Chuyện chưa kể về thanh niên xung phong ngày ấy...

Tròn 48 năm đất nước thống nhất, những chàng trai, cô gái TNXP trẻ trung ngày nào giờ tóc đã bạc, da điểm đồi mồi nhưng những ký ức hào hùng về quãng thời gian dành trọn thanh xuân cho Tổ quốc vẫn còn in sâu trong trí nhớ.

Bà Chín Nghệ luôn tự hào vì tuổi trẻ một thời sôi nổi tham gia TNXP.

Sẵn sàng hy sinh

Nhớ về những ngày tháng hào hùng ấy, với bà Lê Thị Nghệ (Chín Nghệ), cựu thanh niên xung phong (TNXP), hiện ở ấp 1, xã Vị Tân, thành phố Vị Thanh là ký ức hào hùng của tuổi trẻ.

Bà Chín Nghệ cho biết: “Lớn tuổi rồi, cũng quên nhiều chuyện lắm, nhưng những chuyện về một thời máu lửa, về những ngày tham gia TNXP thì tôi nhớ rất rõ”. Mân mê bộ quần áo được Hội Cựu TNXP tỉnh tặng, người nữ TNXP năm nào như sống lại với những kỷ niệm ngày đầu tham gia chống giặc. Quê bà Chín Nghệ, ở xã Vĩnh Viễn (nay là thị trấn Vĩnh Viễn), huyện Long Mỹ, sau khi lập gia đình, bà mới theo chồng về sinh sống ở ấp 1, xã Vị Tân. Theo bà Chín Nghệ, thời điểm những năm 1967, 1968 chỉ cần nghe những bài hát kêu gọi thanh niên lên đường nhập ngũ là thanh niên trong xã hăng hái, nô nức tham gia. “Năm 1968, tôi tham gia TNXP, lúc đó mới 17 tuổi. Ngoài tôi, hàng chục anh chị em thanh niên trong xã cũng tham gia. Ai nấy hăng hái vô cùng, chỉ muốn đi nhanh đến nơi để phục vụ tiền tuyến”, bà Chín Nghệ nhớ lại.

Khi ấy, bà được giao nhiệm vụ cứu thương ở lộ Vòng Cung. Vào chiến trường, bà được đơn vị cho học khóa cứu thương cấp tốc trong thời gian 15 ngày. Trong thời gian này, bà cố gắng học để biết các loại thuốc, cách băng bó, tiêm, sơ cứu vết thương… Trong mưa bom bão đạn, mỗi ngày có rất nhiều chiến sĩ cách mạng bị thương và bà luôn làm tốt nhiệm vụ cứu thương bộ đội. Bà Chín Nghệ chia sẻ: “Chúng tôi ngoài cứu thương, còn đưa những đồng chí hy sinh đi chôn. Tôi nhớ trận Vàm Bi, quân ta và địch thương vong rất nhiều, lúc đó, tụi tôi đi mò dưới sông kiếm xác bộ đội để đi chôn”.

Chiến trường mỗi lúc thêm ác liệt và tại lộ Vòng Cung, quân giặc sẵn sàng nã đạn bất cứ nơi đâu nghi có bộ đội của ta. Lương thực thiếu thốn, những TNXP như bà Chín Nghệ phải ăn rau, ăn chuối thay cơm là chuyện thường. Mọi thứ lúc đó dẫu rất khó khăn nhưng tinh thần tự giác, lòng yêu nước, nhiệt huyết tuổi trẻ, tình đồng chí luôn tràn đầy. “Sự sống và cái chết chỉ trong gang tấc nhưng chúng tôi không sợ, chỉ mong cống hiến sức mình cho Tổ quốc”, bà Chín Nghệ bộc bạch.

Chiến dịch Mậu Thân kết thúc, bà chuyển sang Đội tuyên truyền xung phong tỉnh Cần Thơ, với nhiệm vụ kêu gọi binh sĩ quay về đường chính nghĩa, cùng nhân dân chống Mỹ cứu nước. Trong những lần tuyên truyền ấy, không ít lần bà và đồng đội đối mặt với chuyện sinh tử, nhưng lòng bà luôn nghĩ về ngày toàn thắng của dân tộc. Năm 1973, trong một lần đi mua thuốc cho bộ đội, bà bị địch bắt, sau 1,5 năm giam cầm, chịu biết bao trận tra tấn dã man của quân thù, bà đã được thả tự do. Ra tù, bà tiếp tục phục vụ cho cách mạng.

Với nhiều đóng góp cho cách mạng, bà Chín Nghệ vinh dự được tặng thưởng Huân chương Kháng chiến hạng Ba, Huân chương Chiến sĩ giải phóng hạng Ba. Năm nay, bà Chín Nghệ đã 72 tuổi, cuộc sống dù không dư dả nhưng vui vầy bên con cháu. Lâu lâu được tham dự các buổi họp mặt kỷ niệm do tỉnh và thành phố Vị Thanh tổ chức, bà có cơ hội gặp lại những đồng chí, đồng đội từng cùng “ăn cơm nắm, ngủ hầm” của một thời tuổi trẻ hiên ngang, bất khuất. Với bà, đó là niềm vui của tuổi xế chiều…

Tự hào là chiến sĩ thanh niên xung phong

Cùng với bà Chín Nghệ, ông Đỗ Văn Thành (Ba Thành), ở ấp 1, xã Vĩnh Thuận Đông, huyện Long Mỹ cũng là một trong những TNXP anh dũng thời chiến.

Năm 1965, ông Ba Thành tham gia du kích địa phương. Đến năm 1967, khi 18 tuổi, ông tham gia TNXP ở Đại đội 3 Tiểu đoàn Tây Đô hoạt động ở tuyến đường 1C để vận chuyển vũ khí, súng đạn từ Campuchia về chiến trường Tây Nam bộ. “Tôi nhớ đợt Tổng tấn công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, để vận chuyển vũ khí, đại đội của tôi đã đi 9, 10 ngày đêm xuyên suốt. Buổi sáng chúng tôi vào rừng để trốn máy bay, tối thì tải đạn. Mỗi người vác 40-60 ký vũ khí, dù vất vả nhưng ai nấy đều không sờn lòng, quyết một lòng vì Tổ quốc”, ông Ba Thành cho biết.

Sau chiến dịch Tết Mậu Thân, quân địch ra sức càn quét, lúc đó đơn vị của ông phải chạy lên đồi Tức Dụp (tỉnh An Giang) để tránh. Ông Ba Thành hồi tưởng: “Quân địch phản công dữ dội, cán bộ, chiến sĩ phải nhịn đói, nhịn khát vì thiếu lương thực. Cả 10 người nhưng nấu nồi cháo chỉ có một chén gạo, mọi người húp nước cháo loãng cho đỡ đói. Đâu chỉ bấy nhiêu, lúc đó mọi người bị bệnh sốt rét ác tính, nhưng vì không có thuốc nên đồng đội bị bệnh chết, tôi cũng bị bệnh nặng lắm, tóc rụng hết. Dù gian lao, nguy hiểm nhưng chúng tôi luôn tự hào khi tham gia TNXP”.

Năm 1970, ông về địa phương công tác đoàn ở xã Vĩnh Thuận Đông, giữ chức Phó Bí thư Đoàn Thanh niên xã và Bí thư Chi bộ ấp 1, lúc này ông mới 21 tuổi. Từ đó đến nay, ông kinh qua nhiều vị trí công tác như tổ trưởng tổ nông nghiệp ấp, trưởng ban nhân dân ấp, chi hội trưởng cựu chiến binh ấp… Ở lĩnh vực nào ông cũng đều cố gắng thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Ngoài công tác địa phương, ông cố gắng lao động sản xuất, cùng vợ lo cho các con khôn lớn. Ông luôn tâm niệm một điều là dù làm gì, ở đâu, phải thật xứng đáng với truyền thống cách mạng và phẩm chất của người TNXP.

Hiện nay, với vai trò là Chi hội trưởng Chi hội cựu chiến binh ấp 1, ông Ba Thành luôn gương mẫu, đi đầu trong các hoạt động tại địa phương. Khi thì tham gia giặm vá lộ giao thông nông thôn, lúc trồng cây xanh. Ông luôn tìm cách để giúp đỡ, hỗ trợ những đồng đội còn gặp khó khăn trong cuộc sống. “Mỗi khi nghe có hội viên cựu chiến binh hoặc cựu TNXP gặp khó khăn, tôi sẽ đến tìm hiểu, rồi từ đó đề xuất cấp trên có hướng giúp đỡ, hỗ trợ”, ông Ba Thành cho biết.

Với ông Ba Thành, bà Chín Nghệ và nhiều cô, chú TNXP khác ai cũng tự hào vì tuổi trẻ đã tham gia lực lượng TNXP thời chiến, còn thời bình những cựu TNXP ngày ấy tiếp tục đóng góp công sức, trí tuệ xây dựng quê hương, đất nước, làm gương và giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ...

Bài, ảnh: BÍCH CHÂU