Mỹ thúc đẩy kế hoạch “bóp nghẹt” Iran

Mỹ tuyên bố sẽ thực hiện một kế hoạch nhằm “bóp nghẹt” Iran vào tuần tới, với việc kêu gọi đồng minh ủng hộ dự thảo nghị quyết gia hạn lệnh cấm vận vũ khí của Liên Hiệp Quốc nhằm vào Iran.

Mỹ cáo buộc Iran can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống. ẢNH MINH HỌA: AP

Kế hoạch của Mỹ được cho là có khả năng cao sẽ thất bại bởi lá phiếu phủ quyết của Nga và Trung Quốc. Mặc dù vậy, bước đi của Mỹ có thể sẽ châm ngòi cho một cuộc chiến căng thẳng mới giữa hai quốc gia này.

 Ngoại trưởng Mỹ Mike Pomeo cho biết, sẽ thúc đẩy một dự thảo nghị quyết được chờ đợi từ lâu, bất chấp sự phản đối quyết liệt của Nga và Trung Quốc.  Pompeo khẳng định bằng cách này hay cách khác, chính quyền Mỹ cũng đảm bảo lệnh cấm vận sẽ được gia hạn: “Mỹ đã tiến hành một chính sách ngoại giao kéo dài nhiều năm về vấn đề này. Bằng cách này hay cách khác, chúng ta sẽ làm điều đúng đắn và đảm bảo rằng lệnh cấm vận vũ khí nhằm vào Iran được gia hạn”.

Bất chấp sự tự tin của Ngoại trưởng Pompeo nhưng giới ngoại giao cho rằng nỗ lực của Mỹ khó có thể nhận được sự ủng hộ. Theo một số nguồn tin, dự thảo nghị quyết của Mỹ rất cứng rắn, vượt ra ngoài các quy định hiện tại của lệnh cấm bán vũ khí nhằm vào Iran. Dự thảo cũng kêu gọi gia hạn vô thời hạn lệnh cấm vận đối với Iran, sử dụng luận điệu “diều hâu” nhằm vào quốc gia Hồi giáo này.

Các đồng minh châu Âu của Mỹ lên tiếng ủng hộ việc mở rộng lệnh cấm vận vũ khí nhưng ưu tiên của họ là duy trì thỏa thuận hạt nhân 2015. Iran tuyên bố việc gia hạn lệnh cấm vận sẽ đồng nghĩa với việc thỏa thuận hạt nhân chấm dứt. Do đó, dự thảo nghị quyết của Mỹ được dự đoán thậm chí còn không nhận đủ được 9/15 phiếu ủng hộ tối thiểu tại Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc, chứ chưa cần sử dụng đến 2 lá phiếu phủ quyết của Trung Quốc và Nga.

Nếu thất bại trong nỗ lực gia hạn lệnh cấm vận vũ khí, Mỹ vẫn tuyên bố sẽ sử dụng tất cả các “công cụ sẵn có” để đối phó với Iran. Một trong số đó là kích hoạt cơ chế trong khuôn khổ thỏa thuận hạt nhân năm 2015, áp đặt trở lại các biện pháp trừng phạt Iran.

Theo đó, Mỹ vẫn là một “bên tham gia” trong thỏa thuận hạt nhân nên có thể tái áp đặt các lệnh trừng phạt nếu Iran vi phạm các điều khoản thỏa thuận. Mặc dù lập luận của Mỹ vẫn còn gây tranh cãi nhưng giới quan sát nhận định, dù lệnh cấm vận vũ khí của Liên Hiệp Quốc nhằm vào Iran được dỡ bỏ hay gia hạn, thế giới cũng sẽ chứng kiến một cuộc đối đầu căng thẳng mới giữa Mỹ và Iran trong thời gian tới. Một số nhà ngoại giao cho rằng Mỹ có thể sẽ bắt đầu quá trình áp đặt lại trừng phạt Iran kể từ cuối tháng 8-2020.

Vào thời điểm quan trọng khi Mỹ gia tăng nỗ lực gây sức ép lên Iran, chính quyền Mỹ có sự thay đổi nhân sự với Đặc phái viên Mỹ về Iran ông Brian Hook sẽ rời khỏi nhiệm sở và Đặc phái viên về Venezuela Elliott Abrams sẽ đảm nhiệm vị trí này. Ông Brian Hook là một trong những nhân vật có quyền lực cao nhất tại Bộ Ngoại giao Mỹ, đồng thời là ‘kiến trúc sư’ trong các chính sách cứng rắn của Mỹ nhằm vào Iran.

Trong một diễn biến khác, Trung tâm an ninh và phản gián quốc gia Mỹ vừa lên tiếng cáo buộc Iran nhiều khả năng đã có những hành động can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2020 để làm mất uy tín của các cơ quan dân chủ Mỹ cũng như Tổng thống Trump. Giám đốc Trung tâm an ninh và phản gián quốc gia Mỹ William Evanina cho rằng, Iran đã sử dụng các chiến thuật như truyền bá tin giả để làm mất uy tín của các cơ quan dân chủ Mỹ, đồng thời kích động gây chia rẽ nước Mỹ trước thềm cuộc bầu cử dự kiến vào tháng 11-2020 tới. Động cơ của Iran nhiều khả năng bắt nguồn từ việc Tổng thống Mỹ Trump tái đắc cử sẽ dẫn tới việc Chính phủ Mỹ tiếp tục gây sức ép với Iran trong nỗ lực kích động thay đổi hệ thống chính quyền.

NGUYỄN TẤN tổng hợp