Nỗi lo ngộ độc hữu cơ trên lúa Hè thu

Trước tình hình lúa Hè thu trên địa bàn tỉnh bị ngộ độc hữu cơ ngày một tăng nhanh về diện tích và tỷ lệ ảnh hưởng ở mức cao đã tạo sự lo lắng cho bà con về mùa vụ sản xuất. 

Phun thuốc sinh học để kích rễ phát triển khi lúa bị ngộ độc hữu cơ là một trong những giải pháp đang được bà con thực hiện trong lúc này.

Theo kế hoạch, vụ lúa Hè thu năm nay, nông dân trên địa bàn tỉnh sẽ gieo sạ 76.000ha. Qua 2 đợt xuống giống từ tháng 3 đến tháng 5, hiện bà con trong tỉnh đã gieo sạ được hơn 63.000ha, diện tích còn lại đang được nông dân tại các vùng bị ảnh hưởng xâm nhập mặn tiếp tục xuống giống nhờ gần đây có mưa lớn và độ mặn đã giảm ở mức cho phép. Hiện tại, các trà lúa tập trung trong giai đoạn mạ (khoảng 29.000ha) và đẻ nhánh (gần 21.000ha). Tuy nhiên, qua ghi nhận từ người dân thì điều đáng quan tâm đối với cây lúa Hè thu trong lúc này là tình hình lúa bị ngộ độc hữu cơ với diện tích và tỷ lệ ảnh hưởng tăng mạnh, trong đó ghi nhận nhiều là trên các trà lúa trong giai đoạn đẻ nhánh. Theo quan sát của bà con, khi cây lúa bị ngộ độc hữu cơ thì lá lúa sẽ vàng, đỏ và thân nhỏ không phát triển do bị hư bộ rễ, đồng thời cây lúa cũng không thể trổ bông nên làm giảm năng suất rất lớn.

Với vẻ mặt buồn so khi đang thuê 3 nhân công phun thuốc ngăn chặn sự lây lan của tình trạng ngộ độc hữu cơ cho hơn 1,3ha lúa của gia đình, ông Đặng Minh Hải, nông dân ở ấp 13, xã Vị Trung, huyện Vị Thủy, thông tin: “Hiện lúa của tôi được hơn 42 ngày tuổi. Mọi năm, vào thời điểm này cũng có lúa bị ngộ độc hữu cơ nhưng tỷ lệ nhiễm rất ít. Riêng năm nay, tình hình lúa bị ngộ độc hữu cơ lại chiếm tỷ lệ khá cao, với khoảng hơn 30%. Để cứu lúa, đây là lần thứ 2 sau 7 ngày tôi thuê nhân công phun thuốc với hy vọng cải tạo lại bộ rễ cho cây lúa và khống chế tỷ lệ bị ảnh hưởng lại để cố gắng giữ năng suất lúa được tốt khi thu hoạch. Tuy nhiên, với tình hình này thì khả năng năng suất lúa sẽ bị giảm từ 200-250kg/công (1.300m2) khi thu hoạch là chuyện khó tránh khỏi. Trong trường hợp lúa bị ảnh hưởng thêm thì năng suất còn giảm nhiều hơn nên tôi rất lo lắng. Mặt khác, ngoài năng suất lúa giảm thì chi phí đầu tư cũng tăng, trong đó chỉ tính riêng mỗi lần phun thuốc điều trị ngộ độc hữu cơ thì gia đình tôi phải tốn hơn 2 triệu đồng tiền mua thuốc và thuê nhân công phun xịt cho hơn 1,3ha lúa”.

Không riêng gì ruộng lúa của gia đình ông Hải mà hiện nay, hầu hết bà con ở cánh đồng lúa nơi đây đều có lúa bị ngộ độc hữu cơ, trong đó, tỷ lệ ảnh hưởng phổ biến ở mức 30%, cá biệt có ruộng bị 50%, thậm chí 80% nên có hộ dự định phá bỏ mà không tiếp tục chăm sóc vì sẽ càng thua lỗ. Có 2 giống lúa được nông dân cho là bị ngộ độc hữu cơ nặng trong vụ lúa Hè thu này là OM 5451 và IR 50404, trong đó, giống lúa OM 5451 là giống được nông dân ưu tiên chọn canh tác khá nhiều trong vụ Hè thu này nên càng đặt ra sự lo lắng cho những hộ đã bị và chưa bị khi lúa còn trong giai đoạn mạ. “Mọi năm, tôi và bà con ở cánh đồng này thường sạ giống OM 18 nên tỷ lệ ngộ độc hữu cơ ít, năm nay vì muốn canh tác giống ngắn ngày để tranh thủ sản xuất thêm vụ lúa Thu đông (lúa vụ 3) nên chọn sạ giống IR 50404, từ đó mà bà con cho đây là một phần nguyên nhân gây ra tình trạng ngộ độc hữu cơ trên cây lúa như lúc này”, ông Hải thông tin thêm.

Cùng sự lo lắng về tình hình lúa bị ngộ độc hữu cơ, ông Trần Ma Ni, ở ấp 4, xã Vị Bình, huyện Vị Thủy, chia sẻ: “Với gần 1ha lúa Hè thu (giống IR 50404) của gia đình, hiện tỷ lệ bị ngộ độc hữu cơ chiếm khoảng 10%. Tuy nhiên, nếu tỷ lệ này dừng lại thì vụ này cũng còn hy vọng có lời, nhưng tình hình tiếp tục thì nông dân sẽ gặp khó vì năng suất lúa giảm đi rất nhiều so với ruộng không bị ảnh hưởng. Và một thông tin không mấy vui là theo ý kiến của nhà khoa học, trường hợp ngộ độc hữu cơ trên cây lúa hiện chưa có thuốc đặc trị mà nông dân chỉ có thể làm giảm sự phát triển bằng cách phun những loại thuốc kích thích bộ rễ của lúa. Với yếu tố trên làm cho nông dân không mấy an tâm cho ruộng lúa của gia đình khi mới gần 50 ngày tuổi”.

Qua ghi nhận của ngành nông nghiệp tỉnh, hiện toàn tỉnh có hơn 345ha lúa Hè thu trong giai đoạn đẻ nhánh đang có biểu hiện ngộ độc hữu cơ, tăng 337ha so với thời điểm cách nay khoảng 10 ngày. Tỷ lệ lúa bị ngộ độc hữu cơ phổ biến từ 5-10%, cục bộ có nơi trên 30%; phân bổ chủ yếu ở 3 địa phương trong tỉnh là huyện Vị Thủy, huyện Phụng Hiệp và thành phố Vị Thanh. Theo nhận định của ngành nông nghiệp tỉnh, nguyên nhân dẫn tới tình trạng lúa bị ngộ độc hữu cơ là việc nông dân không tuân thủ về thời gian cách ly giữa 2 vụ lúa là 21 ngày. Cụ thể, do giá lúa trong vụ Đông xuân vừa qua ở mức cao nên bà con nóng lòng xuống giống vụ lúa Hè thu ngay sau khi thu hoạch lúa Đông xuân. Việc làm trên làm cho rơm rạ chưa kịp phân hủy, cộng với thời tiết nắng nóng làm xì phèn dẫn tới tình trạng lúa bị ngộ độc hữu cơ do bộ rễ bị khô và không phát triển.

Ông Bạch Văn Sơn, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh, cho biết: Đối với những ruộng lúa đang bị ngộ độc hữu cơ thì giải pháp cần làm ngay là bà con nên rút bỏ hết nước trong ruộng ra bên ngoài từ 3-5 ngày để làm cho đất khô thoáng, giải phóng các khí độc trong đất, đồng thời vừa cải thiện giúp cho bộ rễ khỏe ăn sâu vào đất và vừa phòng tránh đổ ngã ở cuối vụ; sau đó bơm nước mới vào, đồng thời kết hợp với bón vôi bột và phân lân để phục hồi lại bộ rễ, hạn chế tỷ lệ bị ảnh hưởng thêm. Ngoài ra, nông dân có thể phun thêm một số loại thuốc sinh học có tác dụng kích thích bộ rễ nhanh phát triển. Riêng đối với những hộ dân chưa xuống giống thì cần đảm bảo thời gian cách ly giữa 2 vụ lúa để không bị ngộ độc hữu cơ. Trường hợp bà con muốn sạ sớm hơn thời gian 21 ngày thì trước khi xuống giống cần phun nấm Trichoderma để giúp phân hủy rơm rạ được nhanh hơn, đồng thời ngăn chặn tuyến trùng, nấm bệnh gây thối rễ vàng lá và thúc đẩy vi sinh vật có ích giúp cân bằng pH, giải độc đất, làm đất giàu mùn tơi xốp…

Bài, ảnh: HỮU PHƯỚC