Khởi động Brexit nhưng Anh vẫn lo

Thủ tướng Anh vừa kích hoạt Điều 50 Hiệp ước Lisbon, chính thức khởi động tiến trình đàm phán Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU) hay còn gọi là Brexit trong nỗi lo cả đối ngoại lẫn đối nội.

Thủ tướng Anh ký bức thư lịch sử. Nguồn: PA

Sau khi Thủ tướng Anh Theresa May ký vào tối 28-3, bức thư lịch sử chính thức khởi động tiến trình Brexit đã được chuyển đến trụ sở EU ở Brussels ngày 29-3.  Theo đó, nội dung của bức thư sẽ chính thức thông báo với ông Donald Tusk, Chủ tịch Hội đồng châu Âu (EC) về ý định rời EU của Anh, bằng cách kích hoạt Điều 50 của Hiệp ước Lisbon, bắt đầu quá trình đàm phán kéo dài 2 năm nhằm chấm dứt tư cách thành viên khối này của Anh. Cùng thời gian này, Thủ tướng Anh đã có các cuộc điện đàm riêng rẽ với Chủ tịch EU Tusk, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker và Thủ tướng Đức Angela Merkel. Văn phòng Thủ tướng Anh cho biết tại các cuộc điện đàm, các nhà lãnh đạo đều nhất trí rằng “một châu Âu mạnh mẽ là lợi ích của tất cả các bên và nước Anh vẫn sẽ là một đồng minh tin cậy và gần gũi”. Các nhà lãnh đạo cũng nhất trí về tầm quan trọng của việc đàm phán với tinh thần xây dựng và tích cực.

Mặc dù khởi đầu Brexit có vẻ thuận lợi nhưng tiến trình đàm phán vẫn còn lắm gian nan cả đối ngoại và đối nội. Về đối ngoại, sau 44 năm là thành viên của EU, nước Anh đã tham gia gần như trọn vẹn vào mọi thiết chế của liên minh với các điều khoản ràng buộc rất chặt chẽ, nên để có thể rút lui khỏi tất cả các ràng buộc pháp lý này một cách hợp lý là rất phức tạp. Theo đó, các thách thức dành cho London và Brussels rất nhiều, từ việc nên đàm phán “chia tay” và mối quan hệ đối tác tương lai cùng lúc hay riêng rẽ, rồi số tiền Anh sẽ phải trả để rời bỏ EU có lên đến 60 tỉ euro như phân tích hay không, đến việc Anh sẽ tham gia như thế nào vào an ninh chung châu Âu… Nhưng gai góc nhất vẫn là 2 vấn đề: Quyền tiếp cận của nước Anh vào khối thị trường chung đến mức nào và quyền tự do đi lại của công dân châu Âu vào Anh ra sao sau khi nước này ra khỏi EU. Đến thời điểm này, qua các tuyên bố thì hai bên đều không cho thấy sẽ nhượng bộ. Phía EU quả quyết sẽ không có các nhượng bộ trong vấn đề thị trường chung nếu Anh ngăn không cho công dân châu Âu tự do đi lại vào Anh.

Còn chính phủ của bà Theresa May lại khẳng định rằng Brexit là phản ánh đòi hỏi của dân chúng Anh về việc cần thiết lập lại các đường biên giới và kiểm soát chặt việc nhập cảnh vào Anh. Vì các tuyên bố qua lại không nhượng bộ này mà phía Anh đã chủ trương sẵn sàng để “Brexit cứng”, tức là một sự chia tay hoàn toàn với EU.

Về đối nội, việc Scotland tổ chức cuộc trưng cầu dân ý lần hai về độc lập khỏi Vương quốc Anh đang làm đau đầu Chính phủ Anh. Trên thực tế thì bà Theresa May chưa phản đối toàn bộ các yêu sách từ phía lãnh đạo Scotland nhưng trước mắt thì nữ Thủ tướng Anh cự tuyệt đòi hỏi việc tổ chức trưng cầu dân ý của Scotland trước tháng 3-2019. Dự kiến, tháng 3-2019, Brexit sẽ hoàn tất và theo bà Theresa May thì việc Scotland đòi trưng cầu dân ý trước đó sẽ làm suy yếu vị thế đàm phán của Anh với Brussels và sẽ khiến London chịu thiệt thòi. Hiện nay, một trong những ưu tiên lớn nhất của chính phủ bà Theresa May là giữ được sự toàn vẹn nước Anh trong bối cảnh không chỉ Scotland mà cả Bắc Ireland cũng công khai bày tỏ bất đồng với London do đa số người dân hai xứ này đã bỏ phiếu lựa chọn ở lại với EU trong cuộc trưng cầu dân ý Brexit vào tháng 6-2016.

Như vậy, việc Brexit về mặt lý thuyết là chắc chắn sẽ diễn ra, tuy nhiên có suôn sẻ hay không còn tùy thuộc vào các cuộc đàm phán giữa Anh với các nước EU trong thời gian tới.

HN tổng hợp