Quân và dân tỉnh Hậu Giang: Đánh địch vi phạm Hiệp định Paris năm 1973

Sau những thất bại nặng nề về quân sự trên chiến trường miền Nam Việt Nam và chiến tranh phá hoại miền Bắc, cùng với những tác động từ phong trào phản đối chiến tranh của nhân dân Mỹ và nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới, buộc đế quốc Mỹ và chính quyền Sài Gòn (CQSG) phải ký kết Hiệp định Paris (27-1-1973). Tuy nhiên, với âm mưu chia cắt lâu dài nước ta, đế quốc Mỹ tăng cường viện trợ cho CQSG củng cố, phát triển lực lượng quân đội, tăng cường dự trữ vật chất, trang thiết bị phục vụ chiến tranh để phá hoại Hiệp định Paris.

Lực lượng của ta đánh chìm tàu giặc trên kênh xáng Lái Hiếu, xã Phương Bình, huyện Phụng Hiệp lúc 6 giờ 30 phút ngày 21/12/1973.

Được sự hậu thuẫn của đế quốc Mỹ, quân đội Sài Gòn (QĐSG) gấp rút triển khai thực hiện kế hoạch “tràn ngập lãnh thổ” trên toàn chiến trường miền Nam, nhằm lấn đất, giành dân, chiếm vùng giải phóng của ta đã giành được trong cuộc Tiến công chiến lược mùa hè năm 1972.

Tại Hậu Giang, ngay khi Hiệp định Paris có hiệu lực (28-1-1973), địch đã đưa quân tiến hành cắm cờ lấn đất, giành dân trên toàn địa bàn tỉnh. Tên Đại tá Hồ Ngọc Cẩn, Tỉnh trưởng Chương Thiện tuyên bố: “Ở đâu có Hiệp định Paris, có hòa bình chứ ở Chương Thiện không có Hiệp định Paris, không có hòa bình”.

Tiểu khu Chương Thiện sử dụng đại đội biệt kích của Tiểu đoàn Bảo an 406 và đại đội trinh sát của Trung đoàn 31 địch hành quân vào khu vực ấp Nàng Chăng, phường II, thị xã Vị Thanh tiến hành cắm cờ, lấn đất, giành dân. Đội biệt động thị xã phối hợp với đơn vị K51 (thuộc Đoàn 6 Pháo binh) nổ súng đánh trả quyết liệt. Trận đánh kéo dài từ sáng đến chiều, địch mở 7 đợt tiến công vào tuyến phòng ngự của ta nhưng đều bị cán bộ, chiến sĩ Đội biệt động thị xã đánh bại, ta tiêu diệt 45 tên và làm bị thương 26 tên địch.

Cùng thời gian trên, lực lượng thuộc Sư đoàn 9 địch và lính thủy đánh bộ càn quét vào khu vực kênh xáng Lái Hiếu (thuộc các xã: Hòa Mỹ và Phương Bình, huyện Phụng Hiệp) và tiến hành đóng thêm đồn bót.

Trên địa bàn huyện Long Mỹ, địch tiến hành bắt lính, đôn quân, phát triển lực lượng bảo an, dân vệ, phòng vệ dân sự lên đến 6.350 tên, đưa 11 đoàn bình định gồm 360 tên, đóng 83 đồn bót. Trung đoàn 31 địch và 3 tiểu đoàn bảo an kết hợp với lực lượng của 2 chi khu Đức Long và Long Mỹ tiến hành lấn đất, giành dân và đánh phá lực lượng cách mạng, kết hợp vơ vét lúa gạo trong nhân dân.

Trên địa bàn huyện Châu Thành, địch huy động 10 tiểu đoàn đánh phá vào các xã: Đông Phước, Phú Hữu, Tân Hòa và Thạnh Xuân, lấn chiếm thêm 68 điểm. Ngoài ra, địch sử dụng các tiểu đoàn bảo an 218, 270, 407 và 535 phối hợp với lực lượng dân vệ thường xuyên càn quét, đánh phá.

Ngày 20-2-1973, Tỉnh ủy tổ chức Hội nghị Ban Chấp hành mở rộng để đánh giá tình hình (từ tháng 4-1972 đến tháng 2-1973) và xác định phương hướng nhiệm vụ 6 tháng đầu năm 1973. Hội nghị thống nhất đề ra chủ trương: “Phải nhanh chóng chuyển thế, chuyển lực tiến lên giành quyền làm chủ đại bộ phận nông thôn, nhất là trong vùng kềm mới, nơi đông dân cư, khẩn trương xây dựng lực lượng chính trị, vũ trang…”.

Thực hiện chủ trương của Tỉnh ủy, lực lượng vũ trang (LLVT) tỉnh đẩy mạnh hoạt động đánh địch ở các địa bàn trọng yếu như: Tuyến kênh xáng Búng Tàu, vùng ven Quốc lộ 4, Liên tỉnh lộ 31 (huyện Phụng Hiệp), tuyến kênh xáng Lái Hiếu, Trà Ban Nhỏ (huyện Long Mỹ), tuyến kênh xáng Cái Côn (huyện Châu Thành),... tiêu hao, tiêu diệt và làm tan rã nhiều sinh lực địch, giải phóng 11 ấp và tuyến kênh xáng Lái Hiếu dài 20km, giải phóng hoàn toàn xã Phương Bình, đưa hàng ngàn gia đình trở về ruộng, vườn cũ sinh sống.

Ngày 20-3-1973, Bộ Tư lệnh Quân đoàn IV - Quân khu 4 địch họp và đề ra kế hoạch bình định trong năm 1973 ở đồng bằng sông Cửu Long. Trong kế hoạch bình định Bước 1 của quân địch ở Chương Thiện, huyện Long Mỹ được chúng chọn làm trọng điểm đánh phá và thị xã Vị Thanh là căn cứ xuất phát hành quân. Địch huy động 4 tiểu đoàn (Sư đoàn 21), lực lượng bảo an và Thiết đoàn 9 đánh vào tuyến kênh Mười Ba (xã Vĩnh Viễn) và kênh xáng Lái Hiếu (huyện Phụng Hiệp). Tuy nhiên, các cánh quân này bị bộ đội địa phương các huyện, du kích các xã và bộ đội chủ lực Quân khu 9 chặn đánh quyết liệt, gây cho chúng nhiều thiệt hại. Tại huyện Châu Thành, Tiểu đoàn Tây Đô I và du kích xã Phú Hữu đánh bại cuộc hành quân càn quét của 2 Tiểu đoàn Bảo an 416 và 477 tiểu khu Phong Dinh vào khu vực Đường Gỗ và Bàu Kè (xã Phú Hữu), tiêu diệt 1 đại đội, làm bị thương 39 tên địch. Tiểu đoàn Tây Đô III đánh chiếm các đồn bót ở khu vực Vĩnh Tường (huyện Long Mỹ).

LLVT thị xã Vị Thanh đẩy mạnh hoạt động ở vùng ven và nội ô thị xã gây cho địch nhiều thiệt hại. Tiêu biểu, đêm 18-3-1973, lực lượng biệt động phối hợp cơ sở nội tuyến tập kích đồn Cái Sình, tiêu diệt 9 tên phòng vệ dân sự, bắt sống 2 tên, thu 24 khẩu súng. Ngày 05-5-1973, lực lượng biệt động phục kích tại cánh đồng Nàng Chăng, tiêu diệt 33 tên, bắt sống 2 tên, thu 2 máy PRC25 và 15 khẩu súng.

Song song với đòn tiến công quân sự, phong trào đấu tranh chính trị, binh vận của quần chúng diễn ra sôi nổi, quyết liệt ở nhiều nơi. Quần chúng đấu tranh với địch đòi tự do đi lại, đòi trở về quê cũ sinh sống, không được phép càn quét, bắn phá bừa bãi vào vùng nông thôn,… Kết hợp tuyên truyền Chính sách 10 điểm của Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam cho gia đình binh sĩ, qua đó giúp cho họ thấy được âm mưu, ý đồ của địch muốn kéo dài chiến tranh, gây đau thương mất mát cho nhân dân, kêu gọi được nhiều binh sĩ rã ngũ trở về với gia đình, buộc địch phải phân tán lực lượng ra đối phó, không thực hiện được kế hoạch bình định đã đề ra.

Ngày 05-6-1973, Bộ Tư lệnh Quân đoàn IV - Quân khu 4 địch triển khai kế hoạch bình định Bước 2. Địch điều Liên đoàn 4 Biệt động quân về tỉnh Chương Thiện, nâng tổng số lực lượng QĐSG lên tương đương 48 tiểu đoàn. Hướng tiến công chủ yếu được xác định là tuyến sông Bà Lớn và khu vực Ba Hồ, hướng thứ yếu ở Đông Bắc Long Mỹ (địa bàn 2 huyện Phụng Hiệp và Long Mỹ). Trên tuyến kênh xáng Lái Hiếu, địch sử dụng lực lượng của Trung đoàn 16, một số tiểu đoàn bảo an được sự yểm trợ của hỏa lực pháo binh và xe thiết giáp đánh phá vào vùng giải phóng. Tuy nhiên, quân địch bị các trung đoàn 1, 2, 10 và 20 của Quân khu 9 chặn đánh và chịu nhiều tổn thất.

Phối hợp chiến trường, LLVT tỉnh mở đợt cao điểm tiến công vào các mục tiêu quan trọng của địch (diễn ra từ ngày 5 đến 15-6-1973), buộc chúng phải phân tán lực lượng ra đối phó, không cho địch tập trung lực lượng trên hướng chính Long Mỹ - Phụng Hiệp.

Các tiểu đoàn Tây Đô của tỉnh đẩy mạnh hoạt động tiến công địch ở các vùng xung yếu, hỗ trợ đắc lực cho bộ đội địa phương, lực lượng du kích và quần chúng nổi dậy tiêu diệt đồn bót, giành quyền làm chủ ở nhiều nơi. Trong đó, tiêu biểu là bộ đội địa phương huyện Phụng Hiệp đã đánh thiệt hại nặng các đại đội bảo an của chi khu Phụng Hiệp, du kích xã Hòa Mỹ bức rứt 5 đồn bót và diệt đồn Phủ Thuật, du kích xã Đông Phú (huyện Châu Thành) tiêu diệt và làm bị thương 30 tên địch thuộc Tiểu đoàn Bảo an 407 tại Bảy Ca… Du kích xã Vĩnh Viễn phối hợp với bộ đội chủ lực Quân khu 9 tập kích vào Sở Chỉ huy hành quân của Trung đoàn 31 địch tại kênh Mười Ba, diệt 70 tên, bắn rơi 1 máy bay trực thăng, bắn cháy 4 xe thiết giáp M-113; du kích xã Long Bình phối hợp với Tiểu đoàn 309 tiêu diệt 1 tiểu đoàn bảo an địch lấn chiếm vào rạch Cái Cao… Kết thúc đợt cao điểm, lực lượng vũ trang tỉnh đánh bại 24 cuộc hành quân càn quét của địch, tiêu diệt 684 tên địch, bắn rơi và làm hư hỏng 2 chiếc trực thăng, bắn cháy 6 xe M-113, phá hủy 3 khẩu pháo 105mm, thu 61 khẩu súng.

Tháng 7-1973, địch huy động lực lượng gồm 67 tiểu đoàn, 4 giang đoàn, 6 chi đoàn xe thiết giáp mở cuộc hành quân quy mô lớn vào khu vực Ba Hồ và Lái Hiếu. LLVT tỉnh phối hợp với các đơn vị chủ lực Quân khu 9 nổ súng đánh trả quyết liệt, bẻ gãy cuộc hành quân của địch.

Ngày 3-9-1973, Bộ Tư lệnh Quân đoàn IV - Quân khu 4 địch điều chỉnh kế hoạch “Hoàn thành lấn chiếm Chương Thiện, cô lập, phong tỏa U Minh”. Trước mắt, địch tập trung lấn chiếm khu vực Ba Hồ (huyện Giồng Riềng), Lái Hiếu (huyện Phụng Hiệp), sau đó chuyển sang hướng Tây Nam Long Mỹ.

LLVT tỉnh phối hợp bộ đội chủ lực Quân khu 9 tiến công tiêu diệt 4 đồn bót trên địa bàn xã Vĩnh Thuận Đông, buộc địch phải điều Trung đoàn 15 (Sư đoàn 9) về bảo vệ chi khu Long Mỹ. Ta tập kích tiêu diệt 1 chi đoàn xe thiết giáp M-113, đánh thiệt hại 2 chi đoàn khác, phá hủy 22 xe M-113 ở tuyến sông Cái Bé. Đồng thời, ta tiến công mở tuyến La Bách (huyện Phụng Hiệp) buộc địch phải căng đội hình ra đối phó, không thực hiện được kế hoạch lấn chiếm Tây Nam Long Mỹ.

Tháng 11-1973, địch điều thêm lực lượng tăng cường cho chiến trường Chương Thiện, nâng tổng số quân lên tương đương 75 tiểu đoàn, chuẩn bị cuộc hành quân lớn vào U Minh. Hướng tiến công chủ yếu được xác định là các xã Lương Tâm và Vĩnh Viễn (huyện Long Mỹ).

Để đối phó với cuộc hành quân vào U Minh của địch, ngày 6-11-1973, Thường vụ Quân khu ủy và Bộ Tư lệnh Quân khu 9 tổ chức cuộc họp, đề ra chủ trương: “Phát huy thế chủ động và tư tưởng tiến công, kiên quyết bẻ gãy cuộc hành quân tháng 11-1973 của địch,…”.

Đêm 10 rạng ngày 11-11-1973, các đơn vị chủ lực quân khu đồng loạt nổ súng tiêu diệt các căn cứ của địch tại Xẻo Rô, Hỏa Lựu, Vĩnh Thuận, Ngan Dừa, Ngã Năm,... gây cho chúng nhiều thiệt hại.

Phối hợp với chiến trường chung, LLVT tỉnh đẩy mạnh hoạt động tiến công vào các đồn bót địch đóng trên địa bàn, buộc địch phải phân tán lực lượng ra đối phó, tạo điều kiện thuận lợi để bộ đội chủ lực Quân khu 9 đánh bại cuộc hành quân lấn chiếm của địch ở hướng chủ yếu.

Tại thị xã Vị Thanh, lực lượng biệt động và du kích nổ súng tiến công bọn dân vệ và bảo an đóng trong các đồn bót ở vùng ven, gây cho chúng nhiều tổn thất. Tại Phụng Hiệp, LLVT huyện phối hợp với Trung đoàn 1 chặn đánh Tiểu đoàn Bảo an 429 tại Đường Gỗ (xã Thạnh Hòa), Tiểu đoàn Bảo an 416 ở Phó Đường (xã Hiệp Hưng), tiêu diệt 1 tiểu đoàn địch tại La Bách (xã Hòa Mỹ), tiêu diệt Tiểu đoàn Bảo an 418 ở Cái Sơn (xã Phương Bình), bức rút, bức hàng nhiều đồn bót địch, giải phóng phần lớn vùng nông thôn.

Tại huyện Long Mỹ, LLVT huyện phối hợp Trung đoàn 10 đánh bại cuộc hành quân tái chiếm các đồn bót trên địa bàn xã Vĩnh Thuận Đông. Tiểu đoàn Tây Đô III đẩy mạnh hoạt động tiến công địch tại khu vực: Vĩnh Tường, Vịnh Chèo và tuyến kênh xáng Xà No... giải phóng tuyến dài 20km dọc kênh Nước Đục, làm chủ nhiều đồn bót trên tuyến kênh xáng Xà No.

Tại huyện Châu Thành, bộ đội địa phương phối hợp du kích xã Đông Phú tập kích lực lượng phòng vệ dân sự tại Vàm Bến Bạ, tiêu diệt 2 tên, bắt sống 7 tên địch (trong đó có tên liên toán trưởng), giải tán 30 dân vệ, thu 21 khẩu súng. Du kích xã Phú Hữu bao vây bức rút 3 đồn Đường Gỗ, Cái Muồng và Vàm Kinh, tiêu diệt 100 tên địch, thu 38 khẩu súng; tập kích tiêu diệt 2 trung đội địch đang co cụm tại kênh Nhỏ Cụt.

Lúc này, quân và dân các tỉnh miền Tây Nam bộ với phong trào ba mũi giáp công (quân sự, chính trị và binh vận) đồng loạt tiến công vào các đồn bót của địch, buộc chúng phải căng kéo lực lượng đi đối phó khắp nơi trên chiến trường miền Nam, rút bớt lực lượng ra khỏi trọng điểm Chương Thiện.

Qua gần 1 năm chiến đấu liên tục với quân địch, quân và dân Hậu Giang đã phối hợp nhịp nhàng với bộ đội chủ lực Quân khu 9 đứng chân trên địa bàn và lực lượng vũ trang, nhân dân các tỉnh miền Tây Nam bộ bẻ gãy các đợt hành quân bình định, lấn chiếm của quân địch trên chiến trường trọng điểm Chương Thiện, bảo vệ vững chắc vùng giải phóng.

LÂM VĂN MINH