy định về thực hiện cơ chế dân chủ, tạo được không khí cởi mở, chân thành để mọi cán bộ, đảng viên bày tỏ chính kiến, tâm tư, nguyện vọng của mình; thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ, đề cao tinh thần tự phê bình và phê bình, bảo vệ những đảng viên thẳng thắn đấu tranh chống các biểu hiện sai trái, tiêu cực...

Phát huy tốt tinh thần dân chủ trong sinh hoạt, công tác sẽ tạo điều kiện thống nhất nhận thức cho cán bộ, đảng viên để mỗi người thật sự tự giác, tích cực, mạnh dạn bày tỏ ý kiến trong các buổi sinh hoạt chi bộ. Cùng với sự thống nhất nhận thức về bản chất của việc phát huy dân chủ sẽ giúp bí thư chi bộ, chi ủy viên và các đảng viên có phương pháp, cách thức phù hợp để tham gia vào quá trình phát huy dân chủ trong chi bộ cơ sở.

Đảng viên đóng góp ý kiến xây dựng Nghị quyết Đại hội lần thứ VIII Chi bộ trường THCS Vĩnh Thuận Đông.

Lấy phiếu tín nhiệm Đại hội đảng viên lần thứ VIII Chi bộ trường THCS Vĩnh Thuận Đông.

Dưới sự chỉ đạo của Đảng ủy xã, thời gian qua chi bộ trường THCS trực thuộc đảng ủy, chi bộ cơ sở đã cơ bản duy trì nền nếp sinh hoạt đúng, đủ định kỳ; quan tâm chuẩn bị nội dung, thực hiện quy trình sinh hoạt đảm bảo quy định; tính chiến đấu, tinh thần tự phê bình và phê bình của đảng viên trong sinh hoạt từng bước được đề cao; chi bộ đã có sự chuyển biến tích cực trong việc quán triệt, triển khai thực hiện các chỉ thị, nghị quyết cấp trên hoặc xây dựng nghị quyết của cấp mình; nghị quyết, chương trình, kế hoạch của các chi bộ đã thể hiện được ý chí, nguyện vọng của tập thể, sát hợp với tình hình thực tế, góp phần hoàn thành nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị. Để làm được điều này, trước hết, bí thư chi bộ phải là người có kinh nghiệm, trình độ, phương pháp công tác khoa học, thực sự cầu thị và biết lắng nghe, tôn trọng suy nghĩ độc lập, sáng tạo của cá nhân đảng viên, giải quyết tốt các tình huống trong thực tiễn; mỗi đảng viên phải tự giác nêu cao tinh thần trách nhiệm và ý kiến tham gia phải xác đáng, có tính thuyết phục cao.

 Đồng chí Nguyễn Công Tạo, bí thư Chi bộ, Hiệu trưởng trường THCS Vĩnh Thuận Đông, huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang chia sẽ: “Nghiên cứu, nắm chắc nhiệm vụ đơn vị, nắm chắc đội ngũ đảng viên, chuẩn bị chu đáo nội dung sinh hoạt. Quá trình chủ trì, duy trì thảo luận phải thực sự cởi mở, biết động viên, khuyến khích đảng viên tự phê bình và phê bình. Những ý kiến mang tính xây dựng phải được tôn trọng, tiếp thu một cách cầu thị, đồng thời kịp thời chấn chỉnh, đấu tranh, phê bình những cá nhân vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ hoặc có ý kiến thiếu tính xây dựng trong trao đổi, thảo luận…” trên là ý kiến của đồng chí Bí thư và cũng lấy làm kim chỉ Nam cho hành động phát huy dân chủ trong nhà trường; là một trong những cơ sở quan trọng để chi bộ Đảng hoàn thành tốt các nhiệm vụ lãnh đạo đối với tập thể nhà trường.

Khi cuộc họp diễn ra, những vấn đề còn vướng mắc, cần thêm ý kiến đóng góp; công tác lãnh đạo của chi ủy và từng cán bộ phụ trách... đều được đồng chí bí thư chi bộ gợi ý để các đảng viên cho ý kiến. Những ý kiến xác đáng, phù hợp đều được tiếp thu, đưa vào nghị quyết. Khi nghị quyết đã ban hành thì từ trên xuống đều phải thực hiện nghiêm, được đánh giá chặt chẽ, tránh hiện tượng “nghị quyết một đằng, thi hành một nẻo”. Cá nhân nào thực hiện không nghiêm đều bị phê bình thẳng thắn; cá nhân nào có thành tích, gương mẫu trong phong trào dạy tốt – học tốt thì phải được tuyên dương.

Hiện nay, toàn Đảng, toàn quân, toàn dân đang ra sức thi đua nhằm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII và Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ 2020- 2025, đây là là nhiệm vụ chính trị quan trọng, đồng thời từ đó tiếp tục phát huy dân chủ, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Do vậy, bảo đảm và phát huy bản chất dân chủ của Đảng trong giai đoạn hiện nay là một nhiệm vụ hết sức quan trọng. Thực hành dân chủ rộng rãi trong Đảng sẽ tạo điều kiện, là hình mẫu, tấm gương để cán bộ, đảng viên vận dụng, thực hành ở từng cơ quan, đơn vị, tổ chức, có ý nghĩa quyết định đến việc thực hiện và phát huy dân chủ trong xã hội. Do đó, đòi hỏi chúng ta phải thực hiện tốt hơn nữa nhiệm vụ “then chốt” là xây dựng Đảng thực sự vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức ngang tầm nhiệm vụ và chức trách được giao. Tập trung dân chủ là nguyên tắc sống còn của Đảng Cộng sản Việt Nam. Vi phạm nguyên tắc này là vi phạm một trong những vấn đề cốt lõi thuộc về bản chất của Đảng. Nắm vững và thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ là một bảo đảm quan trọng để xây dựng Đảng ta vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ lãnh đạo đất nước trong thời kỳ mới.

Thực hiện tốt dân chủ trong Đảng là nguồn gốc, là cơ sở để thực hiện dân chủ trong xã hội, góp phần giữ vững và củng cố niềm tin của nhân dân vào vai trò lãnh đạo của Đảng, tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong Đảng; xây dựng đoàn kết trong chi bộ, tạo lòng tin với nhân dân để thực hiện toàn diện Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025- 2030 và tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XIV thành công tốt đẹp.

                                                                               LÂM KIM PHA

* Bài viết được đăng phục vụ dự thi Giải Báo chí cấp tỉnh về xây dựng Đảng (Búa liềm vàng) lần thứ III-năm 2024. Tòa soạn không tham gia biên tập, tôn trọng tuyệt đối chính kiến, nội dung, hình ảnh bài viết đã được cơ quan chủ quản thống nhất thông qua.