Mỹ “nghỉ chơi” TPP ?

Chính phủ của Tổng thống Barack Obama đã tạm ngừng nỗ lực xúc tiến Quốc hội thông qua Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), đồng thời tuyên bố số phận của TPP sẽ do Tổng thống mới đắc cử Donald Trump định đoạt.

Đại diện các quốc gia thành viên TPP chụp ảnh chung sau lễ ký kết thỏa thuận TPP tại New Zealand ngày 4-2-2016.

Trước đây, Chính phủ của ông Obama xúc tiến TPP nhằm mục tiêu xóa bỏ rào cản thương mại ở châu Á, tăng cường hợp tác với các đồng minh và đối tác Mỹ trong khu vực, đồng thời giúp ông Obama củng cố chính sách “xoay trục” về châu Á - Thái Bình Dương. TPP được xem là thỏa thuận thương mại lớn nhất trong lịch sử nhân loại, giúp giảm thuế xuất nhập khẩu, cũng như các loại bảo hộ thương mại tại 12 quốc gia thành viên. Các quốc gia này hiện chiếm đến khoảng 40% tỷ trọng kinh tế toàn cầu.

Tuy nhiên hiện nay, Chính phủ của ông Obama đã phải tạm ngừng nỗ lực xúc tiến Quốc hội Mỹ thông qua TPP, sau khi ông Trump đắc cử Tổng thống Mỹ trong cuộc bầu cử ngày 8-11 và Đảng Cộng hòa chiếm đa số trong Quốc hội Mỹ. Lãnh đạo phe đa số của Đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mỹ, ông Mitch McConnell, cho hay ông sẽ không lưu tâm đến TPP trong những tuần trước khi ông Trump tuyên thệ nhậm chức và số phận của TPP sẽ phụ thuộc vào ông Trump. Chủ tịch Hạ viện Mỹ Paul Ryan (Đảng Cộng hòa) trước đó cũng đã tuyên bố Hạ viện sẽ không tiến hành bỏ phiếu cho TPP.

Trong suốt chiến dịch tranh cử vừa qua, ông Trump tuyên bố phản đối TPP, gọi TPP là “một thảm họa” và “sự cưỡng bức đất nước chúng ta”, khiến nhiều công ăn việc làm ở Mỹ bị chuyển ra nước ngoài. Ông Trump cũng đã đề xuất hủy bỏ TPP, tái đàm phán Hiệp định Tự do Thương mại Bắc Kinh (ký kết cách đây 22 năm).

Trước tình thế này,  Ngoại trưởng Mỹ John Kerry hôm 13-11 đã bày tỏ hy vọng Tổng thống mới đắc cử Donald Trump sẽ từ bỏ sự phản đối của mình đối với Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) gây tranh cãi. Theo ông Kerry, thương mại quốc tế là đặc biệt quan trọng đối với những lợi ích của Mỹ và TPP có thể giúp tăng trưởng nền kinh tế nước này, đồng thời cho biết ông và Tổng thống Barack Obama vẫn duy trì “cam kết sâu sắc” đối với hiệp định này nhưng sẽ không cố tìm cách thúc đẩy thông qua nó tại phiên họp của Quốc hội nước này vào thời điểm ông Obama sắp rời nhiệm sở.

Trong một diễn biến khác, hiện Nhật là một trong những quốc gia sốt sắng để TPP sớm có hiệu lực. Sau khi Hạ viện Nhật Bản thông qua TPP ngày 10-11 và trong lúc Thượng viện nước này bắt đầu thảo luận về bản hiệp định, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tuần này sẽ đi Mỹ để trao đổi với Tổng thống đắc cử Donald Trump về TPP; đồng thời thay vì chờ đợi phản ứng từ phía Mỹ, ông Abe nói: “Tôi muốn Nhật Bản sẽ giữ vai trò lĩnh xướng trong việc tạo ra động lực để hiệp định này mau chóng có hiệu lực”.

Trong trường hợp Mỹ không tham gia TPP, các nước thuộc vành đai Thái Bình Dương hoàn toàn có thể gây dựng một thỏa thuận tự do thương mại khác mà không có Mỹ. Tổng thống Peru Pedro Pablo Kuczynski cho biết: “TPP có thể thay thế bằng một thỏa thuận tương tự nhưng không có Mỹ… Tôi nghĩ sẽ là tốt nhất khi có một thỏa thuận ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương bao gồm Trung Quốc và cả Nga nữa... Đó sẽ phải là một cuộc đàm phán mới”.

Hiệp định TPP không còn hy vọng gì được thông qua sau khi các lãnh đạo từ khi cả hai đảng Cộng hòa và Dân chủ trong Quốc hội Mỹ tuyên bố Nhà Trắng sẽ từ bỏ TPP sau cuộc bầu cử. Nhiều người cho rằng thất bại trong việc thông qua TPP sẽ là một “thang thuốc đắng” đối với cá nhân ông Obama và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín của nước Mỹ tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

NGUYỄN TẤN tổng hợp