Đòi hỏi của thực tiễn cần sớm sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân

Thảo luận để pháp luật kịp thời điều chỉnh các quan hệ xã hội tại kỳ họp Quốc hội giữa năm, đại biểu đề xuất cần sớm sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân.

Theo quy định của Luật, mức giảm trừ gia cảnh với người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng và với mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng. Mức giảm trừ gia cảnh, nhất là mức giảm trừ đối với người phụ thuộc hiện đã lạc hậu và không còn phù hợp với thực tế cuộc sống.

Kỳ họp giữa năm 2024 của Quốc hội.

Sự cần thiết phải sửa đổi Luật

Đại biểu Quốc hội nêu ý kiến: Chính phủ cần sớm trình Quốc hội sửa đổi Luật này vào cuối tháng 10 năm nay và thông qua vào tháng 5-2025, mà không chờ 2 năm nữa (đến 2026) mới thông qua như đề xuất.

Phân tích các khía cạnh của vấn đề, đại biểu cho rằng, mức giảm trừ đối với người phụ thuộc 4,4 triệu đồng/tháng không còn phù hợp với thực tế, nhất là ở những thành phố lớn, đang gây thiệt thòi cho người nộp thuế.

Bởi mức giảm trừ trên thực hiện, duy trì từ năm 2020, trong khi gần 5 năm qua rất nhiều hàng hóa, dịch vụ thiết yếu tăng, thậm chí có hàng hóa, dịch vụ thiết yếu tăng… nhanh hơn tăng thu nhập.

Đại biểu dẫn chứng: Theo Tổng cục Thống kê, so với năm 2020, giá dịch vụ giáo dục tăng 17%, giá lương thực tăng 27%, đặc biệt giá xăng tăng tới 105%...

Do vậy, mức giảm trừ gia cảnh như hiện nay là “chưa thực sự phản ánh đúng mức chi tiêu cơ bản của gia đình và các cá nhân cũng như thực tế cuộc sống”.

“Nếu phải chờ thêm 2 năm nữa mới thông qua Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) như đề xuất, thì rất nhiều người dân sẽ trong cảnh phải “thắt lưng buộc bụng nhưng vẫn thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân”, đại biểu nói thêm.

Ở góc độ khác, đại biểu nêu, đó là sự bất hợp lý trong tính theo rổ hàng hóa CPI.

Cụ thể, Điều 19, Luật Thuế thu nhập cá nhân, khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20% thì Chính phủ sẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh. Tại họp báo thường kỳ tháng 3, đại diện Bộ Tài chính cho biết chưa đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh vì biến động CPI chưa đến 20%. Nhiều chuyên gia và cử tri cho rằng, Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành lấy tiêu chí là biến động CPI trên 20%, tức là phải dựa trên rổ hàng hóa gồm 752 mặt hàng, là bất hợp lý.

Trong khi đó, các mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng trực tiếp đến chi tiêu của người dân chỉ khoảng trên 20 mặt hàng, vì thế việc chờ tính mức trung bình mức giá của 752 mặt hàng sẽ rất lâu mới được điều chỉnh gia cảnh, thậm chí 6-7 năm.

Đại biểu nhấn mạnh: Đây là khoảng thời gian quá dài, sẽ không phản ánh kịp thời những biến động trong chi tiêu của người dân và các hộ gia đình, do vậy sẽ gây thiệt thòi cho người dân.

Bên cạnh đó, quy định mức giảm trừ gia cảnh hiện cũng chưa phù hợp với điều kiện của quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp như Việt Nam với phần lớn thu nhập của người dân sẽ dành cho hàng hóa, dịch vụ thiết yếu.

Đại biểu ví dụ, thu nhập 10 triệu đồng/tháng, thì chi cho hàng hóa, dịch vụ thiết yếu chiếm đến 70%. Khảo sát của các chuyên gia Trường Đại học Kinh tế quốc dân cho thấy, đối với những quốc gia người dân có thu nhập cao tương đương khoảng 100 triệu đồng/tháng, thì chi cho hàng hóa, dịch vụ thiết yếu chỉ chiếm 30-40%.

Do đó, quy định về mức giảm trừ gia cảnh hiện sẽ “ảnh hưởng trực tiếp đến chi cho nhu cầu thiết yếu của người dân.

Tiếp tục bảo vệ quan điểm cần sớm sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân, đại biểu đề cập ngày 1-7 tới đây sẽ thực hiện chính sách cải cách tiền lương và dự kiến mức lương bình quân chung của cán bộ, công chức, viên chức sẽ tăng khá.

Lương tăng nhưng mức thuế thu nhập cá nhân và giảm trừ gia cảnh chưa được điều chỉnh kịp thời sẽ “gây âu lo cho người lao động”, vì “lương tăng đồng nghĩa với việc thu nhập tính thuế sẽ tăng”. Vì vậy, “việc không điều chỉnh kịp thời sẽ cũng ảnh hưởng trực tiếp đến ý nghĩa của chính sách cải cách tiền lương”.

Nếu Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định, sẽ chấp hành

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, hiện nay, với những người có thu nhập có một người phụ thuộc thì mức thu nhập 17 triệu đồng/tháng trở lên mới phải nộp thuế thu nhập và nếu có 2 người phụ thuộc, thì phải có thu nhập trên 22 triệu đồng/tháng mới phải nộp thuế.

Bộ trưởng lý giải về việc chưa trình việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là bởi, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, thì thu nhập bình quân hiện nay là 4,96 triệu đồng. Như vậy, “mức giảm trừ để nộp thuế là 11 triệu đồng đã cao hơn mức thu nhập bình quân 2,2 lần, trong khi trên thế giới là dưới một lần”.

Theo Bộ trưởng, số liệu của Tổng cục Thống kê cũng cho thấy, CPI của năm 2023 tăng 3,25% so với năm trước, năm 2022 tăng 3,15% và năm 2021 tăng 1,84%… Trong khi đó theo quy định hiện hành thì phải trên 20% mới thực hiện tăng giảm trừ gia cảnh. “Điều này có nghĩa là Bộ Tài chính đang thực hiện đúng luật”, ông Hồ Đức Phớc khẳng định.

Về công tác lập pháp, Bộ trưởng thông tin, theo Chương trình, dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến vào tháng 10-2025 và thông qua vào tháng 5-2026. Nhưng, “nếu Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định cuối năm nay sẽ làm ngay và đến tháng 5-2025 thông qua, thì chúng tôi chấp hành”.

Nhấn mạnh điều này, Bộ trưởng cũng cho biết, khi tính đến phương án xây dựng Luật sẽ xin ý kiến của đại biểu Quốc hội và Nhân dân để có được quy định phù hợp; đồng thời, có nên quy định khi CPI vượt từ 20% trở lên mới điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh hay không, thì “lúc đấy sẽ bàn”.

T.T tổng hợp