Nhiệt độ toàn cầu tạm vượt “mốc tử thần” 1,5 độ C

Mốc nhiệt độ bị cảnh báo là có thể gây ra hỗn loạn khí hậu cực kỳ nguy hiểm cho hành tinh đã bị vượt qua trong những ngày đầu tháng 6, theo Dịch vụ Biến đổi Khí hậu Copernicus của EU.

Nhiệt độ ở thủ đô Bangkok, Thái Lan đạt mức 45,4 độ C hôm 21-4. Ảnh: Reuters

1,5 độ C chính là ngưỡng quan trọng mà Hiệp định Khí hậu Paris năm 2015 đề cập, được các quốc gia cam kết nỗ lực ngăn chặn.

Bà Samantha Burgess, Phó Giám đốc Chương trình Copernicus (bao gồm 6 dịch vụ trong đó có Dịch vụ Biến đổi Khí hậu Copernicus), cho biết điều này chỉ là tạm thời, do đó không có nghĩa chúng ta đã vi phạm giới hạn của thỏa thuận tại Paris. Sự vi phạm thật sự đòi hỏi hiện tượng kéo dài hơn nhiều, chẳng hạn vài thập kỷ thay vì vài tuần.

Tuy nhiên, 11 ngày vượt ngưỡng 1,5 độ C đủ cho thấy tầm quan trọng của việc các nhà khoa học phải theo dõi chặt chẽ sức khỏe của hành tinh. Các đợt tăng đột biến của nhiệt độ làm vượt ngưỡng 1,5 độ C thường xảy ra rất ngắn vào mùa đông hoặc mùa xuân ở Bắc bán cầu.

Hiện tượng đặc biệt gây lo lắng vì cũng đầu tháng 6, Cơ quan Quản lý khí quyển và đại dương Mỹ (NOAA) vừa tuyên bố El Nino đã đến, thay thế cho La Nina trong 3 năm qua.

El Nino và La Nina là 2 “pha” nóng - lạnh của mô hình khí hậu El Nino - Dao động phương Nam (ENSO). Thế giới vẫn nóng lên bất chấp tác dụng làm mát của La Nina trong 3 năm qua, nên El Nino - với tác dụng làm nóng hành tinh - có thể gây ra một tác động kép nguy hại.

Nhà nghiên cứu Stefan Rahmstorf thuộc Viện nghiên cứu tác động khí hậu Potsdam (Đức) cho biết dữ liệu từ Copernicus “là một lời nhắc nhở về việc chúng ta đang ở gần giới hạn nóng lên toàn cầu 1,5 độ C như thế nào”. Theo ông, vượt giới hạn đó sẽ đem lại rủi ro lớn đối với nhân loại cũng như sự bất ổn khí hậu và tổn thất hệ sinh thái.

Trước đó, nhiều nhà khoa học đã cảnh báo vượt ngưỡng 1,5 độ C có thể đem tới cái gọi là “hỗn loạn khí hậu”, với những đợt thời tiết khắc nghiệt không còn tuân theo quy luật của các mùa, khó lòng dự đoán trước và dẫn đến nhiều thảm họa sinh thái.

Ông Wilfran Moufouma Okia, chuyên gia của WMO, cho biết hiện vẫn chưa có ước tính nào về mức nhiệt độ tăng thêm mà hiện tượng El Nino sắp tới có thể gây ra. Ngoài ra, hiện chưa dự đoán được cường độ và thời gian kéo dài của hiện tượng này. Tuy nhiên, ông Okia cảnh báo El Nino sẽ thúc đẩy nhiệt độ toàn cầu gia tăng.

Năm 2016 là năm nóng nhất từng được ghi nhận, trùng hợp với hoạt động mạnh của hiện tượng El Nino. Dù vậy, biến đổi khí hậu cũng góp phần dẫn đến nắng nóng khắc nghiệt ngay cả trong những năm không có hiện tượng này.

Cảnh báo trên của WMO càng thêm có cơ sở sau khi dữ liệu của Cơ quan Quản lý khí quyển và đại dương Mỹ (NOAA) cho thấy nhiệt độ trung bình của bề mặt đại dương đạt mức cao kỷ lục trong tháng 4. Cụ thể, theo tờ The Straits Times, con số này đạt 21,1 độ C vào đầu tháng rồi, cao hơn kỷ lục 21 độ C năm 2016 - năm có hiện tượng El Nino.

Một số nhà khoa học hiện thấy khó hiểu, cũng như lo ngại về hiện tượng đại dương ấm lên nhanh chóng trong những tuần gần đây.

“Đây có thể là hiện tượng cực đoan ngắn hạn hoặc có thể mở đầu của điều gì đó nghiêm trọng hơn rất nhiều”, ông Mike Meredith, chuyên gia của Cơ quan Khảo sát Nam Cực của Anh, nhận định. Một nghiên cứu công bố vào tháng 1-2023 cho thấy nhiệt độ các đại dương tăng lên mức cao kỷ lục trong năm 2022.

NGUYỄN TẤN tổng hợp